ސުނާމީ ކާރިސާ އަށް 15 އަހަރު، އަދިވެސް އެ ބިރުވެރިކަމާއި ހިތްދަތިކަން ފިލައިގެން ނުދޭ!

ސުނާމީ ކާރިސާ އަށް 15 އަހަރު ވީއެވެ. އެކާރިސާ ތަޖުރިބާ ކުރި ގިނަ މީހުންގެ ހިތުން އަދިވެސް އެ ބިރުވެރިކަމާއި ހިތްދަތިކަން ފިލައިގެނެއްނުދެއެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާ ކުރިމަތިވީ 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ 26 ވަނަދުވަހުއެވެ.

ސުނާމީ ކާރިސާއަކީ އިންޑޮނޭޝިއާގެ ސްމަޓްރާގެ ކަނޑު އަޑިއަށް އައި ބާރުގަދަ ބިންހެލުމާ ގުޅިގެން އުފެދުނު ބިޔަރާޅެއް ނުވަތަ ރާޅުތަކެއްގެ ސަބަބުން ކުރިމަތި ކާރިސާއެކެވެ. ރެކްޓަރމިންގަނޑުން 9.1 އާއ 9.3 މެގްނެޓިއުޑް ބާރުމިނުގައި އަށް މިނެޓާ 10 މިނެޓުގެ ވަގުތަކަށް މި ބިންހެލުން ދެމިގެން ދިޔައެވެ. ރާއްޖެއަށް ވެސް މި ބިންހެލުން އިހްސާސްކުރެވުނެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގެ ގަޑިން އެދުވަހުގެ ފަތިހު 5:58 ހާއިރުއެވެ. ނަމަވެސް އެދުވަހުގެ 9:20 ހާއިރު ސުނާމީ އެރުމާހަމައަށް ދިވެހިން އުޅެމުން ދިޔައީ އެހެންދުވަސް ދުވަހެކޭ އެއްފަދައިން ދިރިއުޅުމުގެ އެކިކަންކަމުގައި މަޝްޣޫލުވެގެންނެވެ.

މި ބިންހެލުމަކީ ދުނިޔެއަށް މިހާތަނަށް ކުރިމަތިވި ބިންހެލުންތަކުގެ ތެރެއިން ރެކޯރޑްކުރެވިފައިވާ ތިންވަނައަށް އެންމެ ބާރުގަދަ ބިންހެލުމެވެ. އެންމެ ގިނަ ބައެއްގެ ފުރާނަ ގެއްލިގެންދިޔަ ޤުދުރަތީ ކާރިސާވެސް މެއެވެ. މި ބިންހެލުމުން އުފެދުނު ސުނާމީގައި (ރާޅުގައި) 30 މީޓަރ ނުވަތަ 100 ފޫޓު ހުރިކަމަށް ރެކޯރޑް ކުރެވިފައި ވެއެވެ.

ސުނާމީ ކާރިސާގައި 14 ޤައުމަކުން 230000 އާއި 280000  އާ ދެމެދުގެ ޢަދަކަށް މީހުން މަރުވިކަމަށް ރެކޯރޑް ކުރެވިފައިވެއެވެ. އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައިވަނީ އިންޑޮނޭޝިއާ އިންނެވެ. އެޤައުމުން އެކަނިވެސް ގެއްލުނު މީހުންނާއެކު މަރުވި މީހުންގެ ޢަދަދު 167799 އަރައެވެ. ފަސްލައްކަ މީހުންގެ ގެދޮރު ގެއްލުނެވެ.

ސުނާމީ ކާރިސާ އަޅުގަނޑުމެންނާ ކުރިމަތިވިއިރު ސުނާމީ އަކީ ކޯޗެއް ކަމެއްވެސް ދިވެހިންނަކަށް ނޭނގެއެވެ. އެކާރިސާ އަޅުގަނޑުމެންނާ ކުރިމަތިވީ އެފަދަ ކާރިސާއެއް ކުރިމަތިވާނެކަމަށް ހީވެސް ނުކޮށް ތިއްބައެވެ. "ސުނާމީ" މި ނަން ވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަމީހުންނަށް އެނގުނީ އެކާރިސާއަށް ފަހުގައޭ ދެންނެވުން ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ސުނާމީ ކާރިސާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެންގެ ލޮލުން ކަރުނަ ހިލުވާލި ބިރުވެރި ހިތާމަވެރި ހާދިސާއެކެވެ. އެތަކެއް ދިވެހިންނެއް މިދުނިޔެ ދޫކޮށް އެތައް އަނިޔާތަކެއް ލިބި އެތައް ދިވެހިންގެ ގެދޮރާއި މުދާ ގެއްލިގެންދިޔަ ކާރިސާއެކެވެ. ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދާއި ތަރައްޤީ އެތައް އަހަރެއް ފަހަތަށް ސޮއްސާލި ގެންލުންބޮޑު ކާރިސާއެކެވެ.

މިހާތަނަށް ރާއްޖޭގެ ދިމާވި އެންމެ ބިރުވެރި ގެންލުންބޮޑު ކާރިސާ!

ސުނާމީއަކީ މިހާތަނަށް ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި އެންމެ ބިރުވެރި ނުރައްކާތެރި ގެންލުންބޮޑު ކާރިސާއެވެ. ރެކޯރޑް ކުރެވިފައިވާ މަޢުލޫމާތުތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ މީހުން ދިރިއުޅޭ ނުވަ ރަށެއް ފިޔަވައި ހުރިހާ ރަށަކަށް ސުނާމީގެ އަސަރުކުރިއެވެ. ރާއްޖޭގެ 20 އަތޮޅުން ގެއްލުނު މީހުންނާއެކު 108 މީހުން މަރުވިއެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގެ ރިސޯޓަކުން މަރުވި ދެ ފަތުރުވެރިޔަކާވެސް އެކުގައެވެ.

ސުނާމީގައި އެތައް ބައެއްގެ މުދަލާއި ގެދޮރާއި ދިރިއުޅުން ގެއްލިގެން ދިޔައެވެ. ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދާއި ތަރައްޤީ 10 އަހަރު ފަހަތަށް ސޮއްސާލިއެވެ. ރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަމާއި މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމަށް އިންތިހާ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބިގެންދިޔައެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާގެ ގެއްލުން ސިދާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ އެއްލައްކައެއްހާ މީހުންނަށް ކުރިކަމަށް ރެކޯރޑް ތަކުން ދައްކައެވެ. އެއީ އޭރު ރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ ތިންބައިކުޅައެއްބައެވެ. ސުނާމީގައި ރާއްޖެއަށް ލިބުނު ގެއްލުމުގެ ޖުމުލަ ޢަދަދު 460 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާނެކަމަށް އޭރުގެ ރެކޯރޑްތަކުން ދައްކައެވެ. އެއީ ގާތްގަޑަކަށް ޖީޑީޕީ  62 އިންސައްތައެވެ.

ސުނަމީގައި 12000 މީހުންގެ ގެދޮރު ގެއްލި 8500 މީހުން ވަގުތީ ހިޔާތަކުގައި އުޅެންޖެހުނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެތައްރަށަކުން ކަރަންޓްގެ ޚިދުމަތާއި މުއާސަލާތީ ޚިދުމަތް މެދުކެނޑިގެން ދިޔައެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާގައި މުއާސަލާތީ ޚިދުމަތް މެދުކެނޑުމުން އެއްބަޔަކަށް އަނެއް ބައެއްގެ ޙާލަތު އެނގޭނެ ގޮތެއް ނެތި ބޮޑެތި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވިއެވެ. ބައެއް ހިސާބުތަކުން ހާލުގައި ޖެހުނު މީހުން ޖެހިގެން އޮތް ރަށަށް އެހީތެރިކަން ހޯދަން ދިޔައިރު އެރަށުގެ ހާލުވެސް ހަމަހުރީ އެއް ހާލަތެއްގައެވެ. މުއާސަލާތީ ޚިދުމަތް މެދުކެނޑުމުން ހާލުގައި ޖެހުނު މީހުންގެ ހާލަތު ދެނެގަނެ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ސަރުކާރަށްވެސް ވަރަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިވިއެވެ.

ސުނާމީގައި ކާރިސާގައި ރާއްޖޭގެ ދެރަށެއް ވަނީ މީހުން ދިރިނޫޅެވޭ ވަރަށް ހަލާކުވެ ގޮސްފައެވެ. އެއީ ރ. އަތޮޅު ކަނދޮޅުދޫއާއި ތ. އަތޮޅު ވިލުފުށްޓެވެ. ވިލުފުށީގައި އަލުން އަލުން މީހުން އާބާދުކޮށްފައިވަނީ އެރަށުގެ ފަޅު ހިއްކައި ކުރިން އޮތް ވިލުފުށްޓަށްވުރެ އެތައް ގުނަ ބޮޑު ރަށެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ވިލުފުށި އަލުން އާބާދުވުމާ ހަމައަށް ގިނަ މީހުން އުޅުނީ ބުރުނީގައި ހެދި ވަގުތީ ހިޔާތަކުގައެވެ. ބައެއް މީހުން މާލެއަށްވެސް ބަދަލު ވިއެވެ. އަދި ކައިރި އެހެން ރަށްރަށުގައިވެސް އުޅުނެވެ. ކަނދޮޅުދޫ މީހުން އަލުން އާބާދުކޮށްފައިވަނީ އެއަތޮޅު ދުވާފަރުގައެވެ.

އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު މަރުވެ އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބުނީ ވިލުފުށްޓަށް

ސުނާމީގައި އެންމެ ގިނަބަޔަކު މަރުވެ އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބުނީ ތ. އަތޮޅު ވިލުފުށްޓަށެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުވެސް އުފަން ރަށެވެ. ނަމަވެސް މާލޭގައި ހުރުމުން އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަން އަޅުގަނޑު ތަޖްރިބާއެއް ނުކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް ގާތްތިމާގެ އެތައްބަޔަކު މަރުވެ ގެއްލި ގޮސް އަމިއްލަ ގެދޮރާއި މުޅިރަށް ކުޑަ ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ސުންނާފަތިވެ ލިބުނު ފޫނުބެދޭވަރު ގެއްލުމުގެ ހިތް ހިތްދަތިކަން ވަކި ކުޑައެއް ނޫނެވެ. ގެއްލުނު މީހުންނާއެކު ވިލުފުށިން 19 މީހުން މަރުވި ކަމަށް އޭރުގެ ރެކޯރޑު ތަކުން ދައްކައެވެ. ސުނާމީއާ ގުޅިގެން ދިމާވި ކަންކަމުގައި ފަރުވާ ދެމުން ދަނިކޮށް މަރުވި މީހުންނާއެކު އެޢަދަދު އެއަށްވުރެ މަތިވާނެކަމަށް ވިލުފުށީ މީހުން ބުނެއެވެ.

ސުނާމީގައި ވިލުފުށްޓަށް ލިބުނު ގެއްލުމުން އަރައިގަނެ ރަށު އާބާދުވެފައި ވީނަމަވެސް އެޙާދިސާ ތަޖްރިބާކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ހިތްތަކުގައި ބިރުވެރިކަން އިހަށް ދުވަހުގެ ކަމެއްހެން އާވެ އާލާވާކަން އެފަދަ މީހުންނާ ވާހަދަ ދައްކާލުމުން އެނގެއެވެ. އެފަދަ އެކަކީ އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑު ދައިތަ، ވިލުފުށީ ދޫރެސް ސަމީނާ އިބްރާހިމްއެވެ. އެ ކާރިސާ ތަޖްރިބާ ކުރި ގިނަ މީހުން ބުނާ ފަދައިން ބޮޑުދައިތަ އަށްވެސް އެކާރިސާ ފުރަތަމަ ސިފަކުރެވުނީ ޤިޔާމަތް ފަދަ ބިރުވެރި ކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ބޮޑު ދައިތަ ބުނީ ސުނާމީ އެރި ދުވަހުގެ ފަތިހުން ފެށިގެން އާދަޔާ ޚިލާފު އަޑެއް އޭނާއަށް އިވެމުން ދިޔަކަމަށެވެ. އަދި އެއަޑާ ބެހޭގޮތުން ބޮޑުދައިތަގެ ފިރިމީހާ (އަޅުގަނޑުގެ މަންމަ ފަރާތު ބޮޑުބޭބެ) އާވެސް ސުވާލު ކުރި ކަމަށެވެ. އަދި އެގޭގައި ބޮޑުދައިތަ ގެންގުޅުނު ކުއްޖަކަށްވެސް އެއަޑު އިވޭތޯ ސުވާލު ކުރިއެވެ. ނަމަވެސް ބޮޑުދައިތަ ބުނިގޮތުގައި އެހެން މީހަކަށް އެއަނޑު އިވުނުކަމަކަށް ނުވެއެވެ.

ކަންފަތުގައި އެއަޑު ހަރުލައި ހުރިކަމުގައިވިއަސް އެހެން ދުވަސްތައްފަދައިން ކަންކަމުގައި އުޅެވޭތޯ މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ހެނދުނުގެ ސައިކަންތައް ނިންމާލުމަށްފަހު، ފަހަން ތައްޔާރުވިއެވެ. ބޮޑުބޭބެ ނުކުތީ ގޭގެ މަސައްކަތެއް ކުރުމަށް ބަޔަކު އަންނާތީ އެމީހުންގެ ޚަބަރު ބަލާލުމަށެވެ. އިރުކޮޅެއް ނުވެ ބޮޑު ދައިތައަށް އިވުނީ ފިރިމީހާގެ ރުއިމުގެ އަޑާއި "ﷲއަކުބަރު" ކަލިމައިގެ އަޑެވެ. އެވަގުތު ގާތުގައި ހުރި ހަމައެކަނި ދަރިފުޅު ގާތު ބައްޕައަށް ވީގޮތެއްބަލަން ދޭބަލާށޭ ބުނުމުން އެކުއްޖާވެސް ދުވެފައި ނުކުތް ގޮތަށް ރޯންފެށިއަޑު އިވުނެވެ. ސަމީނާވެސް ވެގެން އުޅޭގޮތް ބަލަން ނުކުތެވެ. ނުކުތްއިރު މޫދުގެ ލޮނުގަނޑު އައިސް ގެޔާ ހަމަވަނީއެވެ. ސަމީނާއަށް އިވެމުން ދިޔައަޑު ކުއްލިއަކަށް ވަރަށް ބާރަށް ސަމީނާއަށް އިވެން ފެށިއެވެ.ވަށައިގެން ބަލާލިއިރު ކުރިމަތިން އޮތް ކަނޑު ކެކިއަރަމުން ރަށާދިމާއަށް އާދެއެވެ. އެހިސާބަށް ވާހަކަ ދިޔަތަނުން ބޮޑުދައިތައަށް ރޮވި ވާހަކަ ދައްކަން ދަތިވިއެވެ. ސުނާމީގެ ބިރުވެރި ހާދިސާ ތަޖުރިބާ ކޮށްފައިވާ މީހުން، އެވާހަކަ ދައްކަމުން ދާއިރު މިފަދަ ދަތިތަކެއް ހުންނަކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާ ތަޖުރިބާކުރި މީހުންނަށް ވަނީ ނަފުސާނީ ގޮތުންވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް އަސަރުކޮށްފައެވެ. އެހާދިސާގެ ފަހުން މިކްސަރު ފަދަ ތަކެތީގެ އަޑު އިވުމުން އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑު ދައިތައަށް ވެސް ބިރުވެރިކަން އިޙްސާސްކުރެވެއެވެ.

ވިލުފށީ މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ވިލުފުށްޓަށް ސުނާމީ ގައި ތިން ރާޅެއް އެރިއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ރަށަށް އެރީ ވަރަށް ތިރި ރާޅެކެވެ. އެންމެ ބިޔަރާޅު އެރީ އޭގެފަހުންނެވެ. އެރާޅު ރަށުގެ ރުއްތަކަށްވުރެ މައްޗަށް ހުރިކަމަށް އެމަންޒަރު ދުއްބައެއް މީހުން ކިޔައި ދިނެވެ. ސުނާމީ ތަޖުރިބާކުރި ބައެއް މީހުން ބުނާ ގޮތުން އެރާޅުގެ އުސްމިނުގައި ހަތްމީޓަރު ހުންނާނެއެވެ. ވިލިފުށީމީހުން ބުނާގޮތުން އެރަށަށް ހަތަރު ފަރާތުން ސުނާމީގެ ރާޅުއެރިއެވެ. ސުނާމީގެ އެންމެ ބިޔަރާޅު އެރީ ވިލުފުށީ އިރުމަތީ ފަރާތުންނެވެ. އެރާޅު އެރިގޮތަށް ފައިބައިގެން ދިޔައީ އަނެއްފަރާތުނެވެ. ތިންވަނަ ރާޅު އެރީ ހުޅަނގުފާރަތުންނެވެ. އެރާޅާއެކު ބަދަރުގައި ހުރި ބައެއް އޮޑިދޯނި ފަހަރުވެސް އެއްގަމަށް އެރިއެވެ. ސުނާމީ އަރައި ލޮނުގަނޑު ހިނދިގެން ދިޔައިރު ރަށުގެ ބޯޅަދަނޑުގައި ބޮޑެތިމަސްތައް ތެޅިތެޅިތިއްބެވެ. މަސްކައްކަން ގެންގުޅޭ ބޮޑެތި ތާސް ފަދަ ތަކެތި ފުނޑުފުނޑު ވެފައި ހުއްޓެވެ. ގޭގޭގައި ވާރޭފެން އަޅަން ބޭނުންކުރި ބޮޑެތި ކަޅުހަންވެސް ރާޅާއެކު ބޯޅަދަނޑަށް އައިސް ހުއްޓެވެ.

ދެހާސްހަތަރުވަނަ އަހަރުގެ ސުނާމީ ކާރިސާއަށްފަހު ޑިސެމްބަރ 26 ވަނަ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދަނީ ދިވެހިންގެ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައެވެ. މި ފަހުގެ ތާރީޚުގައި ދިވެހިންގެ އެއްބައިވަންތަކަން އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދައްކުވައިދީފައި ވަނީ ސުނާމީ ކާރިސާ އަށް ފަހު އެވެ. މިއަހަރު މިދުވަސް ފާހަގަ ކުރަމުން ދަނީ ސުނާމީގައި އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުންވި ވިލުފުށީގައެވެ.