ދަރިފުޅާ! ކުޑަ އިރުކޮޅަކަށް ތިޔަ ފޯނު އަތުން ދޫކޮށްލަބަލަ!

ދަރިފުޅާއެވެ!  ދަރިފުޅުގެ އުމުރުގެ ކުދިން ބޮޑުވަމުން ތިޔަ އަންނަނީ އެކި ދިމަދިމާއިން އަންނަ މައުލޫމާތު، އެ މައުލޫމާތަކީ ލޮލަށް ފެންނަ އެއްޗެއް ނަމަ، އަދި އެޅެމުން އެއަންނަނީވެސް ލޮލަށް ފެންނަ އެއްޗަކަށް ނަމަ، ދުވާލަކު އަށެއްކަ ފަހަރު އެ ޖާޑި ފުރިގެން ހުސްކުރާން ޖެހޭހައި ގިނައިންނެވެ.

އިންސާނީ ތާރީޚުގެ އެކި ދުވަސްވަރަށް (އެދުވަސްވަރު ސިފަކުރެވޭ ގޮތަށް) އިލްމުވެރީން އެކި ނަން ކިޔައިފައިވެއެވެ. ބޭނުން ކުރާން ޖެހުނު ގިނަ ތަކެތި ހިލައިން، އެއް ހިލައިގައި އަނެއް ހިލައިން  ތަޅައިގެން ތަކެތި ބައްޓަންކޮށް އުޅުނީ ” ހިލައިގެ ދުވަސްވަރު” ގައެވެ. ދެން އައީ  ވިރިކެކޭ ދެމައުދަނު އެކީގައި ވިރުވައިގެން، ހަތިޔާރާއި ހިފައިގެންގުޅޭ ތަކެތި ތައްގަނޑަށް އަޅައި ފަރުމާކުރި ދުވަސްވަރެވެ. އެއީ ” ބުރޮންޒުގެ ދުވަސްވަރެވެ” އިނގިރޭސިބަހުން ބްރޮންޒް ކިޔަނީ ޓިން އާއި ކަރަންޓުނަރު ހަދާފައި ހުންނަ ލޮއި އެކީގައި ވިރުވުމުން އުފެދޭ ރަތްމުށި ކުލައިގެ މައުދަނަށެވެ.  ދެން އައީ ދަގަނޑުން  ކަނޑިއާއި އައްޑަނައާއި ލޮންސީގެ އިތުރުން ދަގަނޑު ދަހަނާ ފަދަ ތަކެތި ހަދަން ފެށި ދުވަސްވަރެވެ. މިގޮތުން، އެކި އެދުވަސްވަރަށް ދެވިފައިވާ ނަންނަމަށް ބަލައި އެމޭރުމުން ވިސްނާއިރު، ބައްޕަ ދެކެނީ ދަރިފުޅުމެން މިހާރު ތިޔަ އުޅެނީ ” މައުލޫމާތު ފުރިގެން ބަންޑުންލާ ” ދުވަސްވަރުގައި ކަމުގައެވެ!

ޓެކްނޮލޮޖީ މިހާރު ކުރިއަރާފައިވާ މިންވަރަކީ، ދަރިފުޅުގެ މޫނާ ފޫޓެއްހައި ދުރުގައި އަބަދުމެ ތިޔަ ގެންގުޅޭ ފޯނަށް ދުނިޔޭގައި ހިނގާ ކޮންމެ ކަމެއް ވަގުތުން އައިސް ވަނުމެވެ. އަދި ހަމަ އެހިނދު އެ މައުލޫމާތު ވަގުތުން ބަލައިލުމުގެ ފަސޭހަކަމެވެ! މައުލޫމާތު ތާޒާކަންމަތީ ލިބި، ބޭނުންޖެހޭ ހިނދެއްގައި ބޭނުން ކުރާން އެނގުމަކީ ގަދަފަދަ ބާރެކޭ މިހާރު ބުނެއުޅެއެވެ. ކޮންމެ ބާރަކާ އެކީގައި ޒިންމާތަކެއް ވާކަމުގައިވެސް ބުނެއުޅެއެވެ! ބޭރުން އަންނަ މައުލޫމާތާއި އާއިލާތެރޭގައި ތިބި، ދުނިޔޭގެ ތަޖުރިބާ ލިބިފައިވާ ދޮށީއުމުރުގެ މީހުންގެ ކިބައިގައިވާ އިލްމުގެ ތަފާތު ދަރިފުޅަށް ބައްޕަ ކިޔައިދޭންހެއްޔެވެ؟ ބޭރުން އަންނަ މައުލޫމާތަކީ މިހާރުގެ ސުމޭކު ( ޑިޖިޓަލް) ވަސީލަތްތަކުގައި އަބަދަށް ރައްކާކުރެވޭ ތަކެއްޗެވެ. އެއީ އިންޓަނެޓުގެ އާލަމުގައި ހުރި، އަދި ދަރިފުޅު ބޭނުންވި ކޮންމެ ހިނދެއްގައި ނުހަނު ފަސޭހައިން ލިބެންހުރި މައުލޫމާތެވެ!

ދަރިފުޅު ނިސްބަތްވާ އާއިލާގެ ދޮށީ މީހުންނާއި ދުވަސްވީ މީހުންނަށް ފެނި، ދަސްވެ ތަޖުރިބާ ކުރެވިފައިވާ އިލްމަކީ ހާދަހައި ނާޒުކު ތަނެއްގައި ރައްކާ ކުރެވިފައިވާ އިލްމެކެވެ. އެ އިލްމަކީ ދަރިފުޅު ބޭނުންހައި އިރެއްގައި ލިބޭނޭ އިލްމެއް ނޫނެވެ. މިހެން ލިޔާން މި ޖެހުނީ އެއީ އިންސާނުންގެ ސިކުނޑީގެ ފަށަލަފަށަލައިގައި އެކި ދުވަސްވަރު ވަކި ތަރުތީބަކުން އެޅިފައިހުރި އިލްމަށް ވާތީއެވެ. އެ އިލްމު ލިބޭނީ އެ އިލްމެއް ހުރި މީހަކު ހަނދާން ހުރި މިންވަރަކުން، ކިޔައިދިން މިންވަރަކުންނެވެ! ކިޔައިދޭން ބޭނުންވި ހިނދެއްގައެވެ!  އެއީ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ، ޒާތީ މައުލޫމާތެވެ، ގަދަކަމުން އަތުލެވޭނޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ!

ދަރިފުޅާއެވެ! ނޮވެމްބަރު ތިނެކޭ ދިވެހީން މިކިޔަނީ 1988 ގެ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 3 ވީ ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ ފަތިހު ހިނގި ބިރުވެރި ކަންތަކެއް ދިމާވި ދުވަހަށް ނިސްބަތް ކޮށެވެ. މި އަހަރަކީ އެ ބިރުވެރި ކަމަށް 30 އަހަރު ފުރުނު އަހަރެވެ. މި އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހު، ދަރިފުޅަށް އެވާހަކަ، ބައްޕަގެ ހަނދާނުގައި ހުރިގޮތަށް ކިޔައިދޭން ހާދަހައި ވަރަކަށް އުޅުނީމެވެ! ބައްޕަގެ ހިތުގައި ހުރީ އެދުވަހު ހިނގި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ވަކި ބަޔެކެވެ. ބިރުވެރި ދުވަހެއްގެ ވަރަށް ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެހެން މީހަކަށް ކުރެވިފައިވާނޭ އިހްސާސެއް ނޫނެވެ. ތާރީޚު ލިޔާ މީހުންނާއި އިސްކޫލުގެ ޓެކްސްޓުފޮތް ލިޔާ މީހުން އެވާހަކަތަކެއް ނުލިޔާނެއެވެ! ދަރިފުޅަށް އެވާހަކަ ކިޔައިދޭން ތަކުރާރުކޮށް ހަނދާނަށް އަންނަމުން ދިޔަ ސަބަބަކީ، ދަރިފުޅުގެ ފަހަތުން ޓީވީން ބައްޕައަށް އެދުވަހު ފެނުނު މަންޒަރުތަކެވެ. އެދުވަހު ދިވެހި ސިފައިން ކުޅަ ޖިހާދުގެ މަންޒަރުތައް، ގައުމީ ލަވަތަކުގައި މިއަދު ބައްޕައަށް ޓީވީން ފެނެއެވެ! ދަރިފުޅު އިނީ ޓީވީއަށް ފުރަގަސްދީގެން ފޯނަށް ބަލާށެވެ. ކޮންމެވެސް މީހަކަށް މެސެޖެއް ފޮނުވަނީއެވެ، ނުވަތަ އައިސް ނުނިމޭ މެސެޖުތައް ކިޔަނީއެވެ!

އެދުވަހު ދެތިން ހަތަރުފަހަރު  ދަރިފުޅަށް ބައްޕަ ގޮވައިލީމެވެ، ހޫން! ނޫން އަޑެއް ނުލައްވަމެއް ނޫންހެއްޔެވެ؟ އިސް އުފުލައި ބަލައެއް ނުލަމުތާއެވެ! މިއަހަރުގެވެސް ނަސްރުގެ ދުވަސް މިހާރު ތާރީޚުގެ ތެރެއަށް ވަދެ ފާއިތުވެ ހިނގައްޖެއެވެ!  މެދަށް  ފަސްދުވަސް ދޫކޮށް ދެން އައީ ގައުމީ ދުވަހެވެ! ގައުމީ ދުވަހަކީ ބައްޕަމެންވެސް ނިސްބަތްވާ ތިލަދުންމައްޗާ ގުޅިފައިވާ ދުވަހަކޭ ބައްޕަ ހާދަ ބުނާހިތްވިއެވެ! ކުރިން ބުނިހެން އިންސާނުންގެ ސިކުނޑީގައި ފޮރުވިފައިވާ ވާހަކަތައް ކޮންމެ މީހަކުވެސް ކިޔައިދޭ ހިތްވާނީ އެކަމަށް ޝައުގެވެރިވާ މީހަކަށެވެ. ނުވަތަ ބަޔަކަށެވެ. ދަރިފުޅުގެ ކުރިމަތީގައި ތިބި މީހުން އެއްފަރާތް ކޮށް ދުރުކޮށްލާފައި ސަމާލުކަމެއް މިހާރު ތިޔަދެނީ މާ ދުރުގައި ތިބި ބަޔަކަށެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ޚިޔާލީ ރަހުމަތްތެރިން ކަމުގައިވުން ވަރަށް ގާތެވެ!

ދަރިފުޅާއެވެ! ކޮލެޖުން ހަވާލުކުރާ މަސައްކަތަކާ ގުޅިގެން ސުންގަޑިޔަށް ދެތިން ގަޑި ބާކީ އޮއްވައި،  އެއްވެސް މީހަކު އޭނާގެ ސިކުންޑިއެއް، ހިތެއް ދަރިފުޅަކަށް ހުސްކޮށެއް ނުދޭނެއެވެ. މީހުން ވާހަކަ ދައްކާނީ ވާހަކަ ދައްކާ ހިތްވީމައެވެ. ހުސްއަނގަ ތަޅާކަށެއް ނޫނެވެ! ކަނުލައި އަޑު އަހާ މީހުންނަށެވެ! އެއީ ގިނަފަހަރަށް ވަކި ކަމަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ދަރިފުޅުގެ ޅަ އުމުރުގައިވެސް މިކަން ފާހަގަވާނެއެވެ. ވަކި އެއްޗެއްގެ ރަހަ ދުލުގައި ޖެހުމުން ވަކި ހަނދާންތަކެއް ރާސްލާފައި ހިތަށް އަރާނޫންހެއްޔެވެ؟

ހުކުރަށް ގޮސް އިންނައިރު ހުކުރު ޚުތުބާއަށް ކަނުލައި ސަމާލުކަން ދޭން އަބަދުވެސް ބައްޕަ ހަނދާ ކޮށްދޭ ސަބަބަކީ، ދަރިފުޅުގެ އެކުވެރީން ދައްކާ ވާހަކަޔަކަށް ހަރުދަނާ ރައްދެއް ދޭން ޖެހޭ ވަގުތެއްގައި އެއްކަލަ ދުވަހު އަޑު އެހި ޚުތުބާއިން ތަންކޮޅެއްގެ ބޭނުން ކުރެވޭނެތީއެވެ، އެއީ ރަނގަޅަށް އަޑު އެހިނަމައެވެ. ހުކުރު ދުވަހު މިސްކިތުގައި އިންނައިރު ހުތުބާ ކިޔާން ފެށީމައި ކަނުލައި އެ ޚުތުބާ އެޑުއެހުން ފިޔަވައި ކުރާނޭ އެހެން ކަމެއް އޮވޭހެއްޔެވެ؟ ގިނަމީހުން ބުނާނީ ނޫނެކެވެ، ނޯވެއެވެ! ނަމަވެސް ހުކުރުން ފައިބައިގެން އަހާލައިފިނަމަ، ފަނަރަ މިނެޓު ކުރިން އަޑުއިވުނު ޚުތުބާވެސް ގިނަމީހުން މިހާރު ހަނދާނެއް ނުހުރެއެވެ. އެހައި ކުޑަ އިރުކޮޅަކަށްވެސް ސަމާލުކަން ދޭން މިހާރު އުނދަގޫކަމަކަށް ވެއްޖެއެވެ!

މިއަހަރު، ގައުމީ ދުވަހަށް އެއްދުވަސް ދޫކޮށްފައި ދެން އައީ މި ޖުމްހޫރިއްޔަތަށް ފަންސާސް އަހަރު ފުރޭ ދުވަހެވެ. ވިރާސީ ރަސްކަމެއް ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމަކަށް ބަދަލުވި ދުވަސްވަރުގެ ފެށުން ބައްޕައަށް ވާނީ ފެނިފައެވެ، ނަމަވެސް އެއީ ތުއްތު ކުއްޖެއްގެ ހިތުގައި ހަރުލާނޭ ކަހަލަ ކަމަކަށް ނުވާތީ، އެކަން ހަނދާނަކު ނެތެވެ. ނަމަވެސް އެންމެ ފަހުން ރަސްކަން ކުރެއްވި މުޙައްމަދު ފަރީދު ދީދީ، ހުކުރުން ފައިބައި ވަޑައިގެން ވަރަށް އިއްޒަތުގައި ވަޑައިގެން މަންޒަރު މިހާރުވެސް ހިތުގައި ބިންވަޅު ނެގިފައި އެބަހުއްޓެވެ! އަލް އަމީރު މުޙައްމަދު ފަރީދު ދީދީ އަވަހާރަވީ އެމެރިކާނުން، އިންސާނަކު ހަނދަށް ފޮނުވުމުގެ ހަމަ ދެމަހެއްހައި ދުވަސް ކުރިންނެވެ! މި ތާރީޚީ ދުވަސް  އެމަނިކުފާނަށް ފެނިވަޑަގަތުމުގެ ފުރުސަތު ނުލިބިއެވެ. މި ދަނޑިވަޅުގައި އެމަނިކުފާނުގެ ފުރާނަފުޅަށް ސުވަރުގޭ ދާއިމީ ނިއުމަތް މިންވަރު ކުރެއްވުން އެދި ދުއާ ކުރަމެވެ!

1969 އަހަރުގެ ޖުލައި މަހުގެ  20 ވަނަ ދުވަހު ނީލް އާމްސްޓްރޯންގް ހަނދަށް ފައިބައި ހިނގާލި ތާރީޚީ ވަގުތުކޮޅުގެ ކޮމެންޓްރީ ދިވެހީން އަޑު އެހީ ރެޑިޔޯއިންނެވެ. ގައުމީ ޓީވީގެ ޚިދުމަތް ލިބެންފެށީ އޭގެ ނުވަ އަހަރު ފަހުންނެވެ. އެކަހަލަ އަމިއްލަ ވާހަކަތައް ދަރިފުޅު އަޑު އަހާހިތްވާނަމަ ބައްޕަ ކިޔައި ދިނީމުހެވެ! ނަމަވެސް ބައްޕަ އަބަދުވެސް ކައިރީގައި ހުންނާނެއޭ ދަރިފުޅު ހިތަށް އަރާތީ އަދި އަހާލާހިތް ނުވަނީތާއެވެ!

ސިއްހީ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުވެ ބޭސްފަރުވާ ކުރުމާއި ޓެކްނޮލޮޖީ ގުޅި ލާމެހުމުގެ ސަބަބުން އިންސާނުންގެ އުމުރު ދިގުވާން ފަށައިފިއެވެ. ދުނިޔޭގެ ހުރިހައި ހިސާބެއްގައެވެ. މިހެންވުމުން އުމުރުން ދޮށީވުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭބަލި އިތުރުވާންވެސް ފަށައިފިއެވެ! އިންސާނަކަށް ޖެހޭ އެންމެ ހިތްދަތި އެއް ބައްޔަކީ ހަނދާން ނެތޭ ބައްޔެވެ. ބައްޔޭ ކިޔަނީ އޭގައި ނުތަނަވަސް ކަމެއް އެކުލެވޭތީއެވެ. ނަމަވެސް ކޮންމެ ކަމެއްގައިވެސް ދަރަޖަތަކެއް އެކުލެވޭ ފަދައިން، ބަލިތަކުގައިވެސް ވަރަށް ހިތްދަތި ބައްޔާއި އެނޫން ބަލިތައް ހުރޭ ނޫންހެއްޔެވެ؟ އެންމެ ހިތްދަތި އެއް ބައްޔަކީ ހަނދާން ނެތޭ ބަލިކަމުގައި ލިޔެވުނު ސަބަބަކީ ހަނދާނާއި ނުލައި ތިމަންނާއަކީ  ކާކުކަން، ވަށައިގެން އެތިބީ ކޮން ބައެއްކަންވެސް ނޭނގޭތީއެވެ! މި ބަލީގެ ފަހު މަރުހަލާގައި މުޅި އުމުރު އެކީގައި ހޭދަކުރި އެކުވެރިން ފެނުމުން، އެއީ އެއް އިރެއްގައި ކިހައި ގާތް ބައެއްކަން ކުޑަކޮށްވެސް ހަނދާނެއް ނުހުރެއެވެ. އިންސާނުންނަކީ މިހައި ނިކަމެތި ބައެކެވެ. ދަރިފުޅާއެވެ! ލަސް ނުކުރާށެވެ! ބައްޕަމެން، ދަރިފުޅުގެ ބޮޑުބޭބެމެން، ބޮޑުދައިތަމެން ގާތުގައި އެއްޗެއް އަހައިނުލައި ތިޔަ މަޑުކުރަނީ އަޅެ ކޮންދުވަހަކުން އަހަން ހެއްޔެވެ؟

ދަރިފުޅުގެ މަންމަ އާއި ބައްޕައާއި ބޮޑުދައިތަމެނާއި ބޮޑުބޭބެމެން އެންމެންވެސް ކިޔެވީ ހަމަ އިނގިރޭސި ބަހުން، ޒަމާނީ ތައުލީމެވެ. ނަމަވެސް އެދުވަސްވަރު ދިވެހިބަސް އޮތީ ހެޔޮހާލުގައެވެ. ގޭތެރޭގައި ސަންޑޭ މަންޑޭ އެއް ނުކިޔަމެވެ. ކާފަމެނަށް ބީރައްޓެހި، ލަފުޒުތަކެއް ގެޔަކަށް ނުވައްދަމެވެ. ވިހަމަނާފުށި ކުރުނބާ ވިލެޖަށްވީ މާ ފަހުންނެވެ. އާއިލާ އާ ބެހޭ ކޯޓު އަދި ފެމިލީ ކޯޓަކަށް ނުވެއެވެ. އެއީ މާ ގިނަ އެގްރީމެންޓުތަކެއް ހަދައި އުޅުނު ދުވަސްވަރެއް ނޫނެވެ. ކަމަކަށް އެއްބަސްވެވުނީމައި އެނިމުނީއެވެ! މާލޭގެ އިރުމަތިފަރާތުގައި ހުރި ޖަލު މާލޭ ޕްރިޒަނަކަށް ނުވެއެވެ. ވަޅުދިޔަހިއްކައި ވާރޭފެން ނަގަން ފުރާޅު ދޮވެ ހަދަނީ އެގެއެއްގެ ޒުވާން ފިރިހެން ކުދިންނެވެ. ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑު ފެނުނީމައި ވާރޭފެން ތާނގީ އެކީގައި ހުސްކޮށްލައި ރީތިކޮށް ދޮވެލާފައި، އަލުން އެ ތާނގީ ފުރޭވަރަށް ފެން ލިބޭނޭ ވިލާގަނޑެއްތޯ ނޫންތޯ ގޭގައި ތިބި ދޮށީ މީހުން ޒުވާނުންނަށް ކިޔައިދިން ދުވަސްވަރެވެ! މޫސުމާ ބެހޭ އެޕްލިކޭޝަން ތަކެއް ނުހުރެއެވެ. އެންމެ ފައްކާ އެޕަކީ ކާފައެވެ! ގޯތި ތެރެ ކުނިކަހަނީ އެގެއެއްގެ އަންހެނުންނެވެ.  ސާކުގެ ގައުމުތަކުން ނޯކަރުންގެނެސްގެނެއް އެއިރަކު ނުގެންގުޅެއެވެ.

ދަރިފުޅަށް އެނގޭ ހެއްޔެވެ؟ ދިވެހިރާއްޖެއަކީ 18 ވަނަ ގަރުނުގެ ކުރީން ވަރަށް މުއްސަނދި ގައުމެކެވެ. މިޒަމާނުގެ ސްވިޓްޒަލެންޑް ފަދައިންނެވެ. ކީއްވެކަމަށް ލަފާކުރެވޭހެއްޔެވެ؟ ސަބަބަކީ،  ފައިސާގެ ގޮތުގައި ވަރަށް ގިނަ ހިސާބުގައި ބޭނުންކޮށް އުޅުނު ބޮއްޔަކީ މިރާއްޖޭގެ މޫދުން ނަގާ އެއްޗެކެވެ. ރޯ ފަންގަނޑެއް މޫދުގައި އިރުކޮޅަކު ބޭއްވީމައި އެ ފަނުގެ ފަންވަތްތަކަށް ބޮލި އަރައެވެ. ހިކި ދިޔައިގައި ފަރަށްގޮސް ބޮލިހިލުމަކީ މި ބޮލި އެއްކުރާ ދެވަނަ ގޮތެވެ. މި މަޝްހޫރު ބޮއްޔަށް އިނގިރޭސި ބަހުން ކިޔާ ނަމަކީ shell, money cowry  cowrie މިހެންނެވެ. އިލްމީ ނަމަކީ  “Cypraea moneta”  މިއެވެ. މިއީ ދަރިފުޅަށް ފަސޭހައިން ބަލައިލެވެން ހުރި މައުލާމާތެވެ.

އެއްޒަމާނެއްގައި ދިވެހިރާއްޖެ ތަނަވަސް ތަނަކަށް ހަދައިދީ، މަޝްހޫރުކޮށްދިން މި ބޮއްޔަށް ކިޔާ ދިވެހި  ނަމެއް އޮންނަން ވާނެތާއެވެ؟ އެފަދަ މައުލޫމާތަކީ ލަސްވީވީހެން ދަރިފުޅަށް އާއިލާ ތެރެއިން ހޯދަން އުނދަގޫވާނޭ ނަންނަމެވެ! އިންޓަނެޓުގެ ތަފާތު ހޮޅުއަށިތަކުން މި ބޮއްޔަށް ކިޔާ ދިވެހި ނަން ހޯދައި ހޯދައި ބައްޕައަކަށް ނުފެނުނެވެ! މިއީ ބައްޕަ ނުހަނު ކަންބޮޑުވާ ކަމެކެވެ. ކާބަފައިން ބޭނުންކޮށް އުޅުނު އެންމެ ބޮއްޔެއްގެ ނަން، އެންމެ ފަޅުރަށެއްގެ ނަންވެސް  ރެސޯޓު ހިންގާ ކުންފުނިތަކުގެ އަލިގަދަ ކަމާއި ނުފޫޒުގެ ވަރުގަދަކަމުން ފަނޑުވެ ގެއްލިގެން ނުވާނެއެވެ.

ދަރިފުޅު އަހާނީ ކޮންދުވަހަކުން ކަމެއް ނޭނގޭތީ، ހަނދާން ހުއްޓައި ލިޔާނަމެވެ. އެ ފައިސާ ބޮއްޔަށް ދިވެހީން ކިޔަނީ ކުދި ބޮއްޔެވެ. ފަރުބޮލިވެސް ކިޔައިއުޅެއެވެ. އެކައްޗަކަށް ތަފާތު ދެނަމެއް ކިޔުމަކީ ވަރަށް އާންމު ކަމެކެވެ. އެހެން އެވަނީ މީހުން އަމިއްލައަށް ތުންތުންމަތީން ބަދަލުކުރާ މައުލޫމާތު ކަމުގައި ވާތީއެވެ! ވަކި މުއައްސަސާ އަކުން އުނގަންނައިދިން ފިލާވަޅަކަށް ނުވާތީއެވެ!

ދަރިފުޅާއެވެ! މިރާއްޖެ މިއޮތީ މާސިންގާ ހިންދު ކަނޑުގެ ވަރަށް އަމާން ހިސާބެއްގައެވެ. ދުނިޔޭގެ ދެބައިހަމަ މަތީގައެވެ. މިހެންވެ މިހިސާބުގައި އުފެދޭ ކޮޅިގަނޑުތައް ބާރުގަދަ ނުވަނީސް އުތުރަށް ޖެހެމުން ދާކަމީ ކޮންފަދަ އިލާހީ ނިއުމަތެއް ހެއްޔެވެ! މި ނާޒުކު ކުދި ރަށްތައް މިހައި ބިޔަ ކަނޑެއްގައި އެތައް ސަތޭކަ މޭލަށް ފެތުރިފައިވާއިރު، މިރާއްޖޭގެ ޖޯގްރަފީގެ ވަނަވަރެއް ދަރިފުޅުމެނަކަށް ކިޔަވައެއް ނުދެއެވެ! މިރާއްޖެ އެއް ދީނެއްގައި، އެއްވެރިޔެއްގެ ދަށުގައި ބޭއްވުމަށް ޖިހާދު ކުރި އަބްތޯލުންގެ ކުލަގަދަ ހަނދާންތަކެއް ދަރިފުޅުމެނަކަށް ކިޔަވައެއް ނުދެއެވެ! މިރާއްޖޭގެ ކަނޑުތަކުގައި އުފެދޭ އެކިވަރުގެ ރާޅަށާއި، އެ ރާޅުތަކުގެ އަޑިގައި އެވާ ކުލަކުލައިގެ މަސްމަހާމެއްސަށް،  އަދި އެކި ވައްތަރުގެ މުރަކަޔަށާއި، އެންދެރިއަށް ހާހަލަށް ފަރުފަރަށާއި ގިރިގިރިއަށް އަހަރުމެންގެ ކާބަފައިން އެވަނީ އެއެއްޗަކާ އެންމެ އެކަށީގެންވާ ނަން ދީފައެވެ! މިހާރު  އެ ނަންތައް ހަނދާ ހުރީ ކިތައް  ޒުވާނުން ހެއްޔެވެ!

ދަރިފުޅާއެވެ! އަތުގައި  ތިޔަ އޮތް ފޯނު ކޮޓަރީގައި ބާއްވާފައި މީހުންނަށް ހިނިތުންވެލައި، ވާހަކަ ދައްކައި ވަގުތު ފާއިތު ނުވަނީސް މީހުންގެ ގާތުން ކަންކަން އޮޅުންފިލުވާށެވެ! އަންނާން އޮތް ޖީލުތަކަށް ރައްދުކޮށްދޭން ޖެހޭ ލައްކަ ގިނަ އަމާނާތް ދަރިފުޅުގެ ކޮނޑުގައި އެޅިފައި އެބަހުއްޓެވެ!