މިއީ މިޒަމާނުގައި ، އަމްދުން މިދުވަސްވަރު ، އެހާ މުނާސަބު މަވްޟޫޢެއްކަމަށް ނުވެހިނގައިދާނެއެވެ. އެހެނީ ، ތާނައަކުރުގައި ތިކިޖެހުމަކީ މިޒަމާނުގައި ، ލިޔާއިރުވެސް އަދި ކިޔާއިރުވެސް ، ގިނަބަޔަކު ، އެހައި މުހިންމުކަމެއް ދޭކަމަކަށް ނުވާތީއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ތާނައަކުރުގައި ތިކިޖަހަން ޖެހުނު ސަބަބާމެދު ، ހަމަބުއްދިން ވިސްނައިލިފިނަމަ އެއީ އެޒަމާނަށް މުހިންމުކަމެއްކަމުގައި ގިނަބަޔަކު ޤަބޫލުކުރުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ތާނައަކުރުގައި ތިކި ނުޖަހައިފިނަމަ ، ރޭޑިއޯ ޓީވީން އެކިޔާ ޚަބަރު ، ހަބަރަށް ވެދާނެއެވެ. ތާނައަކުރުގައި ތިކި ޖަހަން ޖެހުނީ ، ޢަރަބިބަސްތައް އޭގެ މަޚުރަޖައިގައި ނުކިޔޭތީ ، ތިކި ނުޖަހާ ކިޔައިފިނަމަ ، މަޚުރަޖައިގައި ނުކިޔި ، ޢަރަބިބަހުގެ އަޞްލު ގެއްލިދާނެތީއެވެ. ތާނައަކުރުގައި ތިކި ނުޖަހައިފިނަމަ ، ދިވެހިބަހުގެ އެތައްބަސްތަކެއް އުފެދިގެންދާނެކަމަށް ، ދާދި މިދާކަށްދުވަހު ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ދައުރުވަމުންދިޔަ ޕޯސްޓަކުން ފެނުނެވެ. އޭގެ މާނަޔަކީ ، ޝަޚުޞިއްޔަތު ، މިބަސް ދިވެހިބަހަކަށް ހަދައި ، ސަހުސިއްޔަތު ގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށް އުޅުމެވެ. މިފަދަ ވަރަށްގިނަ ބޭރުބަސްތައް ދިވެހިކޮށް ، ދިވެހިބަހަށް ހެދިފައިހުރިކަމަށް އަޅުގަނޑުވެސް ޤަބޫލުކުރަމެވެ. ޣައްދާރު އެއީ ގައްދާރު ކަމަށްވެސް ހެދިދާނެއެވެ. އެއީ ދިވެހިބަސްކޮށާރަށް އިތުރު ކުރެވިދާނެ ބަހަކަށް ވެދާނެއެވެ.
ތާނައަކުރުގައި ތިކި ޖެހުނީ ، 1957 ވަނައަހަރުއެވެ. އެ މުހިންމު މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ، މަޙުކަމަތުލްމަޢާރިފުން އުފެއްދެވި ކޮމިޓީއަކުންނެވެ. ދިވެހިބަހުގެ އަދީބުންގެ ތެރެއިން ފުންނާބުއުސް އަދީބުންތަކެއް އެކޮމިޓީގައި ހިމެނިވަޑައި ގެންނެވިއެވެ. ފަޟީލަތުއްޝައިޚު އަލްއުސްތާޛު އަލްމަރުޙޫމު މުޙައްމަދު ޖަމީލާއި ، އަލްއުސްތާޛު އަލްމަރުޙޫމު ޢަދުނާނު ޙުސައިން އަދި އަލްފާޟިލް އަލްމަރުޙޫމު ޢަލީ އަޙްމަދު ފަދަ ބޭފުޅުން ، މިކޮމިޓީގައި ހިމެނިވަޑައިގެންނެވިއެވެ. މާތް ﷲ ، މިމަރުޙޫމުންގެ ފުރާނަފުޅަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިޢުމަތް މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ. ތާނައަކުރުގައި ތިކިޖެހިގެން ދިއުމުގައި ފޮރުވިފައިވާ ސިއްރަކީ ، ޢަރަބިބަސް ، ތާނައަކުރުން ލިޔުމުގައި ، ފުރިހަމަ މާނަ ދޭހަވާނެގޮތަކަށް ، އެއަކުރުތަކުގެ މަޚުރަޖައިން އެއަކުރެއްގެ އަޑު ދުލުން ބޭރުވާގޮތަށް ، އެބަހެއް ކިޔުމަށް އުފެއްދެވި ހަމަތަކެކެވެ.
ދިވެހިރާއްޖެޔަކީ ، ސައްތައިން ސައްތަ މުސްލިމް ޤައުމެކެވެ. ދިވެހިބަހުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު ، އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރެވެނީ ޢަރަބި ބަހެވެ. މިހާރުވެސް ، ބައެއް މީހުންނަށް ، ޢަރަބި އަކުރު ކިޔާއިރުވެސް ، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔަވާއިރު ، އަދި ވާހަކަ ދައްކާއިރުވެސް ، ތާނައިން ލިޔާއިރުވެސް ، ހާއާއި ޙާއާއި ޚާ ، އެބަ އޮޅުވައި ލެވެއެވެ. ޞޯދާއި ސީނާ އަދި ޝީނާއި ޘާ ވެސް އޮޅުވާލެވެއެވެ. މި 4 އަކުރު ސީނުގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރެވެމުން އެބަދެއެވެ. ތާއާއި ޠޯ އޮޅުވައި ލެވެއެވެ. ޤާފާއި ގާފު އޮޅުވައި ލެވެއެވެ. ޢަރަބި އަކުރު ކިޔާއިރު ، އަދި ލިޔާއިރު އެއަކުރެއްގެ މަޚުރަޖައިން ކިޔުމަކީ ، ނުވަތަ ކިޔަން އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދިވެހިބަހުން ލިޔާއިރު އާއި ވާހަކަ ދައްކާއިރު ، ދިވެހިކުރެވިފައި ހުންނަ ޢަރަބި ބަހާއި އެނޫން ބަސްބަސް ، އެބަހެއް އައިސްފައިވާ އަޞްލުބަހުގެ މަޚުރަޖައަށް ރިޢާޔަތް ކުރުމަކީ އެހައި މުހިންމު ކަމެއްނޫނެވެ. މިސާލަކަށް ޤަބޫލު ފަދަ ބަސްބަސް ބޭނުން ކުރަން ޖެހޭއިރު ، ގ ގައި ދެތިކިޖަހައި ޤ ގެ މަޚުރަޖަ ނަޔަސް ، ދިވެހިގޮތަށް ގަބޫލު ބޭނުންކުރުން އެއީ މައްސަލައަކަށް ވެގެން ނުވާނެއެވެ. ތިކި ޖަހައިގެން ހިތަށް ތަސައްލީއެއްލިބޭނަމަ ، ތިކި ޖަހާނީއެވެ. ގަބޫލުގެ ގ ގައި ތިކިނުޖަހައި ، ލިޔަން ފަސޭހަނަމަ ، އަދި ކިޔަން ފަސޭހަނަމަ ތިކި ނުޖަހައި ބޭނުން ކުރުމަކީ މައްސަލައެއް ކަމަކަށް އަޅުގަނޑަކަށް ނުފެނެއެވެ. ގަބޫލު ، އެއީ ، ދިވެހިބަހުގެ ބަސްކޮށާރުގެ ބަހެކެވެ. ބަސްކޮށާރުން އެފަދަ ބަސްބަސް ނަގައި ، ހުސްކުރާނެކަމެއް ނެތެއްނޫންތޯއެވެ.
ދިވެހިބަހަކީވެސް ، އެހެން ބަސްބަހެކޭ އެއްގޮތަށް ދިގުތާރީޚެއް އޮތް ބަހެކެވެ. އެކި ޒަމާނުގައި އެކިކަހަލަ ބަދަލު އައިސް ، އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމަޔަށް އައިސްފައިވާ ބަހެކެވެ. ލިޔެވި ރިކޯޑު ކުރެވިފައިވާ ތާރީޚުތަކަށް ބަލާއިރު ، އެންމެ ފުރަތަމަ ލިޔަން ބޭނުންކުރެވުނީ ، އެވޭލާ އަކުރެވެ. އެވޭލާ އަކުރު ރާއްޖޭގައި ބޭނުންކުރެވިފައިވަނީ ، މީލާދީން 1150 އިންފެށިގެން 1450 ވަނައަހަރާ ހިސާބަށެވެ. އެވޭލާ އަކުރު ލިޔެވެމުންދިޔައީ ވާތުން ކަނާތަށެވެ. މީލާދީން 1450 އިންފެށިގެން ބޭނުން ކުރެވެމުން ދިޔައީ ދިވެސް އަކުރެވެ. ދިވެސް އަކުރު ބޭނުންކުރެވުނީ 1850 އާ ހިސާބަށެވެ. 1450 އާއި 1850 އާ ދެމެދުގެ އަހަރުތަކުން ، 1700 ވަނައަހަރުން ފެށިގެން މިހާރު ބޭނުންކުރެވެމުންދާ ، މިޒަމާނުގެ ތާނަ އަކުރު ބޭނުން ކުރަން ފެށުނުކަމަށް ، ބަހުގެ ދިރާސާކުރައްވާ ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ.
އެހެން ބަސްބަހާ އަޅުވައިބަލާއިރު ، އިހުޒަމާނުގައި އެވޭލާ އަކުރާއި ދިވެސް އަކުރު ބޭނުންކޮށްގެން ލިޔެވިފައިވަނީ ވަރަށް މަދު ލިޔުމެކެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ބަހުގެ އަދަބާއި ހަމަތަކާބެހޭގޮތުން ، ލިޔެވިފައިވަނީ ވަރަށް މަދު ލިޔުމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ، ޙަސަން ތާޖުއްދީން ލިޔުއްވި ތާރީޚު ، އެއީ ދިވެހިބަހުން ލިޔެވިފައިވާ މުހިންމު ތާރީޚީ ލިޔުންތަކެއްކަމަށް ޤަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދަބީ ހަމަތަކުން ، ދިވެހިބަސް ތަރައްޤީވެ ، އަދަބީ ޤުލްޝަނުގައި މާތައް ފޮޅެން ފެށީ ، 1950 ގެ އަހަރުތަކުގައި ، އަލްއަމީރު މުޙައްމަދު އަމީންދީދީގެ އަގުހުރި މަސައްކަތްޕުޅުންނެވެ. ފޮތްތެރިކަމާއި ޅެންވެރިކަމާ އަދި ބަހުގެ ހަމަތަކާއި އުޞޫލުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުމާއެކު ، އެކިބާވަތުގެ ލިޔުމާއި މަޟުމޫނާއި ، ތަރުޖަމާއާއި ވާހަކަތައް ލިޔެވެން ފެށުނެވެ. އަދަބީ މުބާރާތްތައް ބޭއްވި ، ވާދަވެރި މާޙައުލެއްގައި ދިވެހިބަހުގެ އަދީބުން ވާދަކުރައްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. އަދި ބަހަށް އަހުލުވެރި ، ޢިލްމުވެރި އެތައް އަދީބުންނެއް ، އެތައް ލިޔުންތެރިންނަކާއި ޅެންވެރިންނެއް އަދި ވާހަކަދެއްކުންތެރިންނެއް އުފަންވެގެން ދިޔައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ، އެތައް ޖިންސުއްލަތީފުންނެއް ، ދިވެހިބަހުގެ ގުލްޝަނުގައި ފިޔަޖަހަން ފެށިއެވެ. ޑޭޒީމާ ފަދަ އެތައް މަލެއްގެ މީރުވަހުން ، ދިވެހިބަހުގެ ބަގީޗާގެ ވަސް ހުވަނދުވެގެން ދިޔައެވެ.
ދިވެހިބަހުގެ ތެރެޔަށް ، އިނގިރޭސިބަސް ވަންނަންފެށީ ، 1970 އިންފެށިގެން 1980 ގައި އައި އަހަރުތަކުގައެވެ. ފަތުރުވެރިކަން ތަޢާރުފް ކުރެވި ، ސްކޫލްތައް އިނގިރޭސި މީޑިއަމަށް ބަދަލުވެ ، ބޭރު ޤައުމުތަކުން ކިޔަވައިގެން އަންނަ ދިވެހިން ގިނަވެގެން ދިއުމާގުޅިގެންނެވެ. ޤައުމަށް އައި ހެޔޮބަދަލުތަކާގުޅިގެން ، ޤައުމުގެ އިޖްތިމާޢީ ، އިޤްތިޞާދީ ތަރައްޤީގެ ނިޒާމު ބަދަލުވެގެން ދިޔައެވެ. ވިޔަފާރިއާއި ޢާންމު ދިރިއުޅުމުގައި ، ބޭރު ޤައުމުތަކާ ގުޅުން ހިންގުމުގައި މަޖުބޫރީ ޙާލަތެއް އުފަންވެގެން ދިޔައެވެ. ރަސްމީ މަސައްކަތާއި ޢާންމު ދިރިއުޅުމުގައި އިނގިރޭސިބަސް ބޭނުންކުރުން ޢާންމުވެގެން ދިޔައެވެ. އައު އުފެއްދުންތަކާއި އާ ތަކެއްޗަށް އިނގިރޭސިބަހުން ބޭނުންކުރާ ގޮތަށް ނަންކިޔައި ހަދަން ޖެހުނެވެ. އަދި ބައެއް ބަސްބަސް ދިވެހިކުރެވިގެންވެސް ދިޔައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ، އިސްކުރާއި އިސްކޫލާއި ކާރާއި ބަހާ އަދި ބައިސްކަލްފަދަ ތަކެތި ހިމެނެއެވެ. ޖޯގްރަފީއާއި ބީޗް އަދި އެގްޒާމް ، ފޮޓޯކޮޕީއާއި ސީވީ އަދި ޓެލެވިޜަން އާއި ޑިވިޜަންފަދަ ބަސްބަސް އިނގިރޭސިބަހުން ކިޔާގޮތަށް ކިޔަން އަދި ތާނައިން ލިޔަން އާދަވަމުން ދިޔައެވެ.
އެހެން ބަސްބަހެކޭ އެއްގޮތަށް ، ދިވެހިބަސް ހެދިބޮޑުވުމުގައިވެސް ގޮންޖެހުންތަކަކާ ކުރިމަތިވެފައި ވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިންމު ގޮންޖެހުމެއްގެ ގޮތުގައި ތާރީޚުން ފާހަގަ ކުރެވެނީ ، ދިވެހިއަކުރު ނުވަތަ ތާނަ އަކުރުލިޔުން ، ލެޓިނަށް ބަދަލުވެގެން ދިޔަ ދިޔުމެވެ. ރަސްމީގޮތުން ، ތާނައަކުރު ލެޓިނުން ލިޔަންފެށުނީ ، 1977 ގައެވެ. އެއީ އަލްމަރުޙޫމް އިބްރާހީމް ނާޞިރު ރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެފާނުގެ ރައީސްކަމުގައެވެ. ސަރުކާރުގެ ހުރިހައި ރަސްމީ ލިޔުމަކާއި ހުކުރު ޚުތުބާވެސް ލެޓިނުން ލިޔެވެން ފެށިއެވެ. ހުކުރުކުރައްވާ އިމާމުން ، ލެޓިންއަކުރުގެ އިމްތިޙާނެއް ކުރެވި ، އެ އިމްތިޙާނުން ފާސްވެގެން ނޫނީ އިމާމުވެ ހުކުރު ނުކުރެއްވޭގޮތަށް ހަމަޖެހުނެވެ. އެކަން ވެގެންދިޔައީ ، ރަށްރަށުގެ ދުވަސްވީ ކަތީބުންނަށް ވަރަށްބޮޑު ކަމަކަށެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ، އިނގިރޭސި އަކުރު ކިޔަން އެނގިނުލައްވާ ކަތީބުންނަށެވެ. މާގިނަދުވަހެއްނުވެ ، 1978 ގައި ލެޓިން އަކުރު ބޭނުންކުރުން ހުއްޓި ، އަލުން ތާނައަކުރުން ދިވެހިބަސް ލިޔަން ފެށުނެވެ. މިބަދަލު ގެންނެވީ ، އަލްއުސްތާޛު މައުމޫނު ޢަބްދުލްޤައްޔޫމުގެ ރައީސްކަމުގެ ފުރަތަމަ ދައުރުގައި އެޅުއްވި ، ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ތެރޭގައެވެ. ރައީސް މައުމޫނަކީ ، ދިވެހިބަސް ކުރިއަރުއްވައި ، އަދަބާއި ތާރީޚާ އަދި ސަގާފަތް ތަރައްޤީ ކުރެއްވުމަށް ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. ޚުދު އެމަނިކުފާނަކީވެސް ، އަމީންދީދީ އާ އެއްގޮތަށް ، ބަހަށް އަހުލުވެރި ، ޢިލްމުވެރި ލިޔުންތެރިއެކެވެ. ފޮތްފިހާރަތަކުގެ ހަރުގަނޑުތައް ދިވެހިފޮތްތަކުން ފުރިގެން ދިޔައެވެ. ތާނަ ޓައިޕްރައިޓަރ ތަޢާރުފް ވެގެން ދިޔައީވެސް ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގައި 1987 ގައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ، މަޑުމަޑުންގޮސް ، ކޮމްޕިއުޓަރުން ދިވެހިލިޔުން މިހާރު މިވަނީ ޢާންމު ވެފައެވެ. އަދި މިކަމާގުޅިގެން ، ރީތިކޮށް ތާނަލިޔާމީހުން މަދުވަމުންގޮސް ، އަތުން ރީތިކޮށް ، ތާނަލިޔާމީހުން ގެއްލެމުން ދިޔައެވެ. އެއީ މިހާރު ވަރަށްމަދު ބަޔެކެވެ.
އަކުރުގައި ތިކި ޖެހުމަކީ ، އެހެން ބައެއް ޤައުމުތަކުގައިވެސް ކޮށްއުޅޭ ކަމެކެވެ. އެބަހެއްގެ އަޑު ފައުޅުކުރުމަށާއި ދެމުމަށް ނުވަތަ ކުރުކޮށްލުމަށް ފިލި ނުވަތަ ނިޝާން ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ، ބައެއް ޤައުމުގައި ، ބައެއްބަސްބަސް އޭގެ ފުރިހަމަ އަޑުން ބޭނުންކުރަން އުނދަގޫވާ ނުވަތަ ނުކިޔޭ މީހުންވެސް އެބައުޅެއެވެ. އޭގެ ބައެއް މިސާލު ތިރީގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ.
ތުރުކީ މީހުންނަކީ ކާފު ކިޔަން އުނދަގޫ ބަޔެކެވެ. ކާފުގެ ބަދަލުގައި އެމީހުންނަށް ބޭނުންކުރެވެނީ ޗަވިޔަންޏެވެ. ﷲ އަކުބަރުގެ ބަދަލުގައި ކިޔޭނީ ﷲ އަޗުބަރެވެ. ޢަރަބި ބަހުގައި އިނގިރޭސިބަހުގެ ޕީ އަދި ޕަވިޔަނީގެ ބޭނުމެއް ނުކުރެވެއެވެ. ޕީ ނުވަތަ ޕަވިޔަނީގެ ބަދަލުގައި ގިނަ ޢަރަބީންނަށް ބޭނުން ކުރެވޭނީ ބީ ނުވަތަ ބާއެވެ. އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކަށް ބަލާއިރު ، އިންޑިއާގެ ވަކިސަރަޙައްދެއްގައި ، ޛާލު ، ޛާ ނުވަތަ ޒަވިޔަނީގެ ބަދަލުގައި ޖީމު ނުވަތަ ޖަވިޔަނި ބޭނުން ކުރެއެވެ. ޢިއްޒަތުގެ ބަދަލުގައި އިއްޖަތު ކަމަށް ދޭހަވާގޮތަށް ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. ބަންގްލަދޭޝްގައިވެސް ، ޒަވިޔަނި ނުވަތަ ޖާލާއި ޛާ ގެ ބަދަލުގައި ބޭނުންކުރެވެނީ ޖީމު ނުވަތަ ޖަވިޔަންޏެވެ. އިޒާޖާއަ ނަޞްރުﷲ ކިޔާނަމަ ، އެމީހުންނަށް ކިޔޭނީ އިޖާޖާއަ ނަޞްރުﷲ އެވެ. ސްރީލަންކާ މީހުންނަކަށް ޒެޑް ނުވަތަ ޒަވިޔަންޏެއް ނުކިޔެއެވެ. ޒަވިޔަނީގެ ބަދަލުގައި ކިޔޭނީ ސީނުގެ އަޑެވެ. އަދި ފ ނުވަތަ އެފްގެ ބަދަލުގައި ބޭނުންކުރެވޭނީ ޕަވިޔަނި ނުވަތަ ޕީއެވެ.
ކޮންމެވެސް ހިސާބަކުން ، މިފަދަގޮތަކަށް ، ދިވެހިންނަކީވެސް ބައެއް އަކުރުގެ މަޚުރަޖައިން ނުކިޔޭ ބަޔަކަށް ވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ހަމަގައިމުވެސް ، ބައެއް ޢަރަބިބަސްބަސް ، އޭގެ ފުރިހަމަ މަޚުރަޖައިގައި ނުކިޔޭ ބަޔަކު ދިވެހިންގެ ތެރޭގައިވެސް އެބަ އުޅެއެވެ. އެހެން އެވަނީ ، ތާނައިން ލިޔެފައި އޮތްނަމަ ، ކޮންމެހެން ތާނައަކުރުގައި ތިކިނުޖަހައިގެންނެއް ނޫނެވެ. ތިކި ޖަހާފައި އޮތަސް ނުކިޔޭގޮތްވަނީއެވެ. އެހެންކަމަށްވަންޏާ ވަކި އަކުރެއް ދިވެހިންނަށް ކިޔަން އުނދަގޫވެގެން ، ނުވަތަ ކިޔަން އާދަނުވެގެން ، އެބަހަކަށް ދިވެހިން ވަކިބަހެއް ހެދިގެންދާނެއެވެ. ބަސްހެދިގެންދަނީ ޙާލަތާގުޅިގެންނެވެ. ޕޯޗްގީޒްގެ އަތްދަށުގައި ރާއްޖެ އޮތްއިރު ، ޕޯޗްގީޒްގެ ބައެއްބަސްބަސް ދިވެހިބަހަށް ވަދެގެން ދިޔަގޮތަށެވެ. ދިވެހިން މިބޭނުންކުރާ މޭޒަށް ޕޯޗްގީޒުން ކިޔަނީ މޭޒަ އެވެ. މިސްކިތަށް މިސްކީތާ އެވެ. އިނގިރޭސި ބަހާއި ޕޯޗްގީޒްބަހާ އެއްގޮތް އަދި ޢަރަބި ބަހާއި ޕޯޗްގީޒްބަހާ އެއްގޮތް ބައެއް ދިވެހިބަސްބަސް ވެސް އުފެދިފައި އެބަހުއްޓެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުގެ ކެރޮސީން ، އަށް ޕޯޗްގީޒް ބަހުން ކިޔަނީ ކެރޯޒޭނިއެވެ. ދިވެހިބަހުން ކިޔަނީ ކަރާސީނެވެ. ޢަރަބި ބަހުގެ ޤަމީޞް ، އަށް ޕޯޗްގީޒްބަހުން ކިޔަނީ ގަމީޒައެވެ. ދިވެހިބަހުން ކިޔަނީ ގަމީހެވެ.
އިންސާނާ އެކިބަސްބަހުން ވާހަކަދައްކައި ލިޔެ އުޅުމުގައި ، ތަފާތު ގޮތްތަކެއް ބޭނުންކުރަމުން ގެންދެއެވެ. ތަފާތު އަޑުނެރެ ތަފާތު މަޚުރަޖައިން އެއަޑުގެ މާނަ ދޭހަކުރަމުން ގެންދެއެވެ. ދިވެހިބަހަކީ ، އިންޑޯއާރިޔާންގެ އަޞްލާ ގުޅޭ ބަހެކެވެ. ސިންގަޅައާ ގާތްކުރާ ، އެހެނަސް އިންޑިއާގެ އެކި ހިސާބުގައި ބޭނުންކުރާ ބައެއްބަސްބަސް ވެސް ދިވެހިބަހުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ޢަރަބި ބަހާއި އުރުދޫބަސް ، ފާރިސީ ބަހާއި ޕޯޗްގީޒްބަސް އަދި ސިންގަޅަބަސްތައް ދިވެހިބަހުގެ ބަސްކޮށާރުން ފެންނަލެއް މަދެއްނޫނެވެ. މިހާރަކަށްއައިސް ، ދިވެހިބަހުގެ ބަސްކޮށާރަށް އެންމެ ގިނައިން އެޅެމުންދަނީ ، ދިވެހިކުރެވޭ އިނގިރޭސި ބަސްބަހެވެ. އަދި ތިކި ނުޖަހާ ލިޔެވިފައިހުންނަ ޢަރަބި ބަސްބަހެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއަކުރެއްގެ މަޚުރަޖައިން ޢަރަބި ބަސް ނުކިޔޭނަމަ އެއީ މައްސަލައެކެވެ. މުސްލިމުންކަމަށްވާތީ ވިސްނާލަން ޖެހޭ ނުކުތާއެކެވެ.
