(30 އޭޕްރީލް 2021 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
އިނގިރޭސިވިލާތް ތަމްސީލުކުރުން
- ދިވެހިރާއްޖެއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާދެމެދު އޮންނަ ޒަމާންވީ ރަޙުމަތްތެރިކަމަށް ބަލާއިރު ، އަދި ކުރިމަގުގައި ހަނގުރާމައެއްގެ ނުތަނަވަސްކަން ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ ، ކޮމަންވެލްތުގެ ދިފާޢަށް ވިސްނައިގެން ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަގުވަޒަންކުރާއިރު ، އެންމެ ފުރިހަމަގޮތުގައި މިރަސްމިއްޔާތުގައި ، އަޅުގަނޑުމެން ތަމްސީލުކުރުމަށް ، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރެވެންއޮތް ހުރިހާކަމެއް ކުރުން މުހިންމުކަމުގައި އަޅުގަނޑަށް ފެނެއެވެ. (އަޅުގަނޑަށް ވިސްނޭގޮތުގައި މިދިޔަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގާ ރޯޔަލް ނޭވީގެ ޙަރަކާތްތަކުގައިވެސް އަދި ރޯޔަލް އެއަރފޯސްގެ ބޭނުންތަކަށްވެސް ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދެކުނުން އޮންނަ އައްޑު އަތޮޅު ، އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންކުރީމުއެވެ.)
މަނިކުފާނުގެ ހިންގުންތެރިކަމުގެ ޤާބިލު ނިންމެވުންތަކުން ހުއްދަލިބިހުރެ ، އީސްޓް އިންޑީޒް ސްޓޭޝަނުގެ ކޮމާންޑަރ އިންޗީފް ވައިސް އެޑްމިރަލް ސަރ ވިލިއަމް ސްލޭޓަރ ، (ކޭ.ސީ.ބީ ، ޑީ. އެސް. އޯ ، ޑީ. އެސް.ސީ) ގެ އަމުރުފުޅުގެ ދަށުގައިވާކަމަށް ބެލެވޭ ދެ މަނަވަރުންކުރެ މަނަވަރެއްގައި ، އަޅުގަނޑާއި އަޅުގަނޑުގެ އަންހެނުން ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމުގެ އިންތިޒާމް ހަމަޖައްސަވައިދެއްވިދާނެތޯ ދެންނެވީމެވެ. ސަރ ވިލިއަމް ސްލޭޓަރ ޖެހިލުންފުޅެއްނެތި ، މިކަމަށް އިޖާބަދެއްވައި ، ދަތިކޮށް އޮތްނަމަވެސް ، ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން އެކަން ހަމަޖައްސަވައިދެއްވުމަށް ނިންމެވި ނިންމެވުމަށް ބަދަލެއް ނުގެންނެވިއެވެ. އޭނާގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުގައިވާ އެއް މަނަވަރުކަމުގައިވާ ، އެޗް. އެމް.އެސް ކެންޔާ އޮތީ ކުއްލި ޙަރަކާތަކަށް ކޮންމެވެސް ތަނަކަށް ފޮނުއްވަން ޖެހިވަޑައިގެންފައެވެ. އަދި ދެންއޮތް މަނަވަރު ، އެޗް. އެމް. އެސް ސިލޯނުގެ ބޭނުން ޖެހިގެން ، އެމަނަވަރު ފޮނުވައިދިނުމަށް އެތަންމިތަނުން އެދެމުން ގޮސްފައިވެއެވެ. މިކަމަށްޓަކައި އޭނާއަށް ، އަޅުގަނޑުގެ ހިތުގެ އަޑިން ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ. އަދި ކަނޑުގެ ސިފައިންގެ ލަޝްކަރުގެ ޢިއްޒަތްތެރި ކަމިޝަނަރުންނަށްވެސް ، މި ޝުކުރު އަރިސް ކުރަމެވެ.
މރ. އަމީންދީދީ ދެއްވާފައިވާ ދަޢުވަތު ޤަބޫލުކޮށް ، މިރަސްމިއްޔާތުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގަތުމަށްޓަކައި ، ސިލޯނުން މާލެއަށް ވަޑައިގަންނަވަންޖެހޭ ، ސިލޯނުގައި ހުންނަވާ ރޯޔަލް އެއަރފޯސްގެ ކޮމާންޑިންގ އޮފިސަރ ، އެއަރކޮމޮޑޯރ ޖޭ. ކޮކްސް ، (އޯ.ބީ.އީ، ޑީ.އެފް.ސީ) އާއި އޭނާގެ ޕާރޓީ މާލެއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި ، އުދުހޭބޯޓު ، ސަންޑަރލޭންޑް ހަމަޖައްސަވައިދެއްވުން އެދި ، ފާރއީސްޓް އެއަރފޯސްގެ ކޮމާންޑިންގ އިން ޗީފް ، އެއަރމާޝަލް އޭ.ސީ ސޭންޑަރސަން ( ސީ.ބީ، ސީ.ބީ.އީ ) ގެ އަރިހުގައި އަޅުގަނޑު އެދުނީމެވެ. އެއްވެސް ފަސްޖެހިވަޑައިގަތުމެއްނެތި ، ކޮމާންޑަރ އިންޗީފް އެކަމަށް އެއްބަސްވެވަޑައިގެންނެވިކަން ، އުފަލާއެކު ފާހަގަ ކުރަމެވެ. މިރަސްމިއްޔާތުގައި އިނގިރޭސިވިލާތް ތަމްސީލުކުރީ ، އަޅުގަނޑާއި އަޅުގަނޑުގެ އަންހެނުން އެކަންޏެއްނޫނެވެ. ސިލޯނުގައި ހުންނަވާ ރޯޔަލް އެއަރފޯސްގެ ކޮމާންޑިންގ އޮފިސަރ ، އެއަރކޮމޮޑޯރ ޖޭ. ކޮކްސް ، (އޯ.ބީ.އީ، ޑީ.އެފް.ސީ) އާއި އޭނާގެ ޕާރޓީ އަދި އެޗް.އެމް.އެސް ސިލޯނުގެ އެކިފެންވަރުގެ މަނަވަރު ސިފައިންވެސް މިރަސްމިއްޔާގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގަތެވެ.
މިކަމާގުޅިގެން ރައީސާއި ، ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ވަރަށްބޮޑު އުފަލަކާއި ޝަރަފެއް ލިބިގެންދިޔަކަން ސާފުކޮށް އެނގެއެވެ. އަދި ވެރިރަށް މާލޭގެ ބަނދަރުގައި ، ޢިއްޒަތްތެރި އިނގިރޭސި ރާނީގެ މަނަވަރުފަހަރާއި ، އިނގިރޭސި ވައިގެ ސިފައިންގެ ލަޝްކަރުގެ އުދުހޭބޯޓު ، ސަންޑަރލޭންޑް ބަނދަރުކޮށްފައި އޮތްއޮތުން އެއީ ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ފަރާތުން ، އެމީހުންވެސް އެއީ ބައެއްކަމަށް ދެކެ ، އިޙުތިރާމާއި ޤަދަރު ދެވިފައިވާކަމުގެ ނިޝާނެއްކަމުން ، އެކަމަށް އެމީހުންގެ ހިތްތައްވަނީ އުފަލުން ފޮޅިފައެވެ.
ދިވެހިރާއްޖެ
- އަޅުގަނޑުގެ ދަތުރުގެ ފުރިހަމަ ތަފުޞީލު އެރުވުމުގެ ކުރިން ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚާއި އިޤްތިޞާދާ އަދި ދިވެހިރާއްޖެ އުފެދިފައި އޮތްގޮތުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުވައިލުމަކީ ، ފަހަރެއްގައި ބޭނުންތެރިކަމަކަށް ވެދާނެއެވެ. ލަންޑަނުގައި މިކަންކަމާބެހޭ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތު ، މިހާރުވެސް ރައްކައުކުރެވިފައި ހުރިނަމަވެސް ، މިތާނގައިވެސް އެކަންތައްތައް ބަޔާންކޮށް ނަކަލު ކޮށްލުމުން ، އިތުރު ފަސޭހައަކަށް ވެގެންދާނެކަމަށް ފެންނާތީއެވެ.
އުފެދިފައި އޮތްގޮތް
- ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ، އިންޑިއާކަނޑުގައި އޮންނަ މުރަކައިގެ ޖަޒީރާ ޤައުމެކެވެ. މިރަށްތައް ޤުދްރަތީގޮތުން އުފެދިފައި އޮންނަނީ 12 އަތޮޅެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ، އިދާރީގޮތުން މިރަށްތައް ބައިކުރެވިފައި އޮންނަނީ 17 އަތޮޅަކަށެވެ. ރަށްތަކުގެ ޖުމްލައިގެ އަންދާޒާ އެކިވަރަށް ކޮށް އުޅުނު ނަމަވެސް ، ދިވެހިރާއްޖެ އުފެދިފައި އޮންނަނީ 2000 ރަށުގެ މައްޗަށް ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް މަޢުލޫމާތު ލިބިފައި ވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުގެ މައްޗަށް ކުޑަމިންވަރަކަށް އުފުލިފައި ހުންނަ ކުދިކުދި ބައެއް ރަށްރަށް ، ގިރައިގެންގޮސް ނެތިދިއުމަކީ ހިނގައިފާނެ ކަމެކެވެ. މިޖަޒީރާތައް ފެތުރިފައި އޮންނަނީ ، 8 ވަނަ ޑިގްރީ ޗެނެލް އިންފެށިގެން ، އީކްއޭޓަރ ޗެނެލް ފަހަނަޅައި ކުޑަތަންކޮޅަކަށެވެ. ދިގުމިނަކީ 470 މޭލެވެ. އަދި އެންމެ ފުޅާ ދިމާލުން ބަލައިފިނަމަ ފުޅާމިނަކީ 70 މޭލެވެ.
އެއް ރަށަކަށް ބަލާއިރު ، ވެރިކަންކުރާ ރަށް ، މާލެ ( އެބަސް ކިޔާއިރު އަޑު ނުކުންނަ ގޮތުން ނަމަ ، މާރލޭ MARLAY – ނުވަތަ ރަސްރަސްކަލުންގެ ރަށް ) އޮންނަނީ ، ސިލޯނުގެ ދެކުނު ހުޅަނގުން 400 މޭލުގެ ދުރުމިނުގައެވެ. 215 ރަށުގައި މީހުން އާބާދުވެ ދިރިއުޅެމުން ގެންދެއެވެ. އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ރަށަކީ ، ނުވަހާސް މީހުން ދިރިއުޅޭ ، ދިގުމިނުގައި މޭލެއް އަދި ފުޅާމިނުގައި ބައިމޭލު ހުންނަ ، (ވެރިކަންކުރާރަށް) ، މާލެއެވެ.
ޖަޒީރާ ރަށްތަކަކަށް ވާތީ ، މިރަށްތައް ހުންނަނީ ، ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑަށްވުރެ މަދު ފޫޓުކޮޅެއް މަތީގައި ، ވަރަށް ބިން ތިރިކޮށެވެ. ގިނަރަށްރަށް ހުންނަނީ ، ޖަޒީރާ ޤައުމުތަކުގައި ހެދޭ ބާވަތުގެ ގަސްތަކުން ފުރިފައެވެ. މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަށުގައި ، ގިނަ ޢަދަދަކަށް ، ރުކާއި ބަނބުކެޔޮގަސް ހައްދާފައި ހުރެއެވެ. މާލެއަށް ބަލާނަމަ ، ބޮޑެތި އަނބުގަހުގެ އިތުރަށް ، ރީއްޗަކަށް ހައްދާ ގަސްގަހާއި މާއަޅާ ގަސްތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ، ފިޔާތޮށި އަދި ހުދުކުލައިގެ އޮލޭންޑަރ ގިނަކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. މޫސުން ، ސިލޯނެކޭ މުޅިންހެން އެއްގޮތެވެ. އަދި ސިލޯނެކޭ އެއްގޮތަށް ، ދިވެހިރާއްޖެއަށްވެސް ، ދެކުނު ހުޅަނގާއި އުތުރު އިރުމަތީގެ ވާރޭ ވެހެއެވެ.
އާބާދީ
- ދިވެހިރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ މުޅި ޖުމްލައަކީ ، 80،000 އާއި 90،000 އާ ދެމެދުގެ ޢަދަދެކެވެ. ދިވެހިރައްޔިތުންނަކީ ، ސިންގަޅަ ނަސްލަށް ނިސްބަތްވާ ބައެއްކަން ކަށަވަރެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ، ދެކުނު އިންޑިއާގެ މަލާބާރީންގެ ގޮނޑުދޮށުގެ ސަރަޙައްދުގެ މީހުންނާއި ، އިހުޒަމާނުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތް ކޮށްފައިވާ ޢަރަބިކަރައިގެ ވިޔަފާރިވެރިން އަދި ސީނުކަރައާއި މެލޭ ދަރިކޮޅާއި ، ހީވާގޮތުގައި ބަބުރު ނަސްލުގެ ދަރިފަސްކޮޅުގެ ލޭ ، ދިވެހިންގެ ލެޔާގުޅި ، މަސްހުނިވެފައިވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ކުރިން ، ދިވެހިންނަކީ ބުދުދީނުގެ އަހުލުވެރި ބައެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ، މީލާދީ ސަނަތުން 12 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި ، އެބައިމީހުންވަނީ ، އިސްލާމްދީން ޚިޔާރުކޮށް ، ދީން ބަދަލު ކޮށްފައެވެ. އެހެންކަމުން ، މިއަދު ، ދިވެހިންނަކީ ، މުޙަންމަދު ގެ ރިސާލަތުގެ އުޞޫލުތަކަށް ތަބާވެ ، ބޯލަނބާ ، އިސްލާމީ ހަރުދަނާ މުޖުތަމަޢެކެވެ. އެމީހުން ރަލެއް ނުބޮއެވެ. އަދި ދުންފަތުގެ ( ބިޑި ، ސުއްޓާ އާއި ސިނގިރެޓް ) އިސްތިޢުމާލެއް ނުކުރެއެވެ. ފިރިހެނުންނަށް އެކަކަށްވުރެ ގިނަ އަނބިން ހުއްދައެވެ. އެމީހުންގެ މާދަރީ ބަހުގެ މޫތައް ގުޅިފައިވަނީ ސިންގަޅަބަހާއެވެ. އަދި ޢަރަބި ބަހާއި ހިންދީ ބަސްވެސް ކޮންމެވެސް މިންވަރަކަށް މަސްހުނިވެފައި ވެއެވެ.
އިޤްތިޞާދު
ދިވެހިންގެ އިޤްތިޞާދު ، މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ބިނާވެފައި އޮންނަނީ ދޮށީގެ މަސްވެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ. ދޮށީގައި ކަންވާރުލައި ކަންވާރުގައި ބުޅިލައިގެން ، އެންދަމައި ، މަސްކަނޑަށް ނުކުމެ ، ގަދަކަނޑުގައި މަސްބާނައެވެ. އެމަސް ކައްކާ ހިއްކުމުން ، އެހުންނަ މަޑުރަތްކުލައިގެ މަހަށް ކިޔައި އުޅެނީ ، (ހިކި) ކަޅުބިލަ މަހެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވަށައިގެންވާ ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދުގައި މިބާވަތުގެ މަސް ، ވަރަށްގިނަ ޢަދަދަކަށް އުޅެއެވެ. މުޅިން ، މަސް ތައްޔާރުކޮށް ނިމުމުން ، ގަދަވަހެއް ހުރެއެވެ. އަދި ބޮޑަށް އެއްގޮތީ ، ދެކުނު އޭސިއާގެ ކެއުމެއް ކަމުގައިވާ ، ބޮމްބޭ ޑަކް އޭ ކިޔާ ބާވަތުގެ ކެއުމެއް ތައްޔާރުކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ މަހުގެ ބާވަތަކާއެވެ. އަދި މިމަސް ވަރަށް ގިނަ ޢަދަދަކަށް ދިވެހރާއްޖެއިން ސިލޯނަށް އެތެރެ ކުރެއެވެ.
ސިލޯނުގައި މިމަސް ބޭނުން ކުރެވެނީ ރިހަކެއްކުމުގައެވެ. ބައެއް ބާވަތުގެ ރިހަ ކައްކާއިރު ، މީގެ ކުޑަކުޑަ މަސްކޮޅެއް ލުމުން ، ރިހައިގެ ރަހަގަނޑު މީރުކޮއްލަދެއެވެ. އަދި މިމަހަކީ ސިލޯނުގައި ވަރަށް މަޝްހޫރުވެފައި ، ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނުންވެފައި އޮންނަ އަދި ބޭނުންކުރެވޭ އެއްޗެކެވެ. ރޯނާއި ކުފުރާ އަދި ކަހަނބުފަތާއި ކާށި ، އަދި ބޮލީގެ ވިޔަފާރިވެސް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ދިވެހިން ކޮށް އުޅެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ، ހަނޑުލާއި ، ގޮދަންފުށް ، އަދި ޒުވާރިއާއި ގޮދަން ، ރާގި އަދި ކަރާސީނުތެލާއި އަންނައުނަކީ ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އިމްޕޯރޓްކުރަން ޖެހޭ ތަކެއްޗެވެ. އެއީ ، ތަނުގައި އުފައްދާ ގޮވާމުގެ ބާވަތްތަކާއެކު ، ކެއުމަށް ބޭނުން ކުރުމަށެވެ. ދިވެހިން އަންނައުނު ގަންނަނީ އިންޑިއާއިން ކަމަށްވެފައި ، ދިވެހިރާއްޖެއިން މަސްއެތެރެކޮށްގެން އިންޑިއާއިން ލިބޭ ރުފިޔާއިން ދެޤައުމުގެ ދެމެދުގައި ވިޔަފާރީގެ އިޤްތިޞާދު ހަމަހަމަ ކުރެވެއެވެ. ކާޑުގެ ބާވަތްތަކާއި އެނޫންވެސް ތަކެތި އެތެރެކުރަނީ ސިލޯނުންކަމަށްވާތީ ، ދިވެހިރާއްޖެއާއި ސިލޯނާދެމެދު އޮންނަނީ ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރެވޭ މުދަލުގެ އަގު އިތުރުވެފައެވެ.
ވިޔަފާރީގެ ހަމަހަމަކަން (ބެލެންސް) ހިފެހެއްޓުމަށްޓަކައި ، ދިވެހިރާއްޖެއިން ވަނީ ، ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ، ސިލޯނުން ދަރަންޏަށް ފައިސާ ނަގާފައެވެ. އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުވައި ނުދެވިއްޖިއްޔާ ، އެބައިމީހުންގެ އިޤްތިޞާދު ، ނާޒުކު ޙާލަތަކަށް ވެއްޓިގެންދިއުން އެކަށީގެން ވެއެވެ. އެމީހުންގެ މަސްއޮޑިފަހަރު ވަނީ ބާވެ ، މަރާމާތުކުރަން ޖެހިފައެވެ. އެންދަމާދާތައް ހުރީ ހަލާކުވެފައެވެ. ގަދަ މޫސުމާ ކުރިމަތިލާންޖެހި ، މަސްވެރިކަންވަނީ މިދިޔަ ދެމޫސުމުގައިވެސް ވަރަށް ދަށްވެފައެވެ. މިވޭތުވެދިޔަތަނުގައި ، ދިވެހި ކަނޑުމަހަށް ލިބުނު އަގަށްވުރެ ބޮޑުއަގެއް ހޯދުމަށްޓަކައި ، ސިލޯނާއެކު ވިޔަފާރީގެ އާ އެއްބަސްވުމެއް އެކުލަވައިލުމަށް ، އެމީހުން އުންމީދު ކުރެއެވެ.
ސިލޯނު ސަރުކާރުން ، ދިވެހިކަނޑުމަހުގެ މި ވިޔަފާރީގައި ، ދިވެހިން އަތުން ގަންނަ މަސް ، ސިލޯނަށް ވިއްކައިގެން ، ނަގަމުންގެންދާ ނާޖާއިޒު ފައިދާގެ ތަފުޞީލު ހާމަކޮށް ، މިވާހަކަ ކުރުގޮތަކަށް ބަޔާންކޮށްލުމުގެ އިތުރަށް ، މިރިޕޯރޓަކީ ، ކިޔާލަން ދަތި އުނދަގޫ އެއްޗަކަށްހަދާކަށް އަޅުގަނޑު ނެތީމެވެ. ސިލޯނު ސަރުކާރުން މިވިޔަފާރީގައި ނަގާ ފައިދާގެ ކުޑަމިންވަރެއް މެނުވީ ދިވެހިންނަށް ފޯރުވައެއް ނުދެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް ސިލޯނުން ފޮނުވާ ، ކާޑުގެ ޟަރޫރީ ބާވަތްތަކުން ނަގާ މާމޫލާއި ފީ ، ބޮޑުކުރަމުން އަންނަ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. އަޅުގަނޑާއި އަޅުގަނޑުގެ އިޤްތިޞާދީ މުޝީރު ، މިމައްސަލަ މިދަނީ ވަރަށްގާތުން ބަލަމުންނެވެ. އަދި މިކަމުގައި ސިލޯނު ސަރުކާރާ ވާހަކަދެއްކުމަށް ، ދިވެހިންނަށް ހުރިހާގޮތަކުންވެސް ބާރުއަޅައި ، އެހީތެރިވަމުން އެބަގެންދަމެވެ. މިމައްސަލައާބެހޭ ރިޕޯރޓެއް ، އަވަސް ފުރުޞަތެއްގައި ، ވަކިން ހުށަހަޅާނަމެވެ.
(ނުނިމޭ)
