މުސްލިމުންގެ ޢީދުތައް

ޢީދުގެ މާނައަކީ ކޮބައިތޯ؟

ޢީދަކީ ޢަރަބި ބަހެކެވެ. މި ބަހުގެ މާނައަކީ، ތަކުރާރުކޮށް އެނބުރި އައުމެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ، އާދަވެގެން ތަކުރާރުކޮށް ބޭއްވޭ، މީސްތަކުންގެ ޢާއްމު އެއްވުމަކަށް، ޢަރަބި ބަހުން ދެވިފައިވާ ނަމެކެވެ.

އިސްލާމް ދީނުގައި މުސްލިމުންނަށް ކަނޑައެޅިފައިވަނީ ދެ ޢީދެވެ. އެއީ، ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާންމަހުގެ މަތިވެރި އަޅުކަމަށްފަހު އަންނަ ފިޠުރު ޢީދާއި، މާތްވެގެންވާ ޙައްޖުގެ މަތިވެރި އަޅުކަމަށްފަހު އަންނަ، އަޟްޙާ ޢީދެވެ.

މުސްލިމުންގެ ދެ ޢީދު ޝަރްޢުކުރެވުނު ޙިކްމަތް:

• އިސްލާމްދީނުގެ ޝިޢާރުތައް ފާޅުކުރުން؛

އެހެންކަމުން، ޢީދު ދުވަހު، އެންމެން އެއްވެ، ތަކްބީރު ކިޔައި، ޢީދުނަމާދު ކުރުން ހިމެނިގެން ދަނީ، ދީނުގެ ޝިޢާރުތައް ފާޅުކުރުމުގެ ތެރޭގައެވެ.

• އުއްމަތުގެ ގަދަފަދަކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަން ރަމްޒުކޮށްދިނުން:

އެހެންކަމުން، ޢީދު ދުވަހު، ޢީދު ނަމާދަށް، ފިރިހެނުންނާއެކު، އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ނުކުތުން ވަނީ ޝަރްޢު ކުރައްވާފައެވެ. އަދި ޙައިޟު ވެރިންނަށް ނަމާދުގައި ބައިވެރި ނުވެވުނަސް، ނަމާދު ގާހުގެ ފަހަތުގައި ތިބެގެން ތަކުބީރާއި ދުޢާގައި ބައިވެރިވެ، ވީހާވެސް ބައިބޯކުރުމަށް އަންގަވާފައިވެއެވެ. އަދި ޢީދު ނަމާދު، މިސްކިތުގައި ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ހުސްބިމެއްގައި ކުރުން ޝަރްޢުވެގެންވުމުގެ އެއް ޙިކްމަތަކީވެސް އެއީއެވެ.

• މުސްލިމުންނަށް ﷲ ފަރުޟު ކުރެއްވި މަތިވެރި އަޅުކަން އަދާކޮށް، ގިނަގުނަ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ޙާޞިލްކުރެވުނުކަން މައްޗަށް އެ ކަލާނގެއަށް ތަކްބީރު ކިޔައި ޝުކުރުވެރި ވުން.

މުސްލިމުންގެ ޢީދުތަކުގައި ކުރުން މުސްތަޙައްބު ކަންތައްތައް:

މިސްކިތްތަކާއި މީސްތަކުން އެއްވާ ތަންތަނުގައި އަޑުހަރުކޮށް ތަކުބީރު ކިޔުން:

قَالَ اللهُ تَعَالَى: ﴿وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ‎﴾ (سورة البقرة: ١٨٥ ). މާނައީ: "އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވިކަން މައްޗަށް اللَّه އަށް ތަކުބީރު ކިޔައި އުޅުމަށްޓަކައެވެ."

ތަކުބީރު ކިޔާނީ ކޮންކޮން ވަގުތެއްގައިތޯ؟

ފިޠުރު ޢީދުގައި ތަކުބީރު ކިޔާނީ، ޢީދު ހަނދު ފެނުމުން ފެށިގެން، އިމާމާ ޢީދު ނަމާދަށް ނިކުންނަވަންދެންނެވެ.

މިއީ ޖުމްހޫރުންގެ ރައުޔެވެ. އަދި ފިޠްރު ޢީދުގައި، މުޤައްޔަދު ތަކުބީރެއް ނޯވެއެވެ.

އަޟްޙާ ޢީދުގައި މުޤައްޔަދު ތަކުބީރަކާއި މުޠުލަޤު ތަކުބީރެއް އޮވެއެވެ.

މުޤައްޔަދު ތަކުބީރަކީ ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ފަހުގައި ކިޔުން ސުންނަތް ވެގެންވާ ތަކުބީރެވެ. މި ތަކުބީރުގެ ވަގުތަކީ، ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ފަތިސް ނަމާދުން ފެށިގެން، އައްޔާމުއްތަޝްރީޤުގެ ފަހުދުވަސް ކަމުގައިވާ، ޙައްޖު މަހުގެ 13 ވަނަ ދުވަހުގެ ޢަޞްރު ނަމާދުގެ ނިޔަލަށެވެ.

މުޠްލަޤު ތަކުބީރުގެ ވަގުތަކީ، ޙައްޖުމަހުގެ ހަނދު ފެނުމުން ފެށިގެން، އައްޔާމުއްތަޝްރީޤުގެ ފަހުދުވަސް ކަމުގައިވާ، ޙައްޖު މަހުގެ 13 ވަނަ ދުވަހުގެ ޢަޞްރު ނަމާދުގެ ނިޔަލަށެވެ. މި ތަކުބީރު ކިޔާނީ، ބާޒާރާއި މަގުމައްޗާއި ގޭގެއާއި މީހުން އެއްވެ އުޅޭ ތަންތަނުގައެވެ.

މުސްލިމުންގެ ޢީދުތަކުގައި ތާރަ ޖަހައި ލަވަކިޔުން:

މިއީ ހުއްދަ ކަމެއް ކަމަށް ޢިލްމުވެރިން ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. އޭގެ ދަލީލަކީ، عَائِشَة رَضِيَ اللهُ عَنْهَا ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އަިއސްފައިވާ ޙަދީޘެކެވެ. އެ ޙަދީޘުގައި އައިސްފައިވާ ގޮތުން، ޢީދުތެރޭގައި، އެކަމަނާގެ ބައްޕާފުޅު އަބޫބަކުރުގެފާނު، އެކަމަނާގެ އަރިހަށް ވެދެވަޑައިގެންނެވިއިރު، އަންޞާރުންގެ އަންހެންކުދިންގެ ތެރެއިން ބާލިޣުނުވާ ޢުމުރުގެ ކުޑަ ދެ އަންހެންކުދިން ލަވަކިޔަން ތިއްބެވެ. އަދި ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެ ކުދިންނާ ވީ ފަރާތް ނޫން، އަނެއް ފަރާތަށް އެނބުރިވަޑައިގެން، އޮށޯވެވަޑައިގެން އޮންނެވިއެވެ. މި މަންޒަރު ފެނިވަޑައިގެން އަބޫބަކުރުގެފާނު، މިކަމަށް އިންކާރުކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން ވިދާޅުވިއެވެ. رسول الله ގެފާނުގެ ގެކޮޅުގައި ޝައިޠާނާގެ ދުންމާރި ފުމެނީހެއްޔެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު މިހެން ވިދާޅުވުމާއެކު، ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "އޭ އަބޫބަކުރުގެފާނެވެ! އެ ދެ ކުދިން އެކަން ކުރަން ދޫކޮށްލައްވާށެވެ! އެހެނީ، ކޮންމެ ޤައުމަކަށްވެސް ޢީދެއް ވެއެވެ. މިއީ އިސްލާމްކަމުގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައިވާ، އަހަރުމެންގެ ޢީދެވެ."

ނަމަވެސް، ދެޖިންސު އެއްތަންވެ، ބޮޑެތި މިއުޒިކް ޝޯތައް ބޭއްވުމާއި، ޖިންސީ ޣަރީޒާ އުތުރި އަރައިގެންދާފަދަ ރޮކް މިއުޒިކާއި، އެފަދަ ލަވަތަކާއި ނެށުންތަކަކީ، ކަނޑައެޅިގެން މުންކަރާތްތައް ކަމާމެދު ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އެއްވެސް ޚިލާފެއް ނެތެވެ. މިފަދަ މުންކަރާތްތަކަށް އަރައިގަންނަ ނަމަ، މި މޫސުމުގައި ކުރި އަޅުކަމުގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ގެއްލި، އެފަދަ ޢަމަލުތައް ކުރާ ފަރާތްތައް، ބޮޑެތި ފާފައިގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ.

މުސްލިމުންގެ ޢީދުތަކުގައި ކުޅިވަރުކުޅުން:

މުސްލިމުންގެ ޢީދުތަކުގައި، އިސްލާމް ދީނުގެ އިމުގެ ތެރޭގައި، ކުޅިވަރު ކުޅެ، އުފާ ފާޅުކޮށް ހެދުމަކީ، ހުއްދަ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ހިންދީން ހޯލީ ކުޅޭއިރު ހަދާގޮތަށް، އެކަކު އަނެކަކަށް ކުލަޖެހުންފަދަ ކަންކަމަކީ، މަޖަލެއްގެ ގޮތުގައި ކުރިޔަސް، މަޑުމަޑުން އޭގެ އަޞްލަށް ބަދަލުވެގެން ހިނގައިދާނެ ކަންކަމެވެ. ވީމާ، އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދީނާއި ޘަޤާފަތާ ދުރު، އަދި ޣައިރުމުސްލިމުންގެ ދީނާއި ޘަޤާފަތާ ކައިރިކުރާ ކަންތައްތަކުން ދުރުވެ ރައްކާތެރިވެ ތިބުމެވެ.

ވީމާ، ﷲ ދެއްވި އަޅުކަމުގެ މަތިވެރި މޫސުމަށްޓަކައި، ޢީދު ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން، އެ ކަލާނގެއަށް ޝުކުރު ކޮށް ތަކުބީރު ތަހުލީލު ކިޔަމާ ހިންގަވާށެވެ! އަދި އިސްލާމް ދީނުގެ އިމުން ބޭރުނުވާ ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ތިބެގެން އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ކައިބޮއި، ކުޅިވަރު ކުޅެ، އުފާ ފާޅުކުރަމާ ހިންގަވާށެވެ! އަދި ﷲ ތަޢާލާ މިންވަރުކޮށްދެއްވި އަޅުކަމުގެ މޫސުމުގައި ކުރެވުނު ހެޔޮކަންތައްތަކުގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ގެއްލިގެން ދާނެފަދަ އެއްވެސް ނުބައިކަމަކަށް އަރައިނުގަތުމަށް ޢަޒުމް ކަނޑައަޅަމާ ހިންގަވާށެވެ!