ޝާފިޔާގެ އެދުރު އަށި: ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގ/އެކުއެކީ ބައިވެރިވެ އުނގެނުން  

މިއަދު ލިޔެލަން ގަސްތުކޮށްފައި މިވަނީ މިޒަމާނުގެ ކިޔަވައިދިނުން ރާވާއިރު ސަމާލުކަންދެވޭ މުހިންމު އުނގެނުމުގެ ވައްތަރެއްކަމަށްވާ ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގއާ ބެހޭގޮތުންނެވެ. 21 ވަނަ ގަރުނުގެ ޖީލުތަކުގެ ކުދިންނަށް ކޮންމެހެން އެނގެންޖެހޭ އެއް ހުނަރަކީ އެކުވެ ބައިވެރިގެން ކުރާ މަސައްކަތްތައް ކުރުމަށެވެ. ސަބަބަކީ މިޒަމާނުގެ ގިނަ މުއައްސަސާތަކުގެ މަސައްކަތު މާހައުލަކީ އެންމެން ބައިވެރިވެގެން މަސައްކަތްތައް ކުރާ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިމެނޭ ވަޒީފާގެ މާހައުލެކެވެ. މިޒަމާނުގެ ކުދިން ސްކޫލު ނިމިގެން ނުކުންނައިރު މިފަދަ ކަންތައްތަކަށް ތިބެންޖެހެނީ އަހުލުވެރިވެ ތަޖުރިބާތައް ލިބިފައެވެ. ކޮލެބޮރޭޓީވް ލަރިނިންގއަކީ އެކުގައި މަސައްކަތްކޮށް ބައިވެރިވެގެން ކަންތައްތައް ނިންމުމުގެ ހުނަރު ތަރައްގީކުރުމުރަށް ވަރަށް އެކަށޭނަ އުނގެނުމުގެ ވައްތަރެކެވެ.

ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގއަކީ އެއް ސިކުނޑިއަށް ވުރެ ގިނަ ސިކުނޑިތަކެއް ބައިވެރިވެގެން ކަމަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ވިސްނައި ކުރެވޭ ޚިޔާލުތައް އެއްކޮށްގެން އުނގެނުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. މިގޮތުން އުނގެނުމުގެ ހަރަކާތްތަކުގައި ދަރިވަރުން އެކުއެކީ ބައިވެރިވެ ވިސްނައިގެން މަސައްކަތްކުރުމަށް ފުރުސަތު ފަހިކޮށްދިނުން މުހިންމެވެ.  މިފަދަ އުނގެނުމަކީ ދަރިވަރުންގެ ވިސްނުން ތަރައްގީވުމަށް އެހީތެރިވެދޭ އަދި ހަމައެހެންމެ ކްރިޓިކަލް ތިންކިން ފަދަ ބިނާކުރަނިވި ވިސްނުންތަކަށް ދަރިވަރުންގެ ސިކުނޑިތައް ހާނުވައި ފަރިތަކުރުވޭ އުނގެނުމުގެ ބާވަތެކެވެ.

ކޮލެބޮރޭޓިވް އުނގެނުމުގެ ވިސްނުމަކީ، ލެވް ވައިގޮޓްސްކީ (1978) ގެ މައިގަނޑު ތިއަރީގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ  ޒޯން އޮފް ޕްރޮކްސިމަލް ޑިވިލޮޕްމަންޓްގެ ތަޢާރަފުގެ ތެރެއިން ވުޖޫދުވި އުނގެނުމުގެ ބާވަތެކެވެ. މި ތިއަރީގައި ވައިގޮޓްސްކީ އިރުޝާދުދެއްވާފައިވާނީ ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުން ކުރިއަރައި ދަނީ އެކުގައި އުޅޭ ދަރިވަރުންނާ އެކު އެއްކޮށް ބައިވެރިވެ އުނގެނުމުގެ ތަޖުރިބާގެ ތެރެއިން ކަމެވެ. މި ވިސްނުމުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަކޮށްލެވެނީ އުނގެނުން ހިނގަނީ އެއްކޮށް ވާހަކަ ދައްކައި އެކަކު އެނެކަކުގެ ޚިޔާލުތައް ހިއްސާކުރުމުގައި ކުރެވޭ ދޭދޭ މުޢާމަލާތްތަކުގެ ތެރެއިން ކަމެވެ. މި ތިއަރީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކިޔަވާދިނުމުގެ ވަރަށް ގިނަ ގޮތްތަކާއި ވައްޓަފާޅި ކުލާސްރޫމުގެ މާހައުލުގައި ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. ބައެއް ޢިލުމުވެރިން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގއަކީ ދަރިވަރުންނަށް ހަވާލު ކުރެވޭ ގުރޫޕް މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެން އެއްކޮށް ކަންތައްތަކެއް ކޮށްގެން މަގުސަދު ހާސިލުވާ ގޮތަށް ކިޔަވައިދޭ އިރު ރޭވޭ އުނގެނުމުގެ ފުރުސަތުތަކެއް ކަމެވެ (ޗިއު، 2004). މި ފިލޯސަފީއަށް ތާއީދުކުރައްވާ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ގޮކޭލި (1995) އިޝާރާތްކުރައްވާ ގޮތުގައި ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގެ ސަބަބުން ދަރިވަރުންގެ ހަޔަރ އޯޑަރ ތިންކިން (މަތީ ލެވެލްގެ ވިސްނުން) ކުރިއެރުވުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އެހީތެރިވެއެވެ.

މި ގޮތަށް އުނގެނުމުގެ ތެރެއިން ދަރިވަރުންނަށް ލިބޭ ތަޖުރިބާތައް ނުހަނު ގިނައެވެ. މިސާލަކަށް ތަފާތު ވިސްނުންތައް ބިނާކުރުން، އާ ޚިޔާލުތައް ހުށަހެޅުން، އެހެން މީހުންގެ ވިސްނުން ބަލައިގަތުން، އެ ވިސްނުންތަކާ މެދު ޚިޔާލުކުރަން ފުރުޞަތު ލިބުން، ޚިޔާލު ހުށަހެޅުމަށް ސިކުނޑި ހޭނުން، ރީޒަން ނުވަތަ ސަބަބަކާ އެކު ވާހަކަ ދައްކައި ޚިޔާލު ކުރަން ދަސްވުން، އެހެން މީހުން ދައްކާ ވާހަކަ އަޑު އަހަން ފަރިތަވުން، ގިނަ މީހުން އެއްބަސްވާ ގޮތަކަށް ކަންކަން ނިންމަން އެނގުން، ކަންކަމުގައި އަމިއްލަ/ޒާތީ ވިސްނުން އިސްނުކޮށް ގޮތްދޫކުރަން ދަސްވުން، ވަކި ކަމެއް ވަކި ގޮތަކަށް ނިންމުމަށް އެއްބަސްވުމަކަށް ޚިޔާލު ކުރަން އެނގުން، މިފަދަ އެތައް ހުނަރުތަކެއް ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގެ ފައިދާތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ކޮލެބޮރޭޓިވްކޮށް އުނގެނުން ރޭވުމަކީ ކޮންމެ އުމުރެއްގެ ދަރިވަރުންނަށް ވެސް މި ޒަމާނުގެ ކުލާސްރޫމުތަކުގައި ބާރުއަޅާ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން މިފަހަރު ކުލާސްރޫމުގެ މިސާލުގެ ގޮތުގައި ހިމަނާލާފައި މިވާ ވީޑިއޯއަކީ އެންމެ ތުއްތު ކުދިންގެ ކުލާސްރޫމެއްގައި ކޮލެބޮރޭޓިވް ހަރަކާތް ރާވައި ކުރިޔަށް ގެންދާނެ ގޮތް ދައްކައިދޭ މިސާލެކެވެ. ބައްލަވައިލެއްވުމަށް ވީޑިއޯ ލިންކަށް ފިއްތަވާލައްވާށެވެ.

މި ވީޑިއޯގައި ވެސް އިޝާރާތްކޮށްފައިވާ ފަދައިން ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގެ އުސޫލުތައް ބޭނުންކޮށްގެން ކުލާސްރޫމުގައި އުނގެނުން ރާވާނަމަ އެންމެ ބޮޑަށް ހާސިލުވާ ފައިދާއަކީ އުނގެނުމުގެ އެންމެ ފުންމިނަށް ދާން ދަރިވަރުންނަށް އެހީތެރިވެދިނުމެވެ. މިކަމަށް ޚާއްޞަކޮށް ލިޔުއްވާ އެއް ތަޖުރިބާކަރެއް ކަމުގައިވާ،  ރިބެކާ އަލްބަރ (2017) ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މިދެންނެވި ގޮތަށް އުނގެނުމުގެ ފުންމިނަށް ދަރިވަރުން ގެންދިއުމަށް އަންނަނި ކަންތައްތައް ކުލާހުގައި ރޭވިދާނެ ކަމަށް ރިބެކާ އިރުޝާދު ދެއްވައެވެ.

1. ތަފާތު ކަންކަމުގައި ގުރޫޕް އެއްބަސްވާން އެހީތެރިވެދިނުން: މިކަމަށް އެހީތެރިވެދިނުމުގެ ގޮތުން ގުރޫޕް މަސައްކަތްތައް ހަވާލު ކުރާއިރު ދަރިވަރުންގެ މެދުގައި މަސައްކަތް ނިންމުމަށް ވަކި ޚާއްޞަ ގޮތްތަކެއް ރޭވުމަށް އިރުޝާދު ދެވިދާނެއެވެ. މިގޮތުން އަމިއްލައަށް އެކި ކުދިން އެކި ކަންކަމާ ހަވާލުވެ، ނިންމަން ޖެހޭ ގަޑިއަކަށް ކަންކަން ނިންމުމަށް ވާހަކަ ދައްކަން ފުރުސަތު ދެވޭނެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގ ބޭނުން ކުރެވޭ އުނގެނޭ މާހައުލުތަކުގައި ދަރިވަރުން އަމިއްލައަށް ނަގާ ޒިންމާ ބޮޑުވާނެއެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ އެމީހުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމާއި އަދި އެކަމުގެ ޒިންމާ ނެގުމުގެ ވިސްނުން ހަރުލުމަށް ވެސް އެހީތެރިވެދެއެވެ.

2. އެހެންމީހުން ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއަހަން އާދަކުރުވުން: ކޮލެބޮރޭޓިވް ލަރނިންގެ މާހައުލުތަކުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ އެއް ކަމަކީ ގުރޫޕެއްގައި ދަރިވަރުން މަސައްކަތް ކުރަމުންދާއިރު އެކަކު އަނެކަކު ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއެހުމަށް ދަރިވަރުން އަހުލުވެރިވެ އެކަމަށް އާދަވާން ފުރުސަތު ލިބޭކަމެވެ.  މީގެ ސަބަބުން އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް އިހުތިރާމުކުރުމާއި އަދި އެކަކު އަނަކަކުގެ ރައުޔު ބަލައިގަތުން ފަދަ ކަންތައްތަކަށް ވެސް ދަރިވަރުން ފަރިތަވެއެވެ.

3. ކަންކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން ރަނގަޅު ސުވާލު ކުރަން އުނގަންނައިދިނުން: ކޮލެބޮރޭޓިވްކޮށް އުނގެނުން ރޭވުމުން މީހުން ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއަހުމަށްފަހު، ކޮންމެކޮންމެ ސުވާލެއް ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ދައްކާ ވާހަކައާ އަދި ހާލަތާ ގުޅޭގޮތުން ރަނގަޅަށް ސުވާލުކުރަން ދަރިވަރުންނަށް ދަސްވެ، އެކަމަށް މަގުފަހިވެއެވެ. ވަރަށް ގިނަފަހަރަށް ރަނގަޅަށް އަޑު އެހުމަށް ފަރިތަވުމާ އެކު އެކި ކަންކަމާ މެދު ވިސްނާ އެނިންމަން ޖެހޭ މަސައްކަތާ މެދު އެކަކު އަނެކަކާ ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ މުޢާމަލާތް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރެވެއެވެ.

4. މައްސަލަ ހައްލު ކުރުމުގައި ނެގޯޝިއޭޓްކުރަން ކިޔައިދިނުން: ކޮލެބޮރޭޓިވް އެކްޓިވިޓީތައް އުނގެނުމުގެ މާހައުލުގައި ގެންދެވޭނަމަ ކަންކަމުގައި ހައްލު ހޯދުމަށް ނުވަތަ ވާހަކަދައްކައިގެން ކަންކަމުގެ ގޮތް ހޯދުން ހިމެނެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ކަންކަމުގައި އެންމެ އަޑުގަދަ މީހާ ދައްކާ ވާހަކަ އަޑު އެހުމަށްވުރެ، އެހެންމީހުންގެ ވާހަކަ އަޑުއަހައި، އެހެން މީހުންނަށް އިހުތިރާމާ އެކު މުޢާމަލާތުކުރުމާއި ވާހަކަ ދައްކައިގެން ކަންކަމުގެ ނިންމުން ނިންމަން ދަސްވުން ވެސް ހިމެނެއެވެ.

5. ކަންކަމުގައި އެއް ސިކުނޑިއަށް ވުރެ ގިނަ ސިކުނޑީގެ ބާރު ދެނެގަތުން: މިކަމަކީ ކޮލެބޮރޭޓިވްކޮށް އުނގެނެމުން ދާއިރު އެކަކުގެ ސިކުނޑިން ވިސްނުމަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ބައިވެރިވުމުން ވިސްނޭ ވިސްނުންތަކުގެ އޮއްޓަރު ރަނގަޅުކަން ހާމަވެ ތަޖުރިބާ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ވެސް ލިބުމެވެ.

މި ކަންތައްތައް ހާސިލު ކުރުމަށް ކުލާހުގައި ގެންދެވިދާނެ ބައެއް ހަރަކާތްތަކުގެ މިސާލުތައް ތިރީގައިވާ ތާވަލުގައި ހިމަނާލެވިފައިވާ އެވަނީއެވެ.

ކޮލެބޮރޭޓިވް އުނގެނުން ހިމަނައިގެން ގެންދެވިދާނެ ކުލާސްރޫމު ހަރަކާތްތައް

މިއަދު މި ހުށަހަޅާލެވުނީ ވެސް ކިޔަވައިދިނުމުގެ ދާއިރާގައި މުދައްރިސުންނަށް ބޭނުންތެރި ވާހަކަ ކޮޅެކެވެ. ކިޔަވައިދިނުމަކީ ދަރިވަރުންގެ ހުނަރުތަކެއް ތަރައްގީކޮށް ކުރިއަރުވަން ކުރާ މަސައްކަތެކެވެ. މުދައްރިސުންގެ ކިޔަވައިދިނުން މިފަދަ ގޮތްގޮތަށް އަމާޒު ނުކުރެވޭނެމަ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފުރިހަމަ ޒިންމާ އަދާކުރެވޭ ކަމަށް ގަބޫލުކުރެއްވުން ރަނގަޅެއް ނޫނެވެ. ދަރިވަރުންނަށް މަޢުލޫމާތުތަކެއް ހަމައެކަނި ކިޔަވައިދިނުމުގެ ބަދަލުގައި އެ ކުދިން ސްކޫލު ނިމިގެންދާއިރު ތަމުރީނުދެވިފައިވާ ރަނގަޅު ހުނަރުތަކެއް ހުރުމަކީ ވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ހުރިހާ މުދައްރިސުންގެ ޒިންމާއެކެވެ. އެންމެ ކުރުކޮށް ދަންނަވާނަމަ އެއީ ގައުމީ ޒިންމާއެއް ވެސް މެއެވެ. ޖީލުތައް ބިނާކުރަނީ މުދައްރިސުންނެވެ. އެމީހުންގެ ކިބައިގައި ހުނަރުތައް ނެތުމުން، އެންމެ އަވަހަށް އިނގިލި ދިއްކުރެވެނީ ވެސް ތަޢުލީމީ ދާއިރާއަށެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެން ވިސްނާލުން ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން އަދާކުރަން ޖެހޭ ޒިންމާ އަދާ ކުރެވެނީ ކިހާވަރަކަށްތޯ އަމިއްލައަށް ސުވާލު އުފައްދައި ރިވެލިކުރުމަކީ މިފަދަ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ގޮތްތައް ބޭނުން ކުރުމުގެ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ކޮންމެ މުދައްރިސަކީ ވެސް މި ޒިންމާގައި އެއްވަރަކަށް ހިއްސާވާންވާނެ ބައިވެރިޔެކެވެ. ދަރިވަރުންނަކީ ހަރުދަނާ ހުނަރުވެރި ޖީލަކަށް ހެދުމުގެ ޒިންމާއަކީ ވަކި މުދައްރިސަކަށް ޚާއްޞަވެފައި އޮންނަ މަސްއޫލިއްޔަތެއް ނޫނެވެ. ދަރިވަރުންގެ ކިބައިގައި ހަރުލެއްވުން މުހިންމު ހުނަރުތަކަށް ދުނިޔޭގެ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުގައި ދިރާސާތައް ހަދާ މިފަދަ ހުނަރުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް މުޅި ސްކޫލުސިސްޓަމް ދަނީ ބައްޓަން ކުރަމުންނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިފަދަ މުއުޟޫޢުތަކަށް ވާހަކަދެކެވޭ މިންވަރު މަދުވުމުގެ އިތުރުން ތަޢުލީމީ ދާއިރާގައި މިފަދަ ކަންކަމަށް އިރުޝާދުތައް ދެވޭ މިންވަރު ވެސް މަދެވެ. ކޮލެބޮރޭޓީވްކޮށް އުނގެނުން ފަދަ ގޮތްތައް ކިޔަވައިދިނުމުގައި ބޭނުންކުރުމަކީ ހުރިހާ މުދައްރިސުން ވެސް އާންމުކޮށް ކުރާ ކަމަކަށް ހަދައި އޭގެ ފައިދާތައް ދެނެގަނެ ހޯދައިބަލާ ބަޔަކަށް މުދައްރިސުން ވާންޖެހެއެވެ. މިފަދަ ގޮތްތައް ކިޔަވައިދިނުމުގައި ބޭނުން ކުރުމުން މިކަމުގެ ހެޔޮ ބަދަލުތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުރިޔަށް އޮތް ޖީލުތަކުން ފެންނާނެކަން ކަށަވަރެވެ.