މިއަދުގެ ވާހަކަ ގުޅެނީ ލަވައަކާއެވެ. ހިންދީ ލަވައެއްގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާއަކާއެވެ. "މުޖޭހ ދުނިޔެވާލޯ ޝަރާބީ ނަސަމްޖޯހ" (އޭ އަހަރެންގެ ދުނިޔަވީ އަޙުންނޭވެ! އަހަރެންމީ ރާ ބޯ މީހެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ!). މިލަވައިގެ ދިވެހިކޮށްލުމަކާއެވެ. މިއީ މުޅީން ސީދާ ލަފްޒީ ތަރުޖަމާއަކަށް ނުވިކަމުގައި ވިޔަސް، ލަވައިގެ ޖުމްލަ މާނަ ގެނެސްދެވޭތޯ މަސައްކަތްކުރެވިފައިވާނެއެވެ.
މިލަވައަކީ މީގެ ފަންސާހަކަށް އަހަރު ކުރިން ނިކުތް ފިލްމެއްގެ ލަވައެކެވެ. އާދެ، 1964ގައި ނިކުތް 'ލީޑަރު'، ('އިސްވެރިޔާ') މިފިލްމުގެ ލަވައެކެވެ. މި ފިލްމުގައި، މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ބަލައިލެވިފައިވަނީ މުޖްތަމައުގައި ހިނގާ 'ކޮރަޕްޝަން'ގެ މައްޗަށެވެ. މުޖުތަމައުގައި އަށަގެނެ ފެތުރިފައިވާ ފަސާދައިގެ މައްޗަށެވެ. އާއްމުންނާއި ޚާއްސުންގެ ތެރޭގައެވެ. ސިޔާސީވެރީންނާއި ލީޑަރުންކަމުގައި ބެލެވޭ ޚާއްސުންގެ ތެރޭގައެވެ.
މިލަވައަކީ ފިލްމުގެ 'ތީމް' ނުވަތަ މައުޟޫއު ބަޔާންކޮށްދޭ ލަވަކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ. ފިލްމުން، ބެލުންތެރީންނަށް ފޯރުކޮށްދޭން ބޭނުންވާ މެސެޖު، ލަވައިގައި ހުލާސާކޮށް، ބުނެދެވޭތީއެވެ. ލަވައިގައި އިޝާރާތް ކުރެވިފައިވަނީ، މުޖުތަމައީ ފަސާދައިގެ އަސްލު ގުޅެނީ، މުޖްތަމައުގެ އަފްރާދުން، އެމީހުންގެ އަމިއްލަ އެދުންތައް ހާސިލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ކުރުމާއެވެ. ވަކިވަކި ފަރުދުން، އެމީހުންގެ ދުނިޔަވީ ލަނޑުދަނޑިތަކަށް ވާސިލުވުމަށްޓަކައި މަސައްކަތްކުރުމަކީ ހަމަ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. ހުއްދަކަމެވެ. ކޮންމެހެން ކުރަން ވެސް ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މިކަން ކުރަންޖެހެނީ ކަނޑައެޅިފައިވާ އިމެއްގެ ތެރޭގައެވެ. އަޚުލާގީ އަދި ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރޭގައެވެ. ތަން ފަސާދަވެދިޔުމުގެ އަސްލެއް ކަމަށް، ލަވައިގައި އިޝާރާތް ކުރެވެނީ، މުޖުތަމައުގެ އަފުރާދުން، އެމީހުންގެ ދުނިޔަވީ ލަނޑުދަނޑިތައް ހާސިލުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމުގައި އުޅޭއިރު، މި ދެންނެވި ގާނޫނީ އަދި އަޚުލާގީ އިމުން ބޭރުވެގެންދާ ދިޔުމެވެ. މިފަދައިން، ގާނޫނީ އަދި އަޚުލާގީ އިމުން ބޭރުވެ، ކަންތައް ކުރަނީ ވަކި ބަޔެއް ނޫނެވެ. ލަވައިގައި ބުނާ ގޮތުގައި، މި ފަސާދައިގެ އަމަލުގައި މުޅި މުޖުތަމައުގެ އެންމެންހެން އޮތީ ހިމެނި، ޝާމިލުވެފައެވެ.
މުޖުތަމައުގައި އަށަގަންފައިވާ ފަސާދައިގެ ވާހަކަ، ލަވައިގައި ކިޔައި ދެވެނީ މަސްތީ ހާލެއްގައިވާ މީހެއްގެ ދުލުންނެވެ. އޭނާ ކިޔައިދޭ، އޭނާގެ އަމިއްލަ، ވާހަކަތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އޭނާ ވަނީ މަސްތުވެ، ބިމުގައި ފައިހަރުކޮށްލުން ދަތިވެފައެވެ. މިހާލުގައި އޭނާވާއިރު، އޭނާގެ ހިތަށް ފެންނަ ކަންތައްތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އޭނާ ބުނެދޭގޮތުގައި، އޭނާ ފަދައިން، މުޖުތަމައުގެ އެންމެން ވެސް ވަނީ މަސްތުވެފައެވެ. އެމީހުންގެ ހަމަބުއްދި ވަނީ ފިލައިގޮއްސައެވެ. އެއްބަޔަކުވަނީ ރަލުގެ މަސްތުގައި ޖެހި ބުއްދިފިލާގޮއްސައެވެ. އަނެއްބަޔަކު މަސްތުކޮށްލާ އެއްޗަކީ ޖިންސީ ލައްޒަތައި މީރުކަމެވެ. މިގޮތުގައި، މީސްތަކުން ދުނިޔަވީ އުފާތައް، ހޯދަން މަސައްކަތްކުރަމުން ދެއެވެ. އަޚުލާގީ އަދި ގާނޫނީ އިންތަކަށް ބެލުމެއް ނެތިއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ނާޖާއިޒު ފައިދާތައް ނަގައި މީހުންގެ 'ލޭ ބޮއި'ގެން، މަސްތުވާ ބަޔަކު ވެސް މުޖުތަމައުގައި އުޅޭކަން ލަވައިގައި ފާހަގަކުރެއެވެ. އެފަދަ މީހުންގެ ނަޒަރުގައި ލިބޭ ކޮންމެ ފުރުސަތަކީ މުއްސަނދި ވުމަށް އޮތް މަގެކެވެ. މުދަލުގެ އަގު ބޮޑުކޮށްލުމުގެ ފުރުސަތެއް އޮތް ނަމަ، އެކަން ކުރަންވީއެވެ. ތަންތަނުގެ ކުލި ބޮޑުކޮށްލުމުގެ ފުރުސަތެއް ލިބިއްޖެ ނަމަ، އެކަން ކުރަންވީއެވެ. ރިޝްވަތު ނެގެން އޮތްނަމަ އެކަން ވެސް ކުރަންވީއެވެ. ގާނޫނީ ނުވަތަ އަޚުލާގީ ހަމައަކަށް ބެލުމެއް ނެތިއެވެ. އަދި، އަނެކުންގެ ހާލަތަށް ވެސް، ކުޑަކޮށް ވެސް، ރިއާޔަތްކޮށްލުމެއް ނެތިއެވެ.
މުޖުތަމައުގެ އެއްބަޔަކު، މިފަދަ އައްޔާޝީ ހަޔާތެއް ވެއަތު ކުރަމުންދާއިރު، މުޖުތަމައުގެ އަނެއް ބަޔަކުވަނީ އެމީހުންގެ އަސާސީ ބޭނުންތައް ވެސް ފުއްދޭނޭ ގޮތެއް ނެތި، މާޔޫސްކަމުގެ ތެރެއަށް ގެނބި ހަދާނެ ގޮތެއް ނޭނގިފައެވެ. އަދި، އެކަމުގެ ހިތާމައިގައި ޖެހި، ބުއްދިފިލައި ގޮއްސައެވެ. ބައެއް ފަހަރު، މިމާޔޫސީ ހާލަތު، ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް ގެއްލުންދިނުން ވެސް މެދުވެރިކުރުވައެވެ. މުޖުތަމައުގައި އުފަލާއި އަރާމުގައިއުޅޭ މީސްމީހުންނަށް މިދެންނެވި ނިކަމެތީންނަކީ އުޅޭ ބަޔެއްކަމުގައި ވެސް އިހުސާސުނުވާ ކަހަލައެވެ. މުޖުތަމައުގައި މިފަދަ އިގުތިސާދީ ބޮޑު ނަހަމަކަން އޮވެއްޖެ ނަމަ، ފަސާދައިގެ އަމަލުތައް ފެތުރި، ދެމިއޮތުން ފަސޭހަވެގެން ދެއެވެ. މުއްސަނދިން އެމީހުންގެ މުދަލާއި ފައިސާގެ ތަނަވަސްކަމާއި އެކަމާ ގުޅިފައި އޮންނަ ބާރާއި އިމްތިޔާޒުތައް އިތުރުކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައެވެ. އެނޫން މީހުން، އަވަހަށް މުއްސަނދިވެ، އެކަމާ ގުޅިފައި އޮތް، މިނަންގަތް ފައިދާތައް ލިބިގަތުމަށްޓަކައެވެ. އެ ތަފާތު އޮތްހާ ހިނދަކު، މުޖުތަމައިން ފަސާދައިގެ އަމަލުތައް ފޮހެލުންވާނީ ވަރަށް ވެސް އުނދަގޫ ކަމަކަށެވެ.
މިވާހަކަތައް ކުރިޔަށް ގެންދަމުން، އަދިވެސް، އިތުރަށް ލަވަކިޔާ މީހާ ކިޔައިދެއެވެ. ދުނިޔޭގައި ކަންކަން ހިނގަނީ ވަރަށް ވެސް އަޖައިބުކުރުވަނިވި ގޮތަކަށެވެ. މީސްމީހުންގެ ބޭރުފުށް ރީތިވެދާނެއެވެ. މީސްމީހުން، ފައިސާވެރިވެފައި، މުއްސަނދި ދިރިއުޅުން އުޅޭތަން، ފެނިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް، އެމީސްމީހުންގެ ހަގީގަތަށް ބަލާލާއިރު، ބައެއް ފަހަރު، ކަން އޮންނަނީ އެހާ ތާހިރު ސިފައެއްގައެއް ނޫނެވެ. ފިލްމުގައި ބުނެދޭގޮތުން، އެފަދަ މީސްމީހުން، އެމީހުންގެ މަގުސަދު ހާސިލު ކުރުމަށްޓަކައި، މުދާވެރިވެ މުއްސަނދިވުމަށްޓަކައި، އެމީހުންގެ ވާދަވެރިންނަށް ކެހިދީ، އެ މީހުން މަރާލާން ވެސް ފަސްނުޖެހެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ވައްކަމާ ފޭރުން ފަދަ އިންސާނީ ޒަމީރު މަނާކުރާ ފަދަ އަމަލުތަކަކީ، މިފަދަ ބައެއް މީސްމީހުންގެ ކުރިމަތީގައި، ފައިސާއާއި މުދާވެރިވުމުގެ ލަނޑުދަނޑިއަށް ވާސިލުކޮށްދޭނަމަ، ކުރުން ހަމަ އެންމެ ރަނގަޅު ކަންކަމެވެ. އެފަދަ ކަންކަމުން އެމީހުންނަށް އަމިއްލަ ފައިދާ ލިބޭކަމަށް ވަންޏާ އެކަންކަން ކުރުން ވެސް ހަމަ ވަރިހަމައެވެ.
މުޖުތަމައުގައި ފަސާދައިގެ ވަކިތައް ހިއްޕާލެވިފައިވާ މިންވަރު އަންގައިދެނީ މުޅި މުޖުތަމައުހެން ފަސާދައިގެ އަމަލުތަކަށް އަރައިގަތުން ގަބޫލުކޮށް، ބަލައިގެންފާވާ ކަމެވެ. ތިމާއަށް ފައިދާވާ ނަމަ، ފަސާދައިގެ އަމަލަކީ ހަމަ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމަކަށް ބެލެވިފައި އޮތުމެވެ. މިކަމުގެ ހެއްކަކީ މިފަދަ ޣައިރު ގާނޫނީ އަދި ލާއަޚުލާގީ އަމަލުތަކާ ދިމާއަށް، ނުރުހުމުގެ ނަޒަރުން ބަލައިލާނޭ ލޮލާއި، އެފަދަކަންކަމަށް އިންކާރުކުރާނޭ ޒަމީރެއް އޮތް މީސްމީހުން މުޖުތަމައުން ފެންނަލެއް މަދުކަމެވެ. ފަސާދައިގެ އަމަލުގެ ވާހަކަ ދެއްކޭއިރު އެވާހަކަ ދެއްކެނީ އެކަން ނުރަނގަޅު ވެގެންނެއް ނޫނެވެ. އެ ފުރުސަތު ތިމާއަށް ނުލިބިގެންނެވެ. އެ ފަދަ ފުރުސަތެއް ލިބެއްޖެ ނަމަ، އެ ލިބޭ މީހަކު، ފަސާދައިގެ އަމަލުތައް ކުރަން ފަށައެވެ. އަދި އެކަން އެހެން މީހަކު ފާހަގަކޮށް އެވާހަކަ ބުނެފި ނަމަ، މިވެނި މީހަކު ވެސް ފަސާދައިގެ އަމަލު ހިންގި ވާހަކަ ބުނެއެވެ. އެހެން މީހެއްގެ ފަސާދައިގެ އަމަލުގެ ވާހަކަ ބުނެލެވުމުން، ތިމަންނާގެ ފަސާދައިގެ އަމަލުތައް ރަނގަޅުވެ ހުއްދަވެގެންދާ ކަހަލައެވެ!
މުޖުތަމައުގައި ފަސާދައިގެ އަމަލުތައް އަށަގަނެ، ފެތުރިފައިވުމުގެ ސަބަބުން، ފައިސާ ހުރެއްޖެ ނަމަ، ފަސާދައިގެ އަމަލުތަކަކީ ފައިސާގެ ބާރުން މުޖުތަމައުގެ ޒަމީރުގެ ލޯ ކަނުކޮށް، އަނދިރިކޮށްލެވެއެވެ. މިއީ މުޖުތަމައުގެ ވާޤިއު ކަމަށްވާއިރު، މުޖުތަމައުގައި ހަގީގީ ހާލަތު ކަމަށްވާއިރު، ފަސާދީ ކިސަޑުގެ ކަނޑުގެ ތެރެއިން މުޖުތަމައު ސަލާމަތްކުރުމަކީ ވަރަށް ވެސް ދަތި އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. އެކަން ކުރެވޭނީ މުޖުތަމައުގެ އަފުރާދުންގެ ކެރުމާއި ހިތްވަރުންނެވެ. އެމީހުންގެ ޒަމީރު ހޭލައްވާލައިގެންނެވެ. ނުބަޔަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ނުބައި ކަމަށް ބެލެވިގެންނެވެ. ކޮންމެ މީހަކު ކުރި ކަމުގައި ވިޔަސް، ފަސާދައަކީ ފަސާދަކަމުގައި ދެކި، އެކަމާ ނުރުހި، އެކަމަށް އިންކާރުކުރެވި، އެކަމާ ދުރަށްދާން މަސައްކަތްކުރެވިގެންނެވެ. ދެން، މިލަވަ، ދިވެހި ތަރުޖަމާއެއް ހުށަހަޅާލަމެވެ.
މުޖޭހ ދުނިޔެވާލޯނ ޝަރާބީ ނަސަމްޖޯހ
މައި ޕީތާ ނެހީނ ހޫނ، ޕިލާޔީ ގަޔީހޭ
އޭ އަހަރެންގެ ދުނިޔަވީ އަޚުންނޭވެ! އަހަރެންނަކީ ރާބޯމީހެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ.
ގަސްދުގައި އަހަރެން ރާބޮނީކީއެއް ނޫނެވެ. އަހަންނަށް ރާންބޯންޖެހިފައިވަނީއެވެ.
ޖަހާނ ބޭޚުދީ މޭނ ގަދަމް ލަޅުކަޅާޔީ
ވޮހީ ރާހު މުޖްހކޯ ދިކާހއީ ގަޔީ ހޭ
އެމަގެއްގައި، ހަމަ ބުއްދި ފިލާގޮސް، (ބިންމަތީ) ފިޔަވަޅު ވެސް ސާބިތުނުވާ ހާލު (އަހަރެން މިވަނީ) އެމަގުގައި، ހިނގަން އަހަންނަށް (މަގު) ދެއްކިފައިވާތީއެވެ.
(އާދެ، އެންމެން ވެސް ކުރާކަމަށް ވާތީ އަހަރެންވެސް އެކަން ކުރަނީއެވެ.)
ނަޝޭ މޭނ ހު، ލޭކިން، މުޖޭހ ޔޭ ޚަބަރް ހޭ
ކެ އިސް ޒިންދަގީ މޭނ ސަބީހ ޕީރަހޭ ހޭނ
(އާނއެކެވެ!) އަހަރެންވަނީ މަސްތުވެފައެވެ. އެހެންކަމަށްވިޔަސް، އަހަންނަށް، ސާފުކޮށް އެނގޭ ކަމެއްގެ ވާހަކައެއް އެބައޮތެވެ. އެއީ މިދުނިޔޭގައި އެންމެންހެން ވަނީ މަސްތުވެ (ހަމަ)ގެއްލިފައެވެ.
ކިސީ ކޯ މިލޭނ ހައިނ ޗަހލަކްތޭ ޕިޔާލޭ
ކިސީ ކޯ ނަޒަރް ސޭ ޕިލާޔީ ގަޔީ ހައި
އެއްބައަކު (މަސްތުވާން) ބޮމުންދާ ތަން ފެންނާނީ (ރަލުން ފުރިގެން) އުތުރިއަރާ ތަށިތަކުންނެވެ. އަނެއްބަޔަކު (މަސްތީ ބުއިންތައް) ބޮނީ (އެމީހުންގެ ލޯބިވެރީންގެ) ލޮލުންނެވެ.
ކިސީ ކޯ ނަޝާ ހައި ޖަހާނ މޭނ ޚުޝީ ކާ
ކިސީ ކޯ ނަޝާ ހައި ޣަމޭ ޒިންދަގީ ކާ
އެއްބަޔަކު މަސްތުވެ ބުއްދިފިލައިދަނީ ދުނިޔަވީ އުފަލާއި (އަރާމުގެ) ތެރެއަށް ވެއްޓިގޮހެވެ.
އަނެއްބަޔަކު ހޭވެރިކަން ނެތިދަނީ ދިރިއުޅުމުގެ ހިތާމަތަކުގެ ތެރެއަށް ގެނބި (މާޔޫސްވެ) ގޮހެވެ.
ކޮއީ ޕީރަހާ ހައި ލަހޫ އާދަމީ ކާ
ހަރް އޭކް ދިލް މޭނ މަސްތީ ރަޗާއީ ގަޔީ ހައި
އަދިމީގެއިތުރުން އިންސަނުންގެ ލޭބޮއި، (ނާޖާއިޒު ފައިދާނަގައި)، އެކަމުގެ މަސްތުގައިޖެހިފައިވާ މީހުން ވެސް އުޅެއެވެ. އާދެ! ހަމަ ކޮންމެ ހިތަކަށްމެ، އެހިތް މަސްތުކޮށްލައިދާ، ބުއްދިފިލުވާލަދޭ، އެއްޗެއް ވެއެވެ.
ޒަމާނޭ ކެ ޔާރޯނ ޗަލާން ހައިނ ނިރާލޭ
ޔަހާނ ތަން ހައިނ އުޖާލޭ މަގަރް ދިލް ހައިނ ކާލޭ
އޭ ރަހުމަތްތެރީންނޭވެ! ދުނިޔޭގައި ކަންކަން ހިނގަނީ ވަރަށް ވެސް އަޖައިބު ކުރުވަނި ގޮތަކަށެވެ. މިދުނިޔޭގައި (މީސްމީހުންގެ) ހަށިތައް، ބޭރުފުށް، އަލިވެފައި ސާފުވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް (އެމީހުންގެ) ހިތްތައް، އެތެރެފުށް، ކަޅުވެފައި އަނދިރިއެވެ.
ޔެ ދުނިޔާ ހައި ދުނިޔާ،
ޔަހާނ މާލް-އޮ-ޒަރް މޭނ ދިލޯނ ކީ ޚަރާބީ ޗުޕާހއީ ގަޔީ ހައި
މި ދުނިޔެއަކީ ހަމަ ދުނިޔެއެވެ (ދުނިޔޭގައި ކަންހިނގާ އާދައަކަށް ބަދަލެއް ނާދެއެވެ)
(މިދުނިޔޭގައި) ފައިސާއިގެ ބާރުން ހިތްތަކުގެ ފާސިދުކަން، ނުބައިކަން، ފޮރުވައި ވަންހަނާ ކުރެވެއެވެ.
މުޖޭހ ދުނިޔެވާލޯނ ޝަރާބީ ނަސަމްޖޯހ
މައި ޕީތާ ނެހީ ހޫނ، ޕިލާޔީ ގަޔީހޭ
އޭ އަހަރެންގެ ދުނިޔަވީ އަޚުންނޭވެ! އަހަރެންނަކީ ރާބޯމީހެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ.
ގަސްދުގައި އަހަރެން ރާބޮނީކީއެއް ނޫނެވެ. އަހަންނަށް ރާންބޯންޖެހިފައިވަނީއެވެ.
ޖަހާނ ބޭޚުދީ މޭނ ގަދަމް ލަޅްކަޅާޔީ
ވަހީ ރާހް މުޖްހކޯ ދިކާހއީ ގަޔީ ހޭ
އެމަގެއްގައި، ހަމަ ބުއްދި ފިލާގޮސް، (ބިންމަތީ) ފިޔަވަޅު ވެސް ސާބިތުނުވާ ހާލު (އަހަރެން މިވަނީ) އެމަގުގައި، ހިނގަން އަހަންނަށް (މަގު) ދެއްކިފައިވާތީއެވެ.
(އާދެ، އެންމެން ވެސް ކުރާކަމަށް ވާތީ އަހަރެންވެސް އެކަން ކުރަނީއެވެ.)
