އިސްރާއީލުން ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާ ފާއިތުވި 11 އަހަރު ހިސާރުކޮށްފައި އޮތުމުން އެ ސަރަހައްދަށް އިގުތިސާދީ ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއްވެ، ތަނުގައި ފަގީރުކަމާއި، ވަޒީފާ ނެތުން އިންތިހާއަށް މަތިވެފައިވާ ކަން އދ. ގެ ރިޕޯޓަކުން ހާމަވެއްޖެއެވެ.
ޣައްޒާގެ ހިސާރާއި ގުޅޭގޮތުން ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް ކޮންފަރެންސް އޮން ޓްރޭޑް ޑިވެލޮޕްމަންޓް (އަންކްޓާޑް) އިން ނުރުނު ރިޕޯޓުގައި ވާގޮތުން ހިސާރުގެ 11 އަހަރު ޣައްޒާއަށް ލިބުނު އިގްތިސާދީ ގެއްލުން 16.7 ބިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރަށް (257.51 ބިލިއަން ދިވެހި ރުފިޔާއަށް) އަރައެވެ.
"މިކަމުގެ ނަތީޖާއަކީ ޣައްޒާގެ ސަރަހައްދީ އިގްތިސާދު ވަނީ އިނދެޖެހުމާ ގާތަށް ގޮސް، ފަލަސްޠީނުގެ އިގްތިސާދާ، އަދި ދުނިޔޭގެ އިގުތަސާދާ އެ ސަރަހައްދުގެ އިގްތިސާދާ ގުޅުން ކެނޑުން." އަންކްޓާޑްގެ ރިޕޯޓުގައި ވެއެވެ.
ރިޕޯޓުގައި އަންދާޒާކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ހިސާރުގެ ސަބަބުން ޣައްޒާގެ އިގުތިސާދަށް ލިބުނު ގެއްލުން އެ ސަރަހައްދުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ 6 ގުނައަށް އަރައެވެ. އަދި މުޅި ފަލަސްތީނުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ %107 ވަރު ވެއެވެ.
އަންކްޓާޑުން ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި ހިސާރު ނެތްނަމަ ޣައްޒާގައި ވަޒީފާ ނެތުމުގެ އެވްރެޖް ނިސްބަތް ކަމުގައި ވާނީ %17 އެވެ. ނަމަވެސް ހިސާރުގެ ސަބަބުން މިހާރު އެ ނިސްބަތް ވަނީ %56 އަށް އަރާފައެވެ.
ޣައްޒާގެ ހިސާރުގެ ސަބަބުން އެސަރަހައްދުގެ އުފެއްދުންތައް ބޭނުކުރެވުމުން ލިބުނު ގެއްލުމާއި، ހިސާރުގެ މުއްދަތުގައި ޣައްޒާއާ ދެކޮޅަށް އިސްރާއީލުން 2008-2009، 2012 އަދި 2014 ގައި ކޮށްފައިވާ ތިން ހަގުރާމައަށް ވެސް ރިޕޯޓުގައި ބަލާލާފައި ވެއެވެ. 2014 ގެ ހަނުގުރާމައިގައި ޣައްޒާގެ 2000 މީހުން މަރުވެފައި ވާއިރު އޭގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަކީ އާއްމުންނެވެ.
ހިސާރުގެ މުއްދަތުގައި ޣައްޒާގެ އިގްތިސާދު %4.8 ކުރިއެރިއިރު، އެ ސަރަހައްދުގެ އާބާދީ %40 އިތުރުވެފައިވާކަން ވެސް ރިޕޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައި ވެއެވެ. 2008 ގައި ވަޒީފާ ނެތުމުގެ ނިސްބަތް %35 ގައި ހުރިއިރު 2018 މި ނިސްބަތް ވަނީ %52 އަށް އަރާފައެވެ.
ޣައްޒާގައި ވާހަކަފުޅުދައްކަވަމުން ޙަމާސްގެ ތަރުޖަމާނު ޙާޒިމް ޤާޒިމް ވިދާޅުވީ ރިޕޯޓުން ހަމާވިގޮތުގައި އިސްރާއީލުން ހިންގާފައިވަނީ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާއެއް ކަމުގައެވެ.
"މި ހިސާރު ހަގީގީ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާއަކާ އެއްވަރު. އަދި (ހިސާރު ސަބަބުން) ޣައްޒާގެ ޚިދުމަތުގެ ހުރިހާ ދާއިރާއެއް ވަނީ މުޅިން އިނދަ ދެހިފައި." އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
އިންސާނީ ހައްގުތަކަށް މަސައްކަތްކުރާ އިސްރާއީލުގެ ޖަމާއަތެއް ކަމުގައިވާ ގީޝާއިން ބުނި ގޮތުގައި ޣައްޒާގެ ހިސާރު އުވާލުމަކީ "އިސްރާއީލުގެ މައްޗަށް އޮތް އަޚްލާގީ ވާޖިބެއް" ކަމުގައެވެ.
ބޮޑުމިނުގައި 375 އަކަކިލޯމީޓަރު ހުންނަ ޣައްޒާގައި 2 މިލިއަން ފަލަސްޠީނު މީހުން ދިރިއުޅެއެވެ. އޭގެތެރޭން ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަކީ ރެފިއުޖީންނެވެ. މިސްރާ ގުޅޭ ހަނި ތަންކޮޅެއް ފަޔަވައި ޣައްޒާގެ އެއްގަމާއި ކަނޑުގެ ސަރަހައްދީ ރޮނގު ކޮންޓުރޯލުކުރަނީ އިސްރާއީލުންނެވެ.
