ނީލަކޯރުގެ ފެން ހިނދެނީ

ނީލަކޯރަކީ ، އެފްރިކާ ބައްރުގެ 11 ޤައުމެއްގެ ، އެތައްމިލިއަން ބަޔަކަށް ބޯފެނާއި ދަނޑުވެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރުމަށް ފެންލިބޭ ، އަދި ދަތުރު ފަތުރުގެ ނިޒާމަށް ބޭނުން ކުރެވެމުންދާ ކޯރެކެވެ. ޖައްވު ހޫނުވުމާގުޅިގެން ، ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށްޓަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލާ އެކު ، ނީލަކޯރުގެ ފެންގަނޑު ހިނދެމުންދާތާ ދުވަސްތަކެއް ވެއްޖެއެވެ. ނީލަކޯރަކީ ، އެފްރިކާބައްރުގެ އެތައްޤައުމެއްގެ ، ސަރަޙައްދީ އިމުގެ ތެރެއިން ދަތުރުކޮށް ފެން ދެމޭ ކޯރެކެވެ. ނީލަކޯރުގެ ފެންގަނޑު ހިނދެމުންދާކަން މިޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުންނަށް އެނގެއެވެ. އެހެނަސް ، ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ މައްސަލަޔަކީ ، އެޤައުމުތަކަށް އެކަނި ޙައްލުކުރެވެން އޮތް ކަމެއްނޫނެވެ. 6،600 ކިލޯމީޓަރުގެ ދިގު ނީލަކޯރު އެދަނީ ހިކެމުން ، ހިނދެމުންނެވެ. 1970 ގެފަހުން ، މިވީ ބައިޤަރުނުގެ ތެރޭގައި ، ނީލަކޯރުގެ ފެން ، ސިކުންތެއްގެ ތެރޭގައި އޮހޭމިންވަރު ،   3 ހާސް ކިއުބިކް މީޓަރުން ، 2،830 ކިއުބިކް މީޓަރަށްވަނީ މަދުވެފައެވެ.

ނީލަކޯރަކީ އެފްރިކާގެ އެތައްމިލިއަން އާބާދީއެއްގެ ދިރިހުރުމާ ގުޅިފައިވާ ، ފެނުގެ މުހިންމު ވަޞީލަތެކެވެ. އެހެނަސް ، ދުނިޔެ ހޫނުވުމާގުޅިގެން ، ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށްޓަށް އަންނަ ބަދަލާއި ، ފެންބޭނުންކުރެވޭލެއް ގިނަވުމުގެ ސަބަބުން ، ހިނދެމުން ، ހިކެމުންދާ ނީލަކޯރުގެ މައްސަލަ އޮތީ ބޮޑު މައްސަލަޔަކަށް ވެފައެވެ. ދަނޑުވެރިންނަށް ފެންލިބުންދަތިވެ ، ދަނޑުގޮވާން ކުރުމާއި ކަރަންޓް އުފެއްދުމުގައި ، ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބެމުން އެބަދެއެވެ. ނީލަކޯރުގެ ފެން ދަތުރުކޮށްދާ ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ، ޓެންޒޭނިއާއާއި ބުރުންޑީ ، ކޮންގޯއާއި ރުވަންޑާ ، ޔުގެންޑާ އާއި ދެކުނު ސޫދާން ، އިތިއޯޕިއާ އާއި މިޞްރުފަދަ ޤައުމުތައް ހިމެނެއެވެ. ވާރޭވެހޭ މިންވަރު މަދުވުމާއި ހޫނުގަދަ ދުވަސްވަރު ދިގުލައި ދިއުމާގުޅިގެން  ، އިރުމަތީ އެފްރިކާގެ ޤައުމުތަކަށް ނީލަކޯރުގެފެން އޮހޭ މިންވަރު ، 2100 ވަނައަހަރާ ހަމަޔަށް ، 70 އިންސައްތަ އުނިވާޏެކަމަށް އދ އިން ލަފާކުރެއެވެ. އާބާދީގެ ކޮންމެ ބޮލަކަށް ލިބެންޖެހޭ ފެނުގެ 75 އިންސައްތަ ، އުނިވާނެކަމަށްވެސް އދ އިން ލަފާކުރެއެވެ. ބިންގަނޑު ކަނޑައިގެން ދިއުމާއި ދަނޑުގޮވާން ކުރުމަށް ހުރަސްއެޅުމާއި ކަރަންޓް ނުލިބުމުގެ ސަބަބުން ، ނީލަކޯރުގެ ފެނަށް ބަރޯސާވެގެން ، އެބައިމީހުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތުން ދަމަހައްޓަމުންދާ ، އެފްރިކާގެ އެތައްމިލއަން ބަޔެއްގެ ދިރިއުޅުން ދަތިވެގެންދާނެއެވެ.

ނީލަކޯރު ، ދެކުނުންގޮސް ނިމޭހިސާބުގައި ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވާ ގެއްލުމުގެ އެންމެ ބޮޑު އަސަރެއް ފޯރަނީ އެފްރިކާގެ އެންމެ ބޮޑު ކޯރަށެވެ. އެއީ ލޭކް ވިކްޓޯރިއާއެވެ. ލޭކް ވިކްޓޯރިއާ ހިމެނޭ ސަރަޙައްދަކީ ، ކީނިޔާ ، ޔުގެންޑާ އަދި ޓެންޒޭނިއާ ހިމެނޭ ސަރަޙައްދެވެ. ވާރޭ ފެން ނުލިބޭޙާލަތެއްގައި ނީލަކޯރަށް ފެން އޮހޭ  އެންމެ ބޮޑު ވަޞީލަތަކީ ލޭކް ވިކްޓޯރިއާއެވެ. އެހެންކަމާއެކުވެސް ، އާތްވަށް އެރުމާއި ، ވާރޭވެހުން މަދުވުމާއި ދުނިޔޭގެ ބިމުގެ ކުންނުފަތި ހެލި ދަތުރުކުރާ ގޮތުން ، ނީލަކޯރު ވަނީ ނެތިދިއުމުގެ ނުރައްކަލެއްގެ ތެރެޔަށް ވެއްޓިފައެވެ.

ވޭތުވެދިޔަ އެއްލައްކަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެއްކުރެވިފައިވާ ތާރީޚީ އަދި ބިމަށް އަންނަ ބަދަލާބެހޭ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ، 2020 ވަނައަހަރު ކުރެވިފައިވާ ދިރާސާއަކުން ދައްކާގޮތުގައި ، ކުރިޔަށް އޮތް 500 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ނީލަކޯރު އެއްކޮށް ހިނދިގެންދާނެއެވެ. ނީލަކޯރަކީ އެފްރިކާ ބައްރުގެ 10 އިންސައްތަ ބިން އޮންނަ ކޯރެކެވެ. އޭގެ މާނަޔަކީ ، ނީލަކޯރު ނެތިއްޖެނަމަ ، އެފްރިކާ ބައްރުގައި ދިރިއުޅޭ 500 މިލިއަން މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ނެތިދިއުމެވެ.

މިހާރުވެސް ، ނީލަކޯރުގެ އައްސޭރިފަށުގައި ދިރިއުޅޭ ، މިޞްރާއި އިތިއޯޕިއާގެ އާބާދީއަށް ނީލަކޯރުގެ ފެން ލިބުމުގައި ދަތިތަކެއްވަނީ ކުރިމަތިވެފައެވެ. އެއީ ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތަކަކުން އެކަންޏެއްނޫނެވެ. ސިޔާސީ މައްސަލަތަކާ އެކުގައެވެ. އެސަރަޙައްދުގައި ނީލަކޯރުގެ ފެން ފަސޭހައިން ލިބެނީ ، ބޭރަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ކުރެވޭ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބޮޑެތި ވިޔަފާރިތަކަށެވެ. ދިރިއުޅޭ އާބާދީއަށް ބޭނުންވާ ފެނަށް އިސްކަމެއް ނުދެވެއެވެ.

ނީލަކޯރުގެ އުތުރުން ނިމޭހިސާބުގައިވެސް ، ތިމާވެށީގެ އިތުރު މައްސަލަތަކެއް މިހާރުވަނީ ކުރިމަތި ވެފައެވެ. އެއީ ނީލަކޯރާއި މެޑިޓެރޭނިއަން ކަނޑު ގުޅޭ ހިސާބެވެ. އިންޓަރގަވަރމަންޓަލް ޕެނަލް އޮން ކްލައިމެޓް ޗޭންޖުން ހާމަކުރާގޮތުގައި ، މިސަރަޙައްދަކީ ، ދުނިޔެ ހޫނުވުމަށް އެންމެބޮޑު އެއްޙިއްޞާއެއް އޮންނަ ތަނެވެ. އެސަރަޙައްދަށް އެޅޭ ނީލަކޯރުގެ ފެނުގައި ، ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދުގައި ހުންނަ ލޮނުގަނޑު  އަޔަނުދީ ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރެއް ، މިހާރަކު ނެތެވެ. ހަމައެއާއެކު ، ކަނޑޫގެ ލޮނުގަނޑުވެސް ދަނީ އުފުލެމުންނެވެ. 1960 ވަނައަހަރުން ފެށިގެން ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ، ނީލަކޯރުގެ އަޑީގައި އޮންނަ ބިމުގެ 25 އާއި 75 މީޓަރާ ދެމެދުގެ ސަރަޙައްދެއް ހަލާކުވެ ، މެޑިޓެރޭނިއަން ކަނޑަށް އެޅެމުން ދެއެވެ. ކަނޑަށް އެޅޭ މިބައިތައް އެއްމީޓަރުގެ ބޯމިނަށް އުފުލުނަސް ، މިޞްރުގެ އުތުރު ސަރަޙައްދުގެ 34 އިންސައްތަ ނެތިގެން ދާނެއެވެ. އަދި އެތަނުގައި ދިރިއުޅޭ 9 މިލިއަން މީހުންގެ ގެދޮރު ހަލާކުވެ ދިރިއުޅުމަށް ކާރިސާއެއް ކުރިމަތިވާނެއެވެ. ނީލަކޯރުން އުނިވަމުންދާ ބައިތަކުން އެމައްސަލަ އިތުރަށް ގޯސްވާނެއެވެ. އެހެނީ ، ނީލަކޯރުން ފެންމަދުވާވަރަކަށް ، މެޑިޓެރޭނިއަން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު ކޯރުގެ ތެރެޔަށް ދެމިގެން ދާނެއެވެ. މިކަމާގުޅިގެން ، ނީލަކޯރުގެ އަޑިން ބިންގަނޑު ނެއްޓި އައްސޭރިފަށް ގިރައި ، ކޯރުގެ ދެމިއޮތުމަށް ގެއްލުންވާނެއެވެ. ނީލަކޯރުގެ ފެން ލޮނުވެ ، އެސަރަޙައްދުގެ ދަނޑުގޮވާންކުރުމަށް ހުރަސްއެޅި ، ދަނޑުގައި ހައްދާ ބާވަތްތަކުގެ ފެންވަރު ދަށްވާނެއެވެ. އެ ސަރަޙައްދުގައި އުފައްދާ ބާވަތްތަކުގެ އިމްޕޯޓަށް އޭގެ އަސަފު ފޯރާނެއެވެ.

އދ ގެ ތިމާވެށްޓާބެހޭ ޕްރޮގްރާމް ، ޔުނެޕުން ހާމަކުރާ ގޮތުގައި ، ދުނިޔެ ހޫނުވުމުގެ ނިސްބަތް މަތިވަމުންދާނަމަ ، އަހަރެއްގެ ތެރޭގައި ނީލަކޯރުގެ 100 މީޓަރުގެ ސަރަޙައްދެއް މެޑިޓެރޭނިއަން ކަނޑަށް ގެންދާނެއެވެ. ދުރު މުސްތަޤްބަލަކަށް ބަލާއިރު ، ނީލަކޯރުން ، ކަނޑުގެ ޞަތަޙައިގެ 10 މީޓަރު ތިރީގައި އޮންނަ އެއްލައްކަ ހެކްޓަރުގެ ދަނޑުބިން ނެތިގެންދާނެއެވެ. މިއީ މިޞްރަށް ލިބޭނެ ވަރަށްބޮޑު އިޤްތިޞާދީ ގެއްލުމެކެވެ. އެހެނީ ، މިޞްރުގެ އުތުރުގައި އޮންނަ އެ ސަރަޙައްދަކީ ޤައުމީ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކުގެ 30 އާއި 40 ގެ އިންސައްތަ އުފައްދާ ސަރަޙައްދެވެ. މިމައްސަލަ ޙައްލުކުރުމަށްޓަކައި ، ނީލަކޯރަށް ފެން އެޅުމާއި ހައިޑްރޯލިކް ޑޭމް އެޅުންފަދަ މަސައްކަތް ކުރެވެމުން އެބަ ދެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ، އެކަންކަމުން ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތައް ހައްތާދަނީ ގޯސްވަމުންނެވެ.

ނީލަކޯރު ދަތުރުކޮށް ދައުރުވަމުންދާ 10 ޤައުމަކަށް ބަލާއިރު ، އެޤައުމުތަކަށް ނީލަކޯރުން ލިބޭ ވަޞީލަތަކީ ހަމައެކަނި ފެނެއްނޫނެވެ. އެއީ ހަކަތައިގެވެސް ވަޞީލަތެވެ. ސޫދާނުގައި އިލެކްޓްރިސިޓީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ ބޮޑުބަޔަކީ ،  ހައިޑްރޯޕަވަރ ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދާ އެއްޗެކެވެ. ޔުގަންޑާގައި މިއަދަދު 80 އިންސައްތަޔަށް އަރައެވެ. ހަކަތަ އުފެއްދުމުގެ މިނިޒާމަކީ ދެޤައުމުގައިވެސް ބަރޯސާވެވެން އޮންނަ އެއްޗެއްނޫނެވެ. ދޭތެރެޔަކުން ކަރަންޓް ކަނޑައިލައެވެ. ވާރޭވެހުން މަދުވެއްޖެނަމަ ، ލޭކް ވިކްޓޯރިއާއި ނީލަކޯރުގެ ފެންގަނޑު ތިރިވެއެވެ. އެކަމާގުޅިގެން ، ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް އުފެއްދުން ދަށްވެއެވެ.

4 ބިލިއަން ޑޮލަރު ހޭދަކޮށްގެން އިތިއޯޕިއާގައި ހަދާ ޑޭމް

އިޤްތިޞާދީގޮތުން ކުރިއަރަމުން އަންނަ ، އިތިއޯޕިއާގައިވެސް އާދަކޮށް ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން ކަރަންޓް ކަނޑާލަން ޖެހެއެވެ. އިތިއޯޕިއާގެ 110 މިލިއަން އާބާދީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިމީހުންނަށް މިކަމުގެ އަސަރު ފޯރައެވެ. މިކަން ޙައްލު ކުރުމަށްޓަކައި ، ވަރަށްބޮޑު ޑޭމެއް ބިނާކުރުމުގެ މަސައްކަތް ، އިތިއޯޕިއާގެ ސަރުކާރުން މިހާރު ކުރަމުން އެބަގެންދެއެވެ. މިއީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި ޤާއިމްކުރެވޭ ، ފެނުން ކަރަންޓް އުފައްދާ އެންމެ ބޮޑު ނިޒާމެވެ. އެހެންނަމަވެސް ، މިކަމާގުޅިގެން ނީލަކޯރާ އިންވެގެން ހުރި އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކުގެ ހަކަތަ އުފެއްދުމުގެ ނިޒާމަށް ބުރޫއަރާނެއެވެ.

މީގެ އިތުރަށް މިޞްރާއި ސޫދާނާ ދެމެދު ، 1959 ގައި ނީލަކޯރާބެހޭގޮތުން ސޮއިކުރެވުނު މުޢާހަދާއާ ފުށުއަރާނެއެވެ.  އެ މުޢާހަދާގެ ދަށުން ނީލަކޯރުގެ ފެން ޙިއްޞާކުރުމަށް ގޮތްތަކެއްވަނީ ނިންމާފައެވެ. ނީލަކޯރުން އޮހޭ ފެނުގެ 66 އިންސައްތަ ޙިއްޞާކުރަން އެއްބަސްވެފައި އޮތީ މިޞްރުންނެވެ. 22 އިންސައްތަ ސޫދާނުންނެވެ. އަނެއް 12 އިންސައްތަ އެހެން ޤައުމުތަކަށެވެ. އިތިއޯޕިއާގެ އަސްވާން ޑޭމްގެ ނޭދެވޭ އަސަރު މިހާރުވެސް ، މިޞްރުގެ ދަނޑުވެރިންނަށް އަންނަނީ ފޯރަމުންނެވެ.

ފާރޫޤު އަޙްމަދު
ފާރޫޤު އަޙްމަދަކީ ރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަމުގެ ދުނިޔޭގައި ވިދާ ނަމެކެވެ. ރާއްޖޭގެ އިންގިލާބީ ލިޔުންތެރިންގެ އިސް ސަފުގައި ހުންނެވި ތަޖުރިބާކާރު ލިޔުންތެރިއެކެވެ. މަޝްހޫރު ހުކުރު ނޫހާއި މިއަދު ނޫހާއި ހަވީރު ނޫހާއި ރާއްޖޭގެ އެހެން ނޫސްތަކާއި މަޖައްލާތަކަށް މަގުބޫލު އެތައް ލިޔުމެއް ލިޔުއްވައިފައިވާ ލިޔުންތެރިއެކެވެ. އާފަތިސް ނޫހަށް މީގެ ކުރީންވެސް ފާރޫޤު ވަނީ ލިޔުއްވައިފައެވެ.

ޚިޔާލު ފޯމު

ޚިޔާލު ފައުޅު ކުރެއްވުމުގައި ދީނީ، ޤާނޫނީ އަދި ސުލޫކީ މިންގަނޑުތަކަށް ސަމާލުކަން ދެއްވުން އެދެމެވެ.