(2 ނޮވެމްބަރު 2018 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
މި ޚިޔާލަށް ނުވަތަ ނަޒަރިއްޔާއަށް އޮތް އެންމެ ރަނގަޅު ރައްދެއް ފެނިފައި ވަނީ ސަރ ޖޭމްސް ޖީންސް ލިޔުއްވައިފައިވާ "ދަ މިސްޓީރިއަސް ޔުނިވަރސް" މި ފޮތުންނެވެ. ޚާލިސް ސައިންސީ ރައްދެއްގެ ގޮތުގައި ލިޔުންތެރިޔާ ވަނީ މި ޒަމާނުގެ ޠަބީޢިއްޔާތުގެ އެހީގައި ވަކި ގޮތަކަށް ބުރަވެވަޑައިގެންފައެވެ. އޭނާ ލިޔުއްވައިފައި ވެއެވެ. "މާއްދީ ތަޝްރީޙަކީ ކާއިނާތުން ގަބޫލު ކުރެވޭނޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ސަބަބަކަށް އަޅުގަނޑަށް ފެންނަނީ އެއީ ހަމައެކަނި ބުއްދީގެ ތަސައްވުރަކަށް ވެގެން ގޮސްފައި ވުމެވެ."
އަދިވެސް އޭނާ ލިޔުއްވައިފައި ވެއެވެ. "ކާއިނާތަކީ ތަސައްވުރުގެ ކާއިނާތަކަށް ވާނަމަ، އެ ކާއިނާތު އުފެއްދުމަކީވެސް ތަސައްވުރުގެ އަމަލަކަށް ވާން ޖެހޭނެއެވެ." (ސަފުހާ 133-134)
އޭނާ ދެކެލައްވާ ގޮތުގައި މި ޒަމާނުގެ ނަޒަރިއްޔާއާ އެއްގޮތަށް، އިލެކްޓްރޯންގެ ރާޅުބާނިތަކެއްގެ ގޮތުގައި މާއްދާ ސިފަ ކުރުމަކީ އިންސާނީ ބުއްދިއަށް ތަސައްވުރު ކުރެވޭ ގޮތެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ މި "ރާޅުބާނި"ތަކަކީ މާއްދީ ވުޖޫދެއް ނެތް ޚިޔާލީ ރާޅުބާނިތަކަކަށް ވުން އެކަށީގެންވެއެވެ. މިކަހަލަ އެތައް ސަބަބުތަކަކާ ހުރެ ސަރ ޖޭމްސް ނިންމަވައިފައި ވަނީ ކާއިނާތުގެ ހަގީގަތަކީ މާއްދާ ނޫން ކަމަށާއި އެއީ ތަސައްވުރެއް ކަމަށެވެ. މި ތަސައްވުރު އޮތީ ކޮންތާކުތޯއެވެ؟ ޖަވާބަކީ އެއީ ވަރުގަދަ ހިސާބު ޢިލްމުވެރިއެއްގެ ސިކުނޑިގައި އޮތް ތަސައްވުރެކެވެ. އެހެނީ މި ވިސްނުމުގެ އޮނިގަނޑު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތަސައްވުރު ކުރެވެނީ ޚާލިސް ހިސާބުގެ އޮނިގަނޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެންވީމާ "ކާއިނާތުގެ މައިވެރި އުފެއްދުންތެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ފެންނަނީ ސީދާ ހިސާބު އިލްމުވެރިއެކެވެ.""1"
ސަރ ޖޭމްސް ޖީންސް ވަނީ މި މައްސަލައަށް ވަރަށް ފުރިހަމައަށް ބައްލަވައިލައްވައިފައެވެ.
"ވުމާއެކު ވޭތުގެ ދިޔަ މަދު އަހަރުތަކެއްގެ ތެރޭގައި އިލްމުގެ ކޯރު ވަނީ އައު ގޯޅިއެއް އަޅައިފައޭ ދެންނެވުމުގެ ޖާގަ ވަރަށް ބޮޑަށް އެބައޮތެވެ. ތިރީހަކަށް އަހަރު ކުރީން އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލު ކޮށްގެން ތިބީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް މުތުލަގު މެސެނީ ހަގީގަތަކާ ހަމައަށް ދަތުރު ކުރަމުން އެބަ ދެވޭ ކަމުގައެވެ. އޭރު ފެނުނު ގޮތުގައި ކާއިނާތަކީ ތަރުތީބެއް ނެތި އުފެދިފައިވާ އެޓޮމް ނުވަތަ ޒައްރާތަކެއްގެ ޖައްވެކެވެ. މި ޒައްރާތައް އެއްވެސް މަގުސަދެއް ނެތި، އެއްވެސް ކަހަލަ ޝުއޫރެއް ނެތް، ކަނު ބާރެއްގެ އެހީގައި އެތައް ޒަމާނެއް ވާންދެން ޖައްވުގައި ނަށަނަށައި ތިބީއެވެ. މި ނެށުންގަނޑު ނިމުނު އިރު އޮތީ ދިރުމެއް ނެތް، މަރުވެފައިވާ ދުނިޔެއެއް އުފެދިފައެވެ. މި ދެންނެވުނު ދިރުމެއް ނެތް މެސެނީ ދުނިޔެއަށް އިއްތިފާގަކުން ދިރޭ ތަކެތި އުފަންވީވެސް ޝުއޫރެއް ނެތް، ކަނު ބާރެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. މި ކާއިނާތުގެ ކޮންމެވެސް ތަންކޮޅެއްގައި ނުވަތަ ބައެއް ތަންތަންކޮޅުގައި އުފެދިފައިވާ ޒައްރާތަކަށް ކޮންމެވެސް އިއްތިފާގަކުން އިރުކޮޅަކަށް ދިރުން ލިބެއެވެ. އެކަމަކު އެހެން ބައިތަކެކޭ އެއްފަދައިން ހަމަ ކުރީންވެސް ދެންނެވުނު ޝުއޫރެއް ނެތް، ކަނު ބާރެއްގެ ސަބަބުން ގަނޑުވެ، ދިރުމެއް ނެތް ދުނިޔެއަކަށް ބަދަލު ވެގެން ދިޔައީއެވެ.
ތަބީޢީ ސައިންސުގެ ދުނިޔޭގައި، މިއަދު ލިބިފައިވާ ހެކިތަކުގެ އަލީގައި އިލްމުގެ ކޯރު މިހާރު ދެމެމުން ދަނީ (ކާއިނާތުގެ) މެސެނީނޫން ހަގީގަތަކާ ދިމާއަށް ކަމަށް ގަބޫލު ކުރާން މަޖުބޫރު ކުރުވާފަދަ މިސްރާބަކަށެވެ. ކާއިނާތަކީ ބިޔަ މެސެނެކޭ ބުނުމުގެ ބަދަލުގައި ބިޔަ ތަސައްވުރެއް ކަމުގައި ބުނުން އައުލާކަން ބޮޑު ކަމަށް ދަނީ ސާބިތު ވަމުންނެވެ. ބުއްދިއަކީ އިއްތިފާގަކުން މާއްދީ ދުނިޔެއަށް އުފަންވީ އެއްޗެއް ކަމަކަށް ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ. މިއަދު އަޅުގަނޑުމެން މިސްރާބު ޖަހައިފައި މި ވަނީ މާއްދީ ދުނިޔޭގެ ޚާލިގަކީ އަދި ވެރިޔަކީވެސް ބުއްދި ކަމުގައި ގަބޫލު ކުރަން ޖެހޭ ފަދަ ދިމާއަކަށެވެ. މި ދަންނަވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ފަރުދީ ބުއްދީގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މާއްދީ ޒައްރާއިން އިންސާނީ ސިކުނޑި އުފެއްދި ބުއްދީގެ ވާހަކައެވެ. އެ ވިސްނުމުގެ ވާހަކައެވެ.
ޒަމާނީ އިލްމުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް މަޖުބޫރު ކުރުވައިފައި ވަނީ ކާއިނާތާ ބެހޭ ގޮތުން އަޅުގަނޑުމެން ތެޅިގަނެގެން ގާއިމު ކުޅަ ރައުޔާމެދު އަލުން ވިސްނާށެވެ. އެއީ ދިރުމާ ގުޅުން ހުރި ވިސްނުމެއް ނޫނެވެ. އަދި ގުޅުމެއް ހުރި ނަމަވެސް ވަރަށް ހުރީ ވަރަށް ބީރައްޓެހި ގުޅުމެކެވެ. މި ބީރައްޓެހިކަމެއްގެ ޒިންމާ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އޮތީ ބުއްދިއާއި މާއްދާގައެވެ. ބުއްދިއާއި މާއްދާގެ ދުއިވަންތަކަން ނެތިގެން ދިއުން އެކަށީގެން ވެއެވެ. އެއީ ބުއްދިއާ އަޅައި ބަލާއިރު މާއްދާގެ ހައިސިއްޔަތު ކުޑަ ވެގެން ނުވަތަ ބޭނުން ކުޑަ ވެގެންނެއް ނޫނެވެ. އަދި މާއްދާގެ ބަދަލުގައި އޭގެ މަސައްކަތް ސިކުނޑިން ކުރާން ފެށުމަކުންނެއްވެސް ނޫނެވެ. އަދި ކީއްތޯއެވެ؟ އެއީ ޚުދު މާއްދާގެ ވުޖޫދާއި މަސައްކަތް ސާބިތު ކުރުމަށްޓަކައި ބުއްދީގެ ބޭނުން ޖެހުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އަދި މިހާރު ހޯދިފައިވާ ގޮތުގައި ކާއިނާތުން ހެކި ދެނީ އެ ކާއިނާތު އުފައްދަވއި ހިންގަވާ ބާރެއް އެބަ ވާ ކަމުގައެވެ. އެ ފަރާތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކިބައިގައިވާ ޖަޒުބާތާއި، ސުލޫކު ފަދަ ސިފަތައް ނެތް ކަމުގައި ވިޔަސް ބުއްދިއަށް ބަލާއިރު އަޅުގަނޑުމެންގެ ބުއްދިއާ ވައްތަރު ބުއްދިއެއް ލިބިފައިވާ ފަރާތެކެވެ. އެ ބުއްދިއަށް ކިޔާނޭ ރަނގަޅު އެހެން ނަމެއް ބޭނުން ވާތީ އަޅުގަނޑުމެން ހިސާބު އިލެމޭ ކިޔަނީއެވެ.""2"
ސައިންސުގެ އިލްމީ ހައިސިއްޔަތަކަށް މި އައި ބަދަލާއެކުވެސް ކަލަކު ވޮޑިގެންވާ ކަމަށް އިންކާރު ކުރުމަކަށް އިލްމީ ގޮތުން އައި ބަދަލެއް ނެތެވެ. ކަލަކު ވޮޑިގެން ނުވާ ކަމަށް ސާނިތުކުރާން މަސައްކަތް ކުރާ މީހުން އެމީހުންގެ ދަލީލުތައް އެހެން ސިފައެއްގައި، އެހެން ގޮތަކަށް ތަރުތީބު ކުރެވޭތޯ މަސައްކަތް ކުރާން ފެށްޓީއެވެ. މި މަސައްކަތުގެ ސަބަބަކީ އިލްމީ ހޯދުމެއް ނޫނެވެ. ތައައްސުބެވެ. ހަގީގަތް ފައުޅުވެ ކުރިމައްޗަށް ނުކުތީމާވެސް ތައައްސުބުގެ ސަބަބުން ގަބޫލު ނުކުރުމުގެ އެތައް މިސާލެއް ތާރީޚުން ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ. ސަތާރަ ވަނަ ގަރުނުގެ ތެރޭގައި އެރިސްޓޮޓްލްގެ ނަޒަރިއްޔާއާ ފުށު އަރާ ނަޒަރިއްޔާއެއް ގަލީލިއޯ ނެރުނީމާ އިޓަލީގެ އިލްމުވެރިން އެ ނަޒަރިއްޔާ ގަބޫލު ނުކުރީ މިކަހަލަ ތައައްސުބެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ލީނިންގ ޓަވަރުން ބޯޅައެއް އެއްލީމާ ގަލީލިއޯ ދެއްކި ވާހަކަތައް ތެދުކަން އަމަލުން ސާބިތު ކުރެވުމާވެސް އެކުގައެވެ. އަދި އޮނަވިހި ވަނަ ގަރުނުގެ ނިމުމާ ހަމައިގައި ޖަރުމަނުގެ ޕްރޮފެސްރު މެކްސް ޕްލެންކް އަލި ދިރާސާ ކުރުމަށް ފަހު "ކުއަންޓަމް ތިއަރީ" ގެ ނަމުގައި ވަރުގަދަ ހެކިތަކެއް ދެއްކެވީމާ އޭނާއަށް އޭރުގެ އިލްމުވެރިން މަލާމާތް ކުރީވެސް މި ތައައްސުބުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެނީ އެ ނަޒަރިއްޔާގެ ސަބަބުން ނިވްޓަންގެ ނަޒަރިއްޔާ ބާތިލުކަން ސާބިތު ވެއެވެ. އެތައް އަހަރެއް ވާންދެން ޕްލެންކް ގެ ނަޒަރިއްޔާއާ ދެކޮޅު ހެދިއެވެ. އެކަމަކު މިއަދު އެއީ ޠަބީޢިއްޔާތުގެ އިލްމުގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް އަސާސް ކަމުގައި ވަނީ ގަބޫލު ކޮށްފައެވެ.
"1" ދަ މިސްޓީރިއަސް ޔުނިވަރސް، ސަފުހާ 122
"2" ދަ މިސްޓީރިއަސް ޔުނިވަރސް، ސަފުހާ 136-138
(ނުނިމޭ)
