މިއަހަރުގެ ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން، ލިޔުމެއް ލިޔުމުގެ ދައުވަތު ލިބުމުން، އެއްޗެއް ލިޔަން ނުލިޔަން ހުރެފައި، އެންމެ ފަހުން، ކޮންމެ ވެސް އެއްޗެއް ލިޔަން ނިންމައި މި ލިޔުން ލިޔަން ފެށީމެވެ. އެކި ގައުމުތަކުގައި، ގައުމީ ދުވަހެއް ފާހަގަކުރަނީ ޚާއްސަ މުނާސަބަތަކާއި ގުޅުވައިގެންނެވެ. ގިނަފަހަރަށް އެދުވަސް ގުޅެނީ އެ ގައުމުގެ މިނިވަންކަމާއެވެ. ބޭރުގެ ބާރެއްގެ ދަށުން ގައުމު މިނިވަންވުމާއެވެ. އެދުވަސް ފާހަގަކުރުން ގުޅެނީ ގައުމުގައި މި އަގު، އާދެ، މިނިވަންކަމުގެ އަގު ދެމެހެއްޓުމާއެވެ. ގައުމުގެ މުވާތިނުންގެ މެދުގައި، މިނިވަންކަމުގެ ރޫހު އާލާކޮށް ދިރުވުމާއެވެ. އަދި، އެ ގޮތުގައި ތިބެ، ގައުމާއިގެން ތަރައްގީއާއި ތަމައްދުނުގެ މަގުގައި ގައުމު ހޯދައިފައިވާ ކާމިޔާބީތައް ފާހަގަކޮށް، އެކަމުގެ ހައްގުވެރިންނަށް ޝުކުރުއަދާކޮށް، އެ މަގުގައި، ހުއްޓުމެއްނެތި، ހަލުވިކަމާއެކު އަދި ވެސް އިތުރު ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުމުގެ އަޒުމު ކަނޑައެޅުމާއެވެ. ނަމަވެސް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމުގެ ފަރުދީ އަދި ޖަމާއީ ހަޔާތަށާއި އަދި އެހަޔާތް ހިންގުމުގެ އިސް ސަފުތަކަށް ފީވުމުގެ ސިފަތައް ވެރިވެ، ޕާޓީގެ ތައައްސުބުގައި ޖެހި، ގައުމު ރޫޅެމުންދާ ދުވަސް ވަރެއްގައި، ގައުމީ ދުވަސް ފަދަ، އުފާވެރި މުނާސަބަތެއްގައި ދައްކާނޭ އުފާވެރި ވާހަކައަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ އެހެންނޫނަސް، ޕާޓީ ތައައްސުބުން އެއްކިބާވެ ހުރެ، ވާހަކައެއް އަޑުއެހުމުގެ ބޭނުމެއް އޮވެދާނެ ހެއްޔެވެ؟
ލިޔާނެ އުފާވެރި ވާހަކައެއް ނެތް ކަމުގައި ވިޔަސް، އަދި އެހެންވެ، އެއްޗެއް ލިޔުމާ މެދު ޖެހިލުން ވިޔަސް، މިއޮތީ އެއްޗެއް ލިޔަން ފެށިފައެވެ. ދެން، އޮތީ ގައުމީ ދުވަހާ ބެހޭ ކޮންމެ ވެސް ވާހަކައެއް ބުނެލުމެވެ. ގައުމީ ދުވަހަކީ ކޮބައިކަން ހަނދާންކޮށްލައި އަދި އެދުވަސް ބައްދަލުކޮށްފައި ދާއިރު، ހިތަށް އަރާ ފައިބާ ބައެއް ވާހަކަ ބުނެލުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކަމަށް ދެކި ގެންނެވެ.
ކުރީގައި ވެސް ނަންގަތް ފަދައިން، ގައުމީ ދުވަސް ވަރަށް ގިނަފަހަރު ގުޅެނީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަމާއެވެ. މިނިވަންކަން ލިބިގަތުމާއި އެ މިނިވަންކަން ރައްކާތެރިކުރުމާއެވެ. ރާއްޖޭގައި ވެސް ގައުމީ ދުވަސް އޮތީ ހަމަ މިހެންނެވެ. ގައުމީ ދުވަސް ގުޅެނީ ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ގެއްލި، ރާއްޖެއަށް ފޯޗުގީޒުން ވެރިވެ، ސޯޅަ ވަރަކަށް އަހަރު، ވެރިކަން ކުރުމަށް ފަހު، ޣާޒީ މުހައްމަދު ތަކުރުފާނާއި އޭނާގެ އެކުވެރި މުޖާހިދުންގެ ގައުމީ ޖިހާދުގެ މަސައްކަތުން، ޕޯޗުގީޒުން ބަލިކޮށް، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން އަނބުރާ ހޯދައިދިނުމާއެވެ. މިކަން ހިނގީ، ހިޖުރީ ސަނަތުން 981 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީއުލް އައްވަލު މަހުގެ ހުޅެވި ހަނދު ލައިގަތް ރޭއެވެ. (މީލާދީ ސަނަތަށް ބަދަލުކޮށްލުމުން މިދުވަސް ދިމާވަނީ 1 ޖުލައި 1573ވަނަ ދުވަހާއެވެ.) އަދުގެ ގައުމީ ދުވަސް، އާދެ، 1442ގެ، ރަބީއުލް އައްވަލަ އެއްވަނަ ދުވަސް ލައިގަތުމުން، އުތީމު ޣާޒީ މުހައްމަދުތަކުރުފާނު ޕޯޗުގީޒުންގެ އަތް ދަށުން ރާއްޖެ ސަލާމަތް ކުރެއްވި ހާދިސާއަށް، 461 އަހަރު ފުރުނީއެވެ.
ޕޯޗުގީޒުންގެ ފަހުންވެސް ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތާއި ދިވެހިންގެ މިނިވަންކަން، ދެފަހަރެއްގެ މަތިން، ގެއްލުނެވެ. ހިޖުރީ ސަނަތުން 1161 ވަނަ އަހަރު (މީލާދީ ސަނަތުން 1752 ވަނަ) ހޮޅީންގެ އަތް މައްޗަށެވެ. ހޮޅިންނަކީ އިންޑިޔާގެ ހުޅަނގު އައްސޭރީގެ މަލާބާރުގެ މަލާބާރު މީހުންނެވެ. މިފަހަރު ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން އަނބުރާ ހޯއްދަވައިދެއްވީ ޣާޒީ ހަސަން އިއްޒުއްދީނު، އާދެ، ދޮންބަންޑާރައިންގެ އަގުހުރި ޖިހާދުންނެވެ.
ދެން ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމަށް ބުރޫ އެރީ އިނގިރޭސީންގެ ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް ރާއްޖެ ދިޔުމުންނެވެ. މިކަން، ރަސްމީ ސިފައެއްގައި ހަމަޖެހިގެން ދިޔައީ 1887 ގައެވެ. ފުރަތަމަ ބޮޑުހަނގުރާމާއިގެ ދުވަސްވަރާއި އަދި ފަހުން ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު ވެސް، ރާއްޖެ އޮތް ސަރަހައްދުގެ ގޮތުން، ރާއްޖެ މުހިއްމުވެ، ރާއްޖޭގެ އުތުރުގައްޔާއި ދެކުނުގައި އިނގިރޭސި ސިފައިން ތިބުމަށް ހަމަޖެހުނެވެ. އަދި، ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައަށް ފަހު، ދާއިމީ ސިފައެއްގައި ސ.ގަމާއި، ސ.ހިތަދޫގައި އިނގިރޭސި އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް ގާއިމުކުރެވުނެވެ.
ޕޯޗުގީޒުންނާއި އަދި ހޮޅިން ރާއްޖެއަށް ވެރިވެގަތް އިރު، އެމީހުންގެ ބޭނުމަކަށް އޮތީ މުޅި ރާއްޖެ ހިފުމެވެ. ރާއްޖޭގެ އަމިއްލަވަންތަކަމުގެ މައިގަނޑު އެއްބައި ކަމުގައިވާ ދިވެހިންގެ ބޮޑު އަޣުލަބިއްޔަތެއްގެ ދީން ކަމުގައި އަދުވެސްވާ އިސްލާން ދީން ރާއްޖެއިން ފޮހެލުމެވެ. އިނގިރޭސިންގެ ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް ރާއްޖެ ގޮސް، އަދި ދާއިމީ ސިފައެއްގައި ރާއްޖޭގައި އިނގިރޭސީން ތިބިއިރު ވެސް، ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ ކަންކަމަކާ ނުބެހެއެވެ. އެކަން އޮތީ ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ބާރުގެ ދަށުގައެވެ. މިހެން ބުނާއިރު، 1959 ގެ ދެކުނު ބަޣާވަތާއި އަދި، މިބަޣާވަތާއި ވިދިގެން، އިނގިރޭސީންގެ އެހީގައި، ރާއްޖެއިން ބައެއް ވަކިވެ، އައްޑޫގައި ގާއިމުކުރެވުނު ސުވާދީބުގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ މަތިން ހަނދާންކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. މިކަން މެދުވެރިވީ، ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރާއި އިނގިރޭސިންނާއި ދެމެދު، އިނގިރޭސިން ގަމުގައި ތިބުމުގެ އެއްބަސްވުމާ ބެހޭ ގޮތުން ޖެހުނު މައްސަލަތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންވެ، އިނގިރޭސިންނަށް ގަމުގައި ތިބުން އެންމެ ފަސޭހަވީ ބަޣާވަތެއް އުފައްދައި، ވަކި ދައުލަތެއް ދެކުނުގައި ގާއިމުކޮށްގެންކަމަށް ވުމުން، އިނގިރޭސިން އެކަން ވެދިޔަދިނީއެވެ. ނަމަވެސް، ރާއްޖޭގެ މައި ސަރުކާރާއި އިނގިރޭސިންނާ ދެމެދު އެއްބަސްވުމަކަށް އާދެވި، އިނގިރޭސީންގެ މަގުސަދު ހާސިލުވުމުން، ދެކުނުގައި އުފެއްދި ވަކި ދައުލަތް، އާދެ، ސުވާދީބުގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ، އުވާލައި، އެ ދައުލަތް އެކުލެވިގެންވީ ސަރަހައްދު، ރާއްޖޭގެ މައި ސަރުކާރާ ގުޅެން މަޖުބޫރުކުރުވިއެވެ. މިކަން ނިމިގެން ދިޔައީ 1963 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެ ހިސާބުން ފެށިގެން 1976 ގެ މާޗު 29 އާ ހަމައަށް، އިނގިރޭސިން ރާއްޖޭގައި ތިބިއިރު، ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ މިނިވަންކަމަކާ އެމީހުން ނުބެހެއެވެ. އަދި، މުޅި ރާއްޖެ ހިފުމުގެ އެދުމެއްވެސް އެމީހުންގެ ނެތެވެ. މީގެ އިތުރުން، 1965 ގައި ރާއްޖެއަށް ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން ލިބުމަށްފަހު، ރާއްޖޭގެ ޚާރިޖީ ސިޔާސަތުވެސް އޮތީ ރާއްޖޭގެ އަތްމަތީ ރާއްޖޭން ބޭނުންވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ބައްޓަންކުރުމަށް ދޫކޮށްލެވިފައެވެ.
ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު، އެންމެ ފުރަތަމަ ހިތަށް އަންނަ ވާހަކަތަކަކީ މިއެވެ. ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ގެއްލިދިޔަ ހާދިސާތަކުގެ ވާހަކަތަކެވެ. މިވާހަކަތައް ހަނދާންކޮށް، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމުގެ ބަތަލުންތައް ހަނދާކޮށް އެބޭކަލުންނަށް ހައްގު ޝުކުރުއަދާކުރަން ޖެހެއެވެ. އިހުގެ ތާރީޚުގައި ފާހަގަކުރެވުނު ޣާޒީ މުހައްމަދު ތަކުރުފާނާއި ޣާޒީ ހަސަން އިއްޒުއްދީނަށެވެ. ފަހުގެ ތާރީޚުގައި އަމީރު އިބުރާހިމް ނާސިރަށެވެ. އަދި އެބޭފުޅުންގެ މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިވެލެއްވި އެހެން ވެސް ބޭބޭފުޅުންނަށެވެ.
ގައުމީ ދުވަހަސް އައިސްފައި ދާއިރު، ދެން ހިތަށް އަރާ ވާހަކައަކީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ދިފާއުކުރުމުގެ ވާހަކައެވެ. ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި ކުރަން ޖެހޭ ކަންކަމަކީ ކޮބައި ބާވައެވެ؟ މި ސުވާލުގެ މައްޗަށް ފިކުރުކޮށްލުމުން، ތަފާތު ކަންތައްތަކެއް ހިތަށް އަރައި ދެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ދެތިން ކަމެއް ލިޔެލާނަމެވެ.
އެންމެ ފުރަތަމަކަމަކީ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފަލަން ޖެހެނީ ކޮން ބައެއް ކަމެވެ. ޝައްކެއް ނެތް ގޮތުގައި، ގައުމެއްގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަކީ ޖަމާއީ ކަމެކެވެ. މުޅި ގައުމުގެ އެންމެންގެ ބޮލުގައި އެޅިފައިވާ މަސްއޫލިއްޔަތެކެވެ. އައިނިއްޔަ ވާޖިބެކެވެ. ގައުމުގެ މިނިވަން ދެމެހެއްޓުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށްޓަކައި ގައުމުގެ މުވާތިނުން، އެކަމަށްޓަކައި ހޭލުންތެރިކޮށް އަހުލުވެރިކުރުވަން ޖެހެއެވެ.
ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލުމަށްޓަކައި ހޭލުންތެރި އަދި އަހުލުވެރި މުވާތިނުން އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު ގައުމުގެ ތައުލީމީ ނިޒާމުގެ ދައުރު ވަރަށް ވެސް މުހިއްމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތައުލީމީ ނިޒާމު މެދުވެރިކޮށް އަޅުގަނޑުމެންނަކީ ވަކި މިނިވަން ގައުމެއްކަން، ވަކި ބަޔެއްކަން، އަންގައިދޭ ކަންކަން، މަދުރަސީ ތައުލީމީ މަންހަޖުގެ ތެރެއިން ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ފޯރުކޮށްދޭން ޖެހެއެވެ. މިކަންކަމުގެ ތެރޭގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ބަހާއި ތާރީޚު ހިމެނެއެވެ. އަދި، އަޅުގަނޑުމެންގެ އަގުތަކާއި އުސޫލުތަކުގެ މަސްދަރުކަމުގައިވާ އިސްލާމްދީން ހިމެނެއެވެ. މި އަގުތަކާއި އުސޫލުތަކުގެ ތެރޭގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ފާހަގަކުރަން ޖެހެނީ ރިވެތި އަޚުލާގީ އުސޫލުތަކާއި ގައުމުގެ ޖަމާއީ ހަޔާތް އެ އަގުތަކެއް މައްޗަށް ބިނާކުރަންޖެހޭ އަގުތަކެވެ. ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާފުގެ އަގުތަކެވެ. އެކަކު އަނެއްކަކަށް އިހުތިރާމު ކުރުމާއި އަޅާލުމުގެ އަގުތަކެވެ. މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމުގައި އަދަބު އިހުތިރާމާއެކު އެކަކު އަނެކަކާ ވާހަކަދެއްކުން އިސްކުރުމުގެ އަގެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ހަމަ ކޮންމެ ފަރުދަކީވެސް އަބުރާއި އިއްޒަތެއް ލިބިގެންވާ މީހެއްކަން ގަބޫލުކުރުމުގެ އަގެވެ. އަދި، މި ކަން ނިޔާކުރަނީ ހަމަ ކޮންމެ ފަރުދަކީ ވެސް، އޭނާގެ އިންސާނީ ކަރާމަތް ނުގެއްލޭ ފަދަ ގޮތެއްގައި، ދިރިއުޅުމެއް ލިބެން ޖެހޭނޭ މީހެއްކަން ގަބޫލުކުރާކުރުން ވެސް ހިމެނިގެންނެވެ. ތަނުގެ ބިމާއި ޚައިރާތުތަކަކީ ވަކި ފަރުދަކަށް ނުވަތަ ވަކި އާއިލާއަކަށް ނުވަތަ ވަކި ބަޔަކަށް ޚާއްސަވެފައި އޮތް އެއްޗެހި ނޫންކަންވެސް ގަބޫލުކުރުމުގެ އަގެވެ. މީގެ އިތުރުން، ޖަމާއީ ނިންމުންތައް ބިނާވާން ޖެހޭނީ ގައުމުގެ މަސްލަހަތު އިސްކޮށްގެން، ގައުމުގެ އާދަކާދައާއި ސަގާފަތާއި ފުށުނާރާ ގޮތެއްގައި ގައުމުގެ އާންމު ވިސްނުމާއެއް ގޮތަށްކަން ގަބޫލުކުރުމުގެ އަގެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ތައުލީމީ ނިޒާމަށް ބަލާލާއިރު، މިނަންގަތް ކަންކަން އެންމެ އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި އިތުރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަން ޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް، ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރުން، ރަބީއުލް އައްވަލު މަހުގެ އެކަކާ ގުޅެނީ ކީއްވެގެންކަން އެނގެނީ ކިތައް ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ބާވައެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމިއްލަ ތާރީޚު އެކަށީގެންވާ އެންމެ ކުޑަ މިންވަރަށް ވެސް އެނގޭ ބާވައެވެ؟ މިސާލަކަށް، ވޭތުވެދިޔަ ސަތޭކަވަރަކަށް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ތިއްބެވީ ކޮންކޮން ބޭފުޅުންކަން ބުނެދެވޭނީ ކިތައް ކިޔަވާކުދިންނަށް ހެއްޔެވެ؟ މިބޭބޭފުޅުންގެ ވެރިކަމުގެ މައްޗަށް ތަންގީދީ ނަޒަރަކުން ބަލައިލައި، އެބޭބޭކަލުން ގައުމަށްކޮށްދެއްވީ ކޮން ޚިދުމަތެއްކަން ފާހަގަކޮށް، އަދި، އެބޭބޭކަލުންގެ ސަރުކާރުތަކުގެ ފޭލިވުމަކީ ކޮބައިކަން ބުނެދޭން އިނގޭނީ ކިތައް ކުދިންނަށް ހެއްޔެވެ؟ މި ފަދަ ކަންކަން ނޭނގުމަކީ ފަހަރެއްގައިވެސް އެކުދިންގެ ކުށެއް ނޫނެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތައުލީމީ ނިޒާމުގައި ހުރި އުނިކަމެކެވެ. ތައުލީމީ މަންހަޖުގައި މާނަ ހުރި ގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގެ ތާރީޚު ކިޔަވައިދީ، އެކަން ފޫބައްދަން ވެއްޖެކަމީ ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު ހިތަށް އަރާ ކަމެކެވެ.
ދެން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ބަހުގެ މައްޗަށް ބަލާލަމާ ހެއްޔެވެ؟ ދިވެހި ބަސް އިސްކޮށް ދިވެހި ބަހަށް އަހައްމިއްޔަތުކަން ދިނުން ގާނޫނުގައި ލިޔެވިފައި އޮވެއެވެ. ނަމަވެސް މިކަން އޮންނަނީ، އެއަށް އަމަލުނުކުރެވޭ، އެއްވެސް މާނައެއް ނެތް، ހަމަ އެކަނި ހުސް ނަމެއްގައި އޮންނަ ގާނޫނެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި ބޭނުންކުރެވެމުން އައި އެކިއެކި ނަންނަން، އެހެން ބަހަކުން ކީމައި، ތަން ތަރައްގީވާ ކަހަލައެވެ! އަތޮޅުވެރިން ނޫނީ ކަތީބު ކިޔުން ދޫކޮށްލައި ކައުންސެލަރު ނުވަތަ އެ ނޫން ވެސް އެފަދަ އެހެން ބޭރު ނަމެއް ކިޔުމުން، އެ މަގާމުގެ ހައިބަތު އުފުލި، އެ މަގާމަށް އިސްކުރެވޭ މީހުން، ފިކުރީ ނުވަތަ އިދާރީ ގޮތުން އިތުރަށް އަހުލުވެރިވެވުނީ ކަމުގައި ހީވާކަހަލައެވެ! ނޫނީ އަތޮޅު އޮފީހަށް ސެކެރިޓޭރިއަޓުއޭ އަދި ރަށް ރަށަށް ސިޓީއޭ ކިޔުމުން އެތަންތަން ތަރައްގީވީ ކަމުގައި ވާނެ ހެއްޔެވެ؟ ލިޔެކިޔުމުގައި ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކުގައި ވެސް ފެންނަނީ ދިވެހި ބަހުން އެއްޗެހި ނުލިޔެވޭ ތަނެވެ. ރާއްޖޭގެ މުވާތިންނަކީ ދިވެހި ބަސް ނުދަންނަ ބައެއް ކަމުގައި ހީވާ ކަހަލައެވެ! މީގެ ހެކި ލިބި ގަތުމަށް ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކުގެ އޮންލައިން ސަފުހާތަކަށް ބަލާލާށެވެ. ދިވެހި ބަހަށް ދެވޭ އަހައްމިއްޔަތުކަން ހުރި ދަރަޖަ ފެންނާނެއެވެ.
މިކަމުގެ ވެސް އެންމެ ބޮޑު ޒިންމާއެއް ނަގަން ޖެހެނީ ހަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތައުލީމީ ނިޒާމެވެ. މި ނަންގަތް މައްސަލައިގެ މުގޫ ގުޅެނީ ކުދިންނަށް ކުޑައިރުއް ސުރެން ފެށިގެން ރަނގަޅަށް ދިވެހިން އިބާރާތްކޮށް ވާހަކަދައްކައި ލިޔެ ހެދުމުގެ ހުނަރު އުނގަންނައި ނުދެވުމާއެވެ. މީގެ މާނައަކީ އެކުދިންގެ ސާނަވީ ތައުލީމު ނިމޭއިރު، އެހެން ބަހެއް ވެސް ރަނގަޅަށް އެނގުމެއް ނޫނެވެ. އެކުދިންގެ ބަހުގެ ފެންވަރާއި ހިތުގެ ޝުއޫރުތައް ސާފުކޮށް ފާޅުކޮށް، ބަހެއް ބޭނުންކޮށްގެން ބުނެދިނުމުގެ ލިޔުމުގެ ހުނަރު، އެކުދިންގެ ލިޔުންތަކުން ފެންނާނެއެވެ. ޚާއްސަ ގޮތެއްގައި ޚަބަރު ފަތުރާ ވަސީލަތްތަކުގައި ލިޔެފައި ހުންނަ އެއްޗިއްސައް ބަލާލުމުންނެވެ. ބަހެއްގެ ގަވާއިދުގެ ހަމަތަކުގެ މަތިންނާއި އަދި ބަސްބަސް ބޭނުންކުރަންވާ މަގާމުގައި ބަސްބަސް ބޭނުންކޮށް ރިވެތިކޮށް އެއްޗެހި ބުނެފައި ހުންނަތަން ފެންނަނީ ވަރަށް ވެސް މަދުންނެވެ.
މިކަމުގެ ސަބަބަކީ ތައުލީމީ ނިޒާމުގެ އަމާޒަކީ ހަމައެކަނި މައުލޫމާތުތަކެއް ފޯރުކޮށްދީ، އިމްތިހާނުގައި ވަކި ނަތީޖާއެއް ހޯދުންކަމަށް ވުމުގެ ނަތީޖާއެވެ. ތައުލީމީ ނިޒާމުގެ އަސާސަކަށް ވާންޖެހޭނީ، ކުދިންނަށް ވިސްނައި ފިކުރުކުރަން ދަސްކޮށް ދިނުމެވެ. ކިޔަވާ ކުއްޖާގެ ސިކުނޑި ހުޅުވާލުމުވެ. އިލްމަކީ ވިސްނުމާއި ފިކުރުކުރުމުގެ ނަތީޖާއެއްކަން އަންގައިދީ ކޮންމެ ކުއްޖަކީވެސް ވެސް އިލްމު އުފެއްދުމުގެ އެކަށޭނަކަން ލިބިގެންވާކަން ކުއްޖެއްކަން އަންގައި ދިނުމެވެ. މިކަން ކުރުމުގައި އަމިއްލަ ބަހަށް، އާދެ، މާދަރީ ބަހަށް، އިސްކަން ދިނުން ވަރަށްވެސް މުހިއްމެވެ. އަދި، ކިޔުންތައް އަދަބީ ކިޔުމަކުން ކިޔަން ދަސްކޮށްދޭންޖެހެއެވެ. މިކަން ފެށެނީ ލަފްޒާއި މަފްހޫމު ނުވަތަ މާނައަކީ ކޮބައިކަމާއި އަދި މި ދެބައިގެ ގުޅުމަކީ ކޮބައިކަން ވެސް ދަސްކޮށްދެވިގެންނެވެ. އަދި، މާނަ އުފެދުމުގައި ސަގާފަތާއި އާދަކާދައިގެ ދައުރުވެސް އުނގަންނަވައި ދެވިގެންނެވެ. މެންދުރު ކެއުމަށް ލަންޗޭ ކިޔަސް، އެ ލަފްޒުގެ މާނަ ކަނޑައަޅަނީ އެ ލަފްޒު ބޭނުންކުރެވޭ މުޖުތަމައުގެ އާދަކާދަ ނިޔާކުރާ ގޮތަކަށެވެ. ބައެއް ގައުމުތަކުގައި މެންދުރު ކެއުމަކީ މައި ކެއުމަކަށް ވިޔަސް އަނެއް ބައި ގައުމުތަކުގައި މިކަން އޮތީ އެހެންނެއް ނޫނެވެ. އެހެންވެ ރާއްޖޭގައި އުފަންވެ، ރާއްޖޭގެ މާހައުލުގައި ބޮޑުވާ ކުއްޖަކު ލަންޗޭ ކިޔަސް، އޭނައަށް އޭގެ މާނަކުރެވެނީ ރާއްޖޭގެ އާދަކާދައާ ގުޅުވައިގެންނެވެ. މީގެ އިތުރުން، ވާހަކަދައްކައި ލިޔާއިރު ފުރަތަމަ އޮންނަނީ މާނަކަމާއި، އަދި، ލަފްޒަކީ ވަކި މާނައަކަށް އިޝާރަތްކުރަން، މާނައަށް ފަހު، އުފެއްދިފައިވާ ރަމްޒެއްކަން ވެސް އެނގެން ޖެހެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންކުރާ "ބަހަކީ އިޝާރަތެކޭ" ބުނެވޭ މުހާވިރާ ބަހުން މިކަން ދޭހަވެއެވެ. މިކަން އިހުސާސު ނުވާ ނަމަ، ލަފްޒުތައް ބޭނުން ކުރެވޭނީ ލާޝުއޫރީ ގޮތެއްގައި މާނައާ މެދު ނުވިސްނައެވެ. އެހެންވެ، މަފްހޫމުތައް ރަނގަޅަށް ހިތަށް ނެގޭ ގޮތެއް ނުވާނެއެވެ. މީގެ ހެކި ބައެއް މީސްމީހުން ވާހަކަދައްކާއިރު، ލަފްޒުތައް ބޭނުންކުރާ ގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭނެއެވެ. މިސާލަކަށް ސަރުކާރަކީ ކޮބައިކަމާއި ދައުލަތަކީ ކޮބައިކަން ވަކިކުރަން ނޭނގޭ ގޮތަށް ވާހަކަދެކެވޭ އަޑު ވަރަށް ގިނައިން އިވެއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، މި ދޭތެރެއިން، ސަލާމާއި ސަލަވާތްލެއްވި އިތުރު ރަސޫލާއަކީ ގައުމިއްޔަތެއްގެ ވެރި ބޭކަލެއްކަން ދޭހަވާ ލިޔުމެއް ވެސް ފެނުނެވެ. އާދެ، ގައުމިއްޔަތަކީ ކޮބައިކަން ނޭނގި އެ ލަފްޒު ބޭނުން ކުރުމުގެ ނަތީޖާއެވެ. މިކަންކަމުގެ އިތުރުން، އަދަބީ ކިޔުން ނިޔާކުރަނީ ލިޔުން ކިޔުމުގައި މައިގަނޑު ޚިޔާލަކީ ކޮބައިކަން ކަނޑައަޅާލަން އެނގުމެވެ. އަދި މި މައިގަނޑު ޚިޔާލު ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ހުށަހަޅާލެވޭ ހެކިތަކާއި އަދި އެހެކިތައް ތަހުލީލުކުރެވިފައިވާ ގޮތްވެސް އެނގުމެވެ. މިފަދައިން، ކަންކަން އެނގި އަދަބީ ކިޔުން ކިޔަން ދަސްވެއްޖެ ނަމަ، ވާހަކަދެއްކުމާއި ލިޔުމުގައި ވެސް މި ބަޔާންކުރި އަދަބީ ގޮތް ބޭނުންކުރެވޭނެއެވެ. އާދެ، މި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި، ދިވެހި ބަސްކުރިއެރުވުމުގެ މުހިއްމުކަން ވެސް ގައުމީ ދުވަހު ހިތަށް އަރައެވެ.
މި ނަންގަތް ދެކަމުގެ އިތުރުން، ދީނީ ތައުލީމު އުނގަންނައިދިނުން ވެސް އިސްލާހުކުރަން ޖެހޭކަން ވެސް ގައުމީ ދުވަހު ހިތަށް އަރައެވެ. ދީނީ ތައުލީމެއް ދިނުމުގެ ބޭނުމަކީ ހަމަ އެކަނި ބޭރުފުށުގެ ސިފަތަކެއް ކުދިންގެ ކިބައިގައި އަށަގެންނެވުން ނޫންކަމާއި، ދީނަކީ އަޚުލާގީ ސިފަތަކާއި ކުދިންގެ ރޫހާނިއްޔަތު ކުރިއެރުވުމުގެ ވަސީލަތެއްކަމާއި މިކަން ހަގީގަތަކަށް ހަދާލެވޭނީ ކިހިނެއްކަން ވެސް ކުދިންނަށް އުނގަންނައިދޭން ޖެހެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ދީނާއި ގުޅިފައިވާ ތަފާތު ފިކުރުތައް ވެސް އުނގަންނައި ދޭން ޖެހެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އިހާއި އަދި މިހާރުގެ އުލޫހިއްޔާތާއި ފަލްސަފާގެ ފިކުރުތައް ހިމެނެއެވެ. ދީނުގެ ބޭނުމާއި އަހައްމިޔަތުކަން އަދުގެ ހަޔާތާއި ގުޅެނީ ކިހިނެއް ކަން ވެސް ކުދިންނަށް އުނގަންނައިދޭން ޖެހެއެވެ. ދުނިޔޭގައި އިލްމުވެރިކަމާއި ތަރައްގީގެ މައިދާނުގައި ދީނީ އިލްމުގެ ދައުރަކީ ކޮބައިކަމާއި އަދި ތަރައްގީގެ މަގުގައި ކުރިއަރައި ދިޔުމަށް ދީނީ ތަސައްވުރު ހުރަސްއެޅީ ކިހިނެއްކަންވެސް ކިޔަވާކުދިންނަށް އެނގެން ޖެހެއެވެ. އާދެ، ގައުމީ ދުވަހެއް އައިއްސައި ދާއިރު މިވެސް ހިތަށް އަރާ ކަމެކެވެ.
މިނަންގަތް ކަންކަން – އަޅުގަނޑުމެންގެ ތާރީޚާއި ބަހާއި އަދި ދީން – ހެޔޮ ގޮތުގައި އުނގަންނައިދީ ދިވެހި މުވާތިނުންނަކީ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ މިނިވަންކަން ދަމަހައްޓައި ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަހުލުވެރި ބަޔަކަށް ހެދުމުގެ މަސައްކަތަކީ ޝައްކެއްނެތް ގޮތުގައި ބުރަ މަސައްކަތެކެވެ. ނަމަވެސް، ހިތްވަރާއެކު ކެރިގެން ކުރިމަތިލައިފި ނަމަ މިއީ ނުވާނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.
މިނަންގަތް ކަންކަމުގެ އިތުރުންވެސް، ގައުމީ ދުވަހު ހިތަށް އެރި ކަމެއްގެ ވާހަކަ ލިޔެލަން ޖެހެއެވެ. އެވާހަކަ ގުޅެނީ ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ގެއްލި ދިޔަ ދެފަހަރު ވެސް އެކަން މެދުވެރިވި ސަބާބައެވެ. އެހެންވެ، ގައުމީ ދުވަހުގެ ވާހަކަދައްކާއިރު، ކުރު ގޮތަކަށް ނަމަވެސް، މިސަބަބަށް އިޝާރަތްކޮށްލައި އަދި އަދުގެ ހާލަތުގެ މައްޗަށް އެއްޗެއް ބުނެލަން ޖެހެއެވެ.
ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ގެއްލިގެން ދިޔަ ދެފަހަރުވެސް، މިނިވަންކަން ގެއްލިގެން ދިޔައީ ދިވެހި ބައެއްގެ ޚިޔާނަތުގެ އަމަލުގެ ސަބަބުންނެވެ. ވެރިކަމުގެ އާއިލާތަކުގެ މެދުގައި އުފެދުނު ނުރަނގަޅު ވާދަވެރިކަމެއްގެ ސަބަބުން، އެއްބަޔެއްގެ މައްޗަށް އަނެއް ބަޔަކު ގަދަވެގަތުމުގެ އެދުމުގައި ބޭރު ބައެއްގެ އެހީ ހޯދުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. މިކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވައި މަރުހޫމު ޝިހާބު ލިޔުއްވާފައިވާ ވާހަކަ ކޮޅެއް މިތާ ނަކަލު ކޮށްލާނަމެވެ. ފަތްތޫރައިގެ ދިހަވަނަ އަދަދުގައި "ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން" މި ސުރުޚީގެ ދަށުގައި އޭނާ ލިޔުއްވާފައި ވެއެވެ. "... އިސްކަންދަރު މަހާރަދުން ފަސްދާނަށް ވަޑައިގަތުމާ ގުޅިގެން އޭރުގެ ރަސްކަމުގެ ތެރެއަށް ފީވުމުގެ ސިފަތައް އަންނާން ފަށައިފިއެވެ ... އަޅުގަނޑުގެ ވާހަކައަކީ އެ ދައުރުގައި އެ ފެށުނު އަޚުލާގީ އުނިކަމުގެ އަސަރުތަކާއި ފިތުނައިގެ ބާރުތައް ފަހަށް ވެސް ރައްދުކުރަމުން އައިސްފައިވާ ކަމަށް ... ދަންނަވާލުމެވެ.... ކޮންމެއަކަސް، ކޮރުބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގައި 'އަބަދަށް ދެމިހުންނަ' ކަންނަންނޫރު އަލީ ރާޖާގެ ފަރާތުން ލަޝްކަރެއް އައީ، ޕޯޗުގީޒުން ވެސް ގެނުވި ފަދައިން، ދިވެހިންގެ ކުރިއަށް ތިބި ބަޔަކު ގެނުވައިގެންނެވެ. މިފަހަރު ސަފުގެ އެންމެ ކުރީގައި ހުންނެވީ އެދުވަސްވަރު ފަނޑިޔާރު ކަމުގައި ހުންނެވި ބޭކަލެކެވެ..."
މަތީގައި ނަކަލުކޮށްފައިވާ ލިޔުން ކޮޅުން، އަޅުގަނޑުމެންގެ މިނިވަންކަން ގެއްލޭން އިހުގައި ދިމާވި ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް ދެސަބަބެއް ކުރިމަތިވި ކަމުގައި މަރުހޫމު ޝިހާބު ފާހަގަކުރައްވައެވެ. ތަނުގެ އާންމު އަޚުލާގީ ފެންވަރު ދަށްވެ، އަދި، މިކަމުގެ ސަބަބުން، ވެރިކަމަށް ފީވުމުގެ ސިފަތައް އައުމެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަމުގައި، ބަޔަކު ބޭރުގެ އަސްކަރީ އެހީއަށް އެދުމެވެ. މިކަމާ ދޭތެރޭ، ފުންކޮށް ވިސްނާލުމުން، އަދުގައި ވެސް، މިކަން އިއާދަވެ، މިނިވަންކަން ގެއްލިދާނޭ ބިރު އުފެދިފައި ވެއެވެ. މިކަން އިތުރަށް ސާފުކޮށްލަ ދިނުމުގެ ގޮތުން އެއްޗެއް ބުނެލަން ޖެހެއެވެ.
އެންމެ ފުރަތަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޚުލާގީ ކަންތައްތައް ހުރި ނެތް ގޮތުގެ މައްޗަށެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި އޭގެ ވިޔަފާރިކުރުން އޮތީ ކަންބޮޑުވާ ދަރަޖައަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައެވެ. އަދި މި ވިޔަފާރީގައި ސަރުކާރާއި ގުޅޭ ބައެއް މީސްމީހުން ވެސް ޝާމިލުވާކަމުގެ ވާހަކަ ބައެއް ނޫސް ރިޕޯޓުތަކުގައި ބުނެފައިވެއެވެ. ނަތީޖާއަކީ ގާނޫތައް ހިންގައި އެކަމުގައި ޝާމިލުވާ މީހުންނަށް އަދަބު ނުދެވުމެވެ. އަދި، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ވިޔަފާރިކުރުން ކޮންޓުރޯލު ނުކުރެވުމެވެ. ދެން، މިކަމާ ގުޅިފައިވާ ވައްކަމާއި މީހުން މެރުން ފަދަ ބޮޑެތި އެހެން ޖަރީމާތައް ވެސް ކުރިއަށް ގެންދިޔުމެވެ. މީގެ އިތުރުން، ޖިންސީ ޖަރީމާތައް ވެސް އިންތިހާއަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައިވުމެވެ. އިއްފަތް ފޭރުމާއި ކުޑަކުދިންނާ ބެހުމުގެ ޖިންސީ ޖަރީމާތަކެވެ. އަދި، މިފަދަ ކަންކަމަށް އަރައިގަންނަ މީހުންނަށް ގާނޫނީ އަދި ޝަރުއީ އަދަބު ނުދެވުމުގެ މައްސަލައެވެ. ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާފުވެރި ގޮތެއްގައި ގާނޫނޫތައް ހިންގާ ނުލެވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.
އަދިވެސް އަޚުލާގީ ގޮތުން ވެއްޓިފައިވާކަން އަންގައިދޭ މައްސަލައެކެވެ. ފަސާދައިގެ ހަލާކުރުވަނިވި އަމަލުތައް ސަރުކާރުގެ އެކިއެކި ދާއިރާތަކުގައި އަށަގެންފައި އޮތުމެވެ. މިއީ އަދަކު ވީކަމެއް ނޫނެވެ. އަށްޑިހައި އަހަރުތަކުން ފެށިގެން އައިސް ސަރުކާރުގެ ދާއިރާތަކުގައި އޭގެ ވިހަ ވަކިތައް ހިއްޕާލައިފައިވާ ކަމެކެވެ. ރިޝްވަތު ދިނުމާއި ނެގުމެވެ. ތަފާތު ނަންނަމުގައެވެ. ޚިދުމަތުގެ އަގުގެ ގޮތުގައެވެ. ނޫނީ ސައެއް ދިނުމުގެ ނަމުގައެވެ. ކޮމިޝަން ނެގުމުގެ ނަމުގައެވެ. މިފަދަ ގޮތްގޮތުން ވައްކަންކޮށް ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައި، އެކަންކަމަށް އިއުތިރާފުވެ، 'ތައުބާވުން' އެއީ އެކަން ނުކުރާފަދަ ކަމަކަށް މިހާރު ހަދާލެވިފައިވާ ކަހަލައެވެ. އަދި އެފަދަ ކަންކަމުގައި ބައވެރިވާ މީހުންގެ ނަން ހާމަކުރުމަކީ 'ގައުމީ ޚިދުމަތަކެއް ކަމުގައި' ބެލެވި ބޮޑެތި ވައްކަންކުރި މީސްމީހުން މިހާރު ގައުމީ ބަތަލުންނަށް ވެއްޖެއެވެ. ބަދަލު ދިނުމުގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގެ ޚަޒާނާ ހުސްކޮށްލެވުނަސް ހަމަ އެންމެ ރަނގަޅެވެ. އަބަދު ބަދަލު ދޭން ޖެހޭ ގޮތެއްގައި ހެދޭ ހަމަ ނުޖެހޭ އެއްބަސްވުންތައް ލިޔެ އެ ފަދަ އެއްބަސްވުންތަކުގައި ސޮއިކޮށް އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހޭ ބައެއް ނެތެވެ. ކޮންމެ ބަޔަކު ވެސް ކުރާކަމަކީ ކުރީގެ ސަރުކާރުގެ ބޮލުގައި ކަންކަން އަޅުވައި، ތިމަންމެންގެ ފަސާދައާއި ނުކުޅެދޭކަން ފޮރުވުމެވެ.
މީގެ އިތުރުން، އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކޮށް، ތަންތަން ކުއްޔަށްދީގެން ކަންނެތް ދިރިއުޅުމުގެ ސަގާފަތްވެސް އޮތީ ގައުމުގައި އަދު ފެތުރިފައެވެ. ނަތީޖާއަކީ އެއްބަޔަކު ކުލި ދިނުމުގެ އަޅުވެތިކަމުގައި ޖެހުމެވެ. އަދި، ކޮންމެ ކަމެއް ކުރަން ވެސް ބޭރު މީހުން ގެނައުމެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ތަނުގެ އާބާދީގެ ގާތްގަނޑަކަށް ފަސްބައިކޮށްފަ އެއްބަޔަކީ ބޭރު މީހުންނަށް ވުމެވެ. އަދި، މި މީހުންނަކީ ތަނުގެ މީހުންކަމުގައި ހެދުމުގެ އޮއިވަރެއް ވެސް ސަރުކާރުގެ އިސް ސަފުގައި އުފެދުމެވެ.
އާދެ، ތަނުގެ އަޚުލާގީ ފެންވަރު ދަށްވެ، އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރުމުގެ ސަގާފަތް އުފެދި، ތަނުގެ މަސައްކަތްތައް ބޭރު ބަޔެއްގެ އަތްމައްޗަށް ދިޔުމަކީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ގެއްލި ދިޔުމަށް އޮތް ހަގީގީ ނުރައްކަލަކެވެ. މީގެ އިތުރުން، މަރުހޫމު ޝިހާބު ވިދާޅުވިފަދަ "ފީކަމުގެ ސިފަތައް" ވެރިކަމުގެ އިސް ސަފުތަކުން ފެންނަން ފަށައިފިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުގައްޔާއި އަދި ސަރުކާރުގެ އިސްމަގާމުތަކުގައި ކަމުގެ އަހުލުވެރިކަން ނެތް މީހުން ތިބުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިކަން ފާޅުވެ ހާމަވެގެން ދަނީ އެމީހުން ދައްކާވާހަކައިންނެވެ. މިސާލަކަށް، ތަނުގެ މިނިވަންކަމަކީ ތަނުގެ މީހުންނަށް ނުބެލެހެއްޓޭނޭ ކަމެއްކަމަށް ޒިންމާދާރު، ގައުމަށް ހެޔޮއެދޭ ބަޔަކު ބުނެފާނެ ހެއްޔެވެ؟ ނަމަވެސް މިއީ ވެރިކަމުގެ އިސް ސަފުތަކުގެ ތެރެއިން މިއަދު އެންމެ ބާރަށް އިވޭ އެއް އަޑެވެ.
މިފަދަ ވާހަކަތައް ބުނަނީ އެއާ މެދު ވިސްނާ ފިކުރުކުރުމަށްފަހު އެއް ނޫނެވެ. މަގާމު ދިފާއުކުރުމުގެ ގޮތުން، އެމީހުންގެ އިސްކޮށްތިބޭ މީހުން ބުނާ ވާހަކައަކަށްވާތީއެވެ. މިސާލަކަށް ބައެއް ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ވެރިންނާއި ބައެއް މިނިސްޓަރުން ވަނީ ފާޅުގައި، ބޭރުގެ ޓީވީތަކުން، ބޭރުގެ އަސްކަރީ ބާރެއް އައިސް ރާއްޖެ ހިފުމަށް ގޮވާލައި ދައުވަތުދީފައެވެ. މިފަދަ އަމަލަކީ ހުޅަނގު ގައުމެއްގައި ހިނގިކަމަކަށްވާ ނަމަ، އެފަދަ މީހުންގެ މައްޗަށް ގައުމަށް ޚިޔާނަތްތެރިކަމުގެ ދައުވާ އުފުލި ޝަރީއަތްކުރެވި އެކަމުގެ އަދަބު ލިބޭނެއެވެ. ނަމަވެސް، އެފަދަ ޚިޔާނަތުގެ އަމަލުތައް ހިންގި މީހުން، ރާއްޖޭގައި މިއަދު، އެތިބީ ގައުމުގެ ވެރިންގެ ގޮތުގައެވެ. އާދެ، މަރުހޫމު ޝިހާބު ވިދާޅުވާފަދައިން ވެރިކަމުގެ ސަފަށް "ފީވުމުގެ ސިފަ" އައިސްފައިވާ ކަމުގެ ހެއްކެކެވެ.
އެފަދަ މީސްމީހުން ގައުމުގެ ވެރިންގެ ގޮތުގައި ތިބެ، ހަމައެކަނި އެފަދަ ވާހަކަތައް ގޮވަނީކީ ނޫނެވެ. އެމީހުންގެ ވެރިކަން އަބަދުގެ އަބަދަށް ދެމެހެއްޓުމުގެ އެދުމުގައި، މަރުހޫމު ޝިހާބު ވިދާޅުވި ފަނޑިޔާރު ފަދައިން، ބޭރުގެ އަސްކަރީ ބާރެއްގެ މަރުކަޒުތައް ރާއްޖޭގެ އެތަން މިތަނުގައި ގާއިމުކުރުމުގެ މަގު ވެސް ފަހިކޮށްދެނީއެވެ. މިފަދަ ގޮތަކަށް ކަންތައްތައް ވަމުން ދާއިރު، އާންމުން ތިބީ ޕާޓީތަކުގެ ތައައްސުބުގައި ޖެހި، އެއް ޕާޓީ އަނެއް ޕާޓީ ކުށްވެރިކުރުމުގައެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކުގެ ބޮލުގައި ވައްކަމާއި ފަސާދައިގެ ކުށްތައް އެޅުވުމުގައެވެ. އެއްބަޔަކަށް ދަރިނިވެރވުން އެއީ ރަނގަޅުނޫންކަމެއް ކަމަށް ބުނެ، އަނެއް ބަޔަކަށް ދަރަނިވެރިވުން އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއްކަމަށް ބުނެ، ކަނުބަނދެގެން، ތިމާގެ ޕާޓީއަށް ތާއީދުކުރުމުގައެވެ. ގައުމުގެ މަތިން ހަނދާންނައްތާލާފައެވެ. މިއީ ވެސް ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު ހިތަށްއަރާކަމެކެވެ.
ގައުމީ ދުވަސް ބައްދަލުކޮށްފައި ދާއިރު، މިނަންގަތް ކަންކަން ހިތަށް އަރައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަކީ އެއްބަޔެއްކަން އަންގައިދޭ ކަންކަމަށް އަޅާލަން ޖެހިފައިވާ ކަމެވެ. އަމިއްލަ ތާރީޚާއި ބަހާއި ދީނަށެވެ. މިކަންކަން، ފައިދާ ކުރާނޭ ސިފައެއްގައި މަދުރަސީ ދިރާސީ މަންހަޖުގެ ތެރެއިން ކިޔަވާކުދިންނަށް ފޯރުކޮށްދީ، އާންމު ފަރުދުންނަކީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ދިފާކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފުލޭނޭ ބަޔަކަށް ހެދުމަށްޓަކައެވެ. އަދި، ތަނުގެ އާންމު އަޚުލާގު އިސްލާހުކޮށް، ފަސާދައިއާއި ވައްކަމާއި މަސްތުވާތަކެއްޗާއި އަޚުލާގީ ޖަރީމާތައް ނައްތާލުމުގެ ވަރުގަދަ ޖިހާދެއް ކުރަން ޖެހިފައި އޮތްކަން ވެސް ފާހަގަ ކުރަންޖެހެއެވެ. ތަނުގެ ސިޔާސީ ނިޒާމަށް ވެރިވެފައިވާ ފީވުމުގެ އަސަރު ފިލުވައި، ތަނުގެ ސިޔާސީވެރިންގެ ގޮތުގައި ތިބި ގައުމަށް ޚިޔާނަތްތެރިވި މީހުން، ވެރިކަމުން ދުރުކޮށް، ވެރިކަންކުރުމަށްޓަކައި އަމާނާތްތެރި، ގައުމުދެކެ ލޯބިވާ، ގައުމަށް އިޚުލާސްތެރި ބަޔަކު އުފައްދަން ޖެހިއްޖެ ކަންވެސް ގައުމީ ދުވަސް ބައްދަލުކޮށްފައިދާއިރު ހިތަށް އަރައެވެ.
އަޅުގަނޑު ހިތުން، ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކޮށް، ގައުމީ ދުވަހުގެ ތަހުނިޔާ އެކަކަށް ފޮނުވައި ގައުމީ ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ މާނައެއް ހުރި ކަމަކަށްވާނީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ދެމެއްޓުމަށްޓަކައި މަތީގައި ނަންގަނެވުނު ފަދަ ގައުމުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ދަމަހައްޓައިދޭނޭ ކަންތައްތައް ކުރިއެރުވުމާއި އަދި މިއަދު ގައުމަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ މިނިވަންކަން ގެއްލި ހިނގައިދާނޭ ފަދަ ކަންކަންތައްތައް ނެތިކުރުމާއި ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަމުގައި، އިހުގައި ޕޯޗިގީޒުންނާއި އަދި ހޮޅިން ގައުމަށް ގެނެސް ގައުމުގެ ޚިޔާނަތްތެރިވީ ފަދައިން މިއަދުވެސް، ތަފާތު ބަހަނާތައް ދައްކައިގެން ގައުމަށް ބޭރުގެ އަސްކަރީ ބާރުތައް ގެނެސް ގައުމަށް ޚިޔާނަތްތެރިވާ މީހުންނަށް ގައުމު ހިންގުމުގެ ލަގަން ހަވާލުކުރުމުން ދުރުހެލިވެގެންނެވެ.