ހަގީގަތާ ޚިލާފު ޚަބަރު ތަކުން ކުދީންގެ ހަނދާނަށް ނޭދެވޭ އަސަރުކޮށް ދުނިޔެއާ މެދު ކުދީން ދެކޭ ގޮތަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތައް އަންނަ ކަމަށް ނަފްސާނީ އިލްމުވެރީންނާއި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ތަޖުރިބާކާރުން އިންޒާރުދީފިއެވެ.
ބްލޮގަރުންނާއި، ނުފޫޒުގަދަ އެހެން ފަރާތްތަކުން ކެނޑިނޭޅި ފަތުރަމުންދާ ހަގީގަތާ ޚިލާފު ޚަބަރުތަކުގެ ސަބަބުން ހަގީގީ ޚަބަރާއި ދޮގު ޚަބަރުގެ ދަނެގަންނާން ކުދީންނަށް ނޭނގޭކަމަށް މުރުޝިދުން ގަބޫލުކުރެއެވެ. ދޮގު ޚަބަރު ފެތުރުން އާއްމުވެފައިމިވަނީ އިޖްތިމާއީ މީޑިއާގެ ސަބަބުން ކަމަށް އެމީހުން ގަބޫލުކުރެއެވެ. އަދި އެފަދަ ޚަބަރު ފެތުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ވެބްސައިޓުތައް ހިންގާކަމަށްވެސް އެމީހުން ބުނެފައިވެއެވެ.
ދޮގު ޚަބަރު ފެތުރުން އާއްމުވެ، އޭގެ ނުރައްކާ ކުދީންނަށް ފޯރަމުންދާތީ، އޮސްޓްރޭލިއާގެ ސިޑްނީގައި މިއަހަރު ބާއްވާ ސައެންސް ފެސްޓިވަލުގައި މިކަމަށް ޚާއްޞަ ޕެނަލް ޑިސްކަޝަން އެއް ބާއްވާގޮތަށްވަނީ ހަމަޖެހިފައެވެ. މި ޕެނަލުގައި ނަފްސާނީ އިލްމުވެރިންނާއި، ނިއުރޯސައިންޓިސްޓުންނާއި، މީޑިއާގެ ބޭފުޅުން ބައިވެރިވެ ވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. މި ޕެނަލްގެ ތީމަކީ "ސިކުނޑި އާ ދޮގު ޚަބަރު" އެވެ. މި ޕެނަލްގައި އަލިއަޅުވައިލާނީ ދޮގު ޚަބަރުން ސިކުނޑިއަށް ކުރާ ނޭދެވޭ އަސަރުގެ މައްޗަށެވެ.
ޔުނވަރސީޓީ އޮފް ވެސްޓަރން ސިޑްނީގެ ފޮރެންސިކް ސައިކޮލޮޖީ ލެކްޗަރަރެއް ކަމަށްވާ ޑރ. ސެލީން ވޭން ގޯލްޑީ ހާމަކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި ހަގީގަތާ ޚިލާފު ދޮގު ޚަބަރުން ކުދީންގެ ހަނދާންތައް މުޅީން ބަދަލުކޮށްލައެވެ. އަދި އެކުދީންގެ ވިސްނުންވެސް މުޅީން ބަދަލުކޮށްލައެވެ.
ކުދީންގެ ސިކުނޑިއަށް ކުރާ އަސަރު ދަނެގަތުމަށް ޑރ. ވޭން ގޯލްޑީގެ ދަރިވަރުން ވަނީ ތަހްލީލުތަކެއް ކޮށްފައެވެ. މި ތަހްލީލުތަކުގައި އޭނާގެ ދަރިވަރުން ކުދީންނަށް ފުރަތަމަ ދައްކަނީ ކްރައިމް ވީޑިއޯއެކެވެ. އެއަށްފަހު އެ ވީޑިއޯ އާ ގުޅޭގޮތުން ލިޔެފައިވާ ހަގީގަތާ ޚިލާފު ޚަބަރެއް ކިޔުއްވަނީއެވެ. މިޚަބަރު ލިޔެފައިވަނީ ކުށްކުރި މީހާއަކީ ސިކުނޑީގެ އުނިކަމެއް ހުންނަ މީހެއް ކަމަށް ދޭހަވާ ގޮތަށެވެ. މިތަހުލީލުން ހާމަވިގޮތުގައި ޚަބަރު ކިޔުމަށް ފަހު ކްރައިމް ވީޑިއޯއިން ފެނުނު މަންޒަރުތަައް އެކުދީންގެ ސިކުނޑީން އެހެން ގޮތަކަށް ބަދަލުކޮށްލައެވެ.
ޑރ. ވޭން ގޯލްޑީ ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ދޮގު ޚަބަރު ފެތުރުން އާއްމުވެފައިމިވަނީ ސޯޝަލް މީޑިއާގެ ސަބަބުންނެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. "ހާދިސާއެއް ހިނގާ ވަގުތު އެހާދިސާގެ ޚަބަރު އިންޓަނެޓު މެދުވެރިކޮށް ފެތުރޭ. އެއީ އިންޓަނެޓުގެ އެއް ފައިދާ. އެހެންނަމަވެސް ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ބްލޮގެއް ހިނގިދާނެ. ޔޫޓިއުބް މެދުވެރިކޮށް ނުވަތަ ނޫސް ވެބްސައިޓުތައް މެދުވެރިކޮށް މުޅި ދުނިޔެއަށް އެމީހަކު ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް އެޚަބަރު ފެތުރޭނެ."
އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ޔޫޓިއުބް މެދުވެރިކޮށް ޚަބަރު ފަތުރާ މީހުންނާއި، ސޯޝަލް މީޑިއާ މެދުވެރިކޮށް ޚަބަރު ފަތުރާ މީހުންނަކީ އެންމެ ނުރައްކާތެރި މީހުންނެވެ. އެއީ މިފަދަ މީހުން ކޮންޓެންޓުގެ ގޮތުގައި ހަގީގަތާއި ޚިލާފު ޚަބަރުތައް ފަތުރާތީއެވެ. ޔޫޓިއުބް ކުރާ މީހުން އާއްމު ކުރާ ގިނަ ވީޑީއޯތަކަކީ އިޝްތިހާރު ފަދަ ކޮންޓެންޓެވެ. ނަމަވެސް އެކަން އެމީހުންގެ ވީޑިއޯތަކުގައި ހާމައެއް ނުކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ކުޑަކުދީންނަށް އިޝްތިހާރާއި ތެދު ޚަަބަރު އޮޅޭގޮތްވަނީ އެވެ.
ވެސްޓަރން ސިޑްނީ ޔުނިވަރސިޓީގެ އެހެން ލެކްޗަރަރެއް ކަމުގައިވާ ޑރ. އޮލާންޑޯ ވަނީ ދޮގު ޚަބަރުގެ ސަބަބުން ކުދިންގެ އުޅުމަށް ނުރައްކާތެރި ބަދަލުތައް އަންނަކަމުގެ އިންޒާރު ދެއްވާފައެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ހަގީގަތާ ޚިލާފު ޚަބަރު ފެތުރުމުގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެން ރީތި އާދަތައް ކަމުގައި ގަބޫލުނުކުރާ ކަންކަން އެއީ ރީތި އާދަަތަކެއް ކަމުގައި ބަލައިގަނެ އެފަދަ އާދަތައް އާއްމުވާން ފަށާފާނެއެވެ. ޑރ. އޮލާންޑޯ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. "މިސާލަކަށް، ޓީވީ އިން ކުއްޖަކަށް މިފެންނަނީ ތަޅާފޮޅާ މަންޒަރު. އެފަދަ މަންޒަރުތައް އާއްމުކޮށް ފެންނަ ނަމަ އެކުދީންނަށް އެކަންވާނީ ވަރަށް އާދައިގެ ކަމަކަށް. އެއީ ގޯސްކަމެއް ކަމަކަށް އެކުދީން ގަބޫލެއް ނުކުރާނެ"
މެކުއަރީ ޔުނިވަރސިޓީގެ ޕީއެޗްޑީ ދަރިވަރަކު ދަނީ ދޮގު ޚަބަރު ގަބޫލުކުރުމާއި، ތޫނިފިލިކަމާ ގުޅުމެއްވޭތޯ ދިރާސާ ކުރަމުންނެވެ. އޭނާގެ ދިރާސާއިން މިހާތަނަށް ހޯދުނު ހޯދުންތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ވަރަށް ތޫނިފިލި މީހުންގެ ސިކުނޑިއަށްވެސް ދޮގު ޚަބަރުގެ ސަބަބުން އަސަރު ފޯރައެވެ. އާދަކޮށް އެއްޚަބަރެއް އަޑު އިވޭނަމަ އެމީހުންގެ ވިސްނުމަށްވެސް ބަދަލުއާދެއެެވެ. އޭނާ ބުނެފައިވެއެވެ. "ހަގީގަތާ ޚިލާފު ދޮގު ޚަބަރު ގިނައިން ފެންނަވަރަކަށް އެޚަބަރަކީ ޞައްޙަ ޚަބަރެއް ކަމަށް ބޮޑެތި މީހުންވެސް ގަބޫލުކުރޭ."
އެހެންކަމުން ޚަބަރެއް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ނުވަތަ ނޫސް ވެބްސައިޓުތަކުގައި ފެތުރުމުގެ ކުރީން އެޚަބަރުގެ ޞައްޙަކަން ކަށަވަރު ކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރާންޖެހޭ ކަމެއް ކަމުގައި އޭނާ ބުންޏެވެ.
