ޝާފިޔާގެ އެދުރު އަށި: ކޯ-ޓީޗިން ނުވަތަ އެކުގައި ކިޔަވައިދިނުން

މިއަދު އަޅުގަނޑު ލިޔަން ގަސްދުކޮށްފައި މިވަނީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ގަޔާވާ މައުޟޫޢެކެވެ. މީގެ އެތައް އަހަރެއްގެ ވެސް ކުރިން ހިތުގައި މިމައުޟޫޢާ މެދު ޝައުގުވެރިކަން ވަނީ އުފެދިފައެވެ. 2011 ވަނަ އަހަރު އަޅުގަނޑު ޕީ އެޗް ޑީ ހަދަން ނިއުޒިލޭންޑްގައި އުޅުނު އިރު ކުރެވިފައިވާ ދިރާސީ ތަޖުރިބާތަކަކާ ވެސް ގުޅުން ހުރި މައުޟޫޢެކެވެ. އެކުގައި ކިޔަވައިދިނުން ނުވަތަ ކޯ-ޓީޗިން މިއީ ދުނިޔޭގައި ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުގެ މަދަރުސީ  ނިޒާމުގައި ވަރަށް އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ގޮތެކެވެ. ކޯ-ޓިޗިންއަކީ އެންމެ ތިލަކޮށް ދަންނަވާނަމަ ދޭއް ނުވަތަ ތިނެއް އަދި އެއަށް ވުރެ ގިނަ މުދައްރިސުން އެކުގައި ބައިވެރިވެގެން ކިޔަވައިދިނުމެވެ. މިއީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މާ އާންމު ނޫންގޮތެއް ނަމަވެސް މިގޮތަށް ކިޔަވައިދިނުން ފަރުމާ ކުރުމަކީ ދަރިވަރުންނަށާއި އަދި މުދައްރިސުންނަށް ވެސް އެއިން ގިނަގުނަ ފައިދާތަކެއް ފޯރުކޮށްދޭ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ގޮތެކެވެ.

ކޯ-ޓީޗިންގެ އުސޫލު ބޭނުންކޮށްގެން ކިޔަވައިދޭ ވަރަށް ގިނަ ކުލާސްތައް ބަލައި އޮބްޒަރވްކޮށް އަދި ވީޑިއޯކޮށް ޑާޓާ އެއްކުރުމަށް އަޅުގަޑަށް ގިނަ ފުރުޞަތުތަކެއް އެކި ދިރާސީ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިން ލިބިފައިވެއެވެ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް އެގޮތަށް ކިޔަވައިދޭ ވަރަށް ގިނަ މުދައްރިސުންނާ އެކު ބަސްދީގަތުން ނެގުން ފަދަ ކަންކަން، 3 ދިރާސީ ޕްރޮޖެކްޓެއްގައި ޢަމަލީ ގޮތުން ކުރުމަށް އަޅުގަޑަށް ފުރުސަތުލިބުނެވެ. މައުޟޫޢަށް އެންމެ ބޮޑަށް ޝައުގުވެރިވީ މީގެ ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ އަޅުގަޑަށް މަސައްކަތްކުރަން ލިބުނު ދިރާސާގެ ތެރެއިންނެވެ. ޕީ.އެޗް.ޑީ ހަދަން ފެށިތާ މާގިނަ ދުވަހެއް ނުވަނީސް އަޅުގަނޑުގެ ސްޕަވައިޒަރުގެ ދިރާސީ ޕްރޮޖެކްޓެއްގައި ކޮންމެ މަހަކު އެއްފަހަރު ފޯކަސް ގުރޫޕް (ގިނަ ބައިވެރިންތަކެއް އެއްކޮށް) ބަސްދީގަތުންތަކެއް ނަގަން ނިއުޒިލޭންޑްގައި އަލަށް ބިނާކޮށްފައިވާ ވަރަށް ބޮޑު މަދަރުސާއަކަށް ދާން ޖެހުނެވެ. މި މަދަރުސާގެ ޚާއްޞަކަމަކީ އެތަނުގެ ކިޔަވައިދިނުމުގެ އުސޫލު މުޅިން ރޭވިފައި އޮންނަނީ ކޯ-ޓިޗިންގެ އުސޫލުންނެވެ. އެއްވެސް މުދައްރިސެއް ވަކި މާއްދާއެއް ވަކި ވަކިން ކިޔަވައިދޭ ގޮތަކީ އެ މަދަރުސާގައި އޮންނަ ނިޒާމެއް ނޫނެވެ. މި ދިރާސީ ޕްރޮޖެކްޓްގެތެރެއިން ކޯ-ޓީޗިންގެ ސަބަބުން މުދައްރިސުންނަށް ލިބޭ އެތައް ފައިދާތަކަކާ ބެހޭގޮތުން ޢިލުމީ ކަރުދާހެއް ވެސް އަޅުގަނޑު ޝާޢިއުކޮށްފައިވާނެއެވެ. މި ކަރުދާހުގައި ހުށަހަޅައި، ބަހުސް ކުރެވިފައިވާ އެންމެ މުހިންމު މައުޟޫޢަކީ އެކުގައި ކިޔަވައިދިނުމުން މުދައްރިސުންގެ ފަންނީ ކުރިއެރުމަށާއި ރިފްލެކްޓިވް ޕްރެކްޓިސް (ރިވެލިކުރުމުގެ ތެރެއިން ކިޔަވައިދިނުން) ފަދަ ކަންކަމަށް އެހީތެރިވެ ޖާގަ ލިބިދޭ މިންވަރާ ބެހޭގޮތުންނެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އެކަރުދާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި، 'ކްރިޓިކަލް ފްރެންޑް' (ތަފާތުކޮށްވިސްނާ ރަހުމަތްތެރިޔާ) މިކޮންސެޕްޓަކީ އެ ކަރުދާހުގައި ތަޢާރަފުކޮށްފައިވާ ކިޔަވައިދިނުމުގެ މުހިންމު ކޮންސެޕްޓެކެވެ. މި ކޮންސެޕްޓްގެ ޖުމުލަ މާނައަކީ ކިޔަވައިދެމުންދާއިރު އެހެން މީހަކާ އެކު ވިސްނައި، ފިލާވަޅު ރާވައި، ކިޔަވައިދީ، އަދި ހަމަ އެހެންމެ ބައެއް ފަހަރު އޮބްޒަރވްކޮށް ބަލަން އެހެން މީހަކަށް ފުރުޞަތު ދިނުމެވެ. މި ކަމަކީ އަޅުގަނޑު ކުރިން ދެންނެވި ސްކޫލުގައި ކޮންމެ މުދައްރިސެއްގެ ރޯލުގެ ތެރޭގައި ހިމެނިފައިވާ އެއް ރޯލެވެ. މާނައަކީ ކޮންމެ މުދައްރިސަކީ ވެސް އެހެން މުދައްރިސެއްގެ ކުރިޓިކަލް ފްރެންޑް (ތަފާތުކޮށް ވިސްނާ ރަހުމަތްތެރި) އެކެވެ. މި ރޯލުގެ މައިގަނޑު މަގްޞަދަކީ އަނެކާ ކިޔަވައިދޭ އިރު ތަފާތު ނަޒަރަކުން ބަލައި މަޝްވަރާކޮށް ރަނގަޅު ކުރެވިދާނެ ކަންކަމާ އިތުރަށް ވިސްނަންޖެހޭ މުހިންމު ކަންކަމާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަ ދެއްކުމެވެ. ސްކޫލުގައި މިކަން ކުރުމުގައި ގެންގުޅޭ އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އުސޫލަކީ، މިއީ ހަމައެކަނި އިށީދެގެން އިނދެ ބަލާ ބެލުމެއް ނޫނެވެ. ކުލާހުގައި ކިޔަވައިދިނުމުގައި ބައިވެރިވެ އޮބްޒަރވްކޮށް ނޯޓްނަގައި، އަދި އެއާ ބެހޭގޮތުން ބައްދަލުވުންތައް ބާއްވައި، މަޝްވަރާ ވެސް ކޮށް އެކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ޖާރނަލް ލިޔެ، ހަމައެހެންމެ ދެ މީހުން އެކުގައި ރިވެލިކުރަން ވެސް ފުރުސަތު ލިބެއެވެ (ރައިޓް އަދި އާދަމް، 2015). މި ދިރާސާއަކީ އަޅުގަނޑު ވެސް ޢަމަލީ ގޮތުން ބައިވެރިވެ ހަތަރު އަހަރުގެ މުއްދަތުގެ ކިޔަވައިދިނުން ބެލުމަށްފަހު އެއްކުރެވިފައިވާ ޑާޓާތަކެއްގެ ތެރެއިން ޢިލުމީ ކަރުދާހެއް ލިޔެލަން ލިބުނު ރަނުގެ ފުރުސަތެކެވެ. އަޅުގަނޑު އަދި އަޅުގަނޑުގެ ސްޕަވައިޒަރ މި ކަރުދާހުގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ވާހަކަ ދައްކާފައިވާ މުހިންމު އެއް ނުކުތާއަކީ އެކުގައި ކިޔަވައިނުމުގެ ފިލޯސަފީގެ ތެރެއިން މުދައްރިސުން އަދާކުރަންޖެހޭ ކުރިޓިކަލް ފްރެންޑްގެ (ތަފާތުކޮށް ވިސްނާ ރަހުމަތްތެރިޔާ) ރޯލުން އެ މީހުންގެ ކިޔަވައިދިނުމަށާއި ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމަށް ކުރަމުން ދިޔަ ފައިދާތައް ފާޅުކަން ބޮޑުކޮށް ފެނިފައިވާކަމެވެ. މި ދިރާސާގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް އަޅުގަނޑު ފާހަގަކޮށްލާނީ މި ދިރާސާ އެއްކޮށް ނިމުމަށް ފަހު، އެ މަދަރުސާއާ ބެހޭ ގޮތުން ރައިޓް (2018) ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތުގައިވާ މުހިންމު ބައެއް މަޢުލޫމާތެވެ. ޚާއްޞަކޮށް، މުޅި  މަދަރުސާގެ އިސްވެރިންނާއި މުދައްރިސުން ކޯ-ޓީޗިން ތަންފީޒުކުރުމުގައި ބައިވެރިވެފައިވާ މިންވަރާ އަދި އެފިލޯސަފީގެ ހަޤީޤީ ވިސްނުން ބަލައިގަނެފައިވާ މިންވަރު މި ފޮތުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ (ރައިޓް، 2018). ކޯޓީޗިން އަކީ ކިޔަވައިދިނުމުގެ މަސައްކަތް ކޮލެބޮރޭޓިވްކޮށް/އެކުއެކީ ބައިވެރިވެގެން ކިޔަވައިދިނުން ރާވާގޮތެކެވެ. މި ގޮތަށް ކިޔަވައިދިނުން ރާވާއިރު، ޓޮބިން އަދި ރުތު (2010) ފާހަގަކުރައްވަނީ އެއީ  މައިގަނޑު 3 ކަމެއް ހިމެނޭ ޕާރޓްނާޝިޕް މަސައްކަތެއް ގޮތުގައެވެ. މި 3 ކަމަކީ ހޫލަ 1 ގައި ވާގޮތުން މުދައްރިސުންގެ ކޮލެބޮރޭޝަން، އެކުއެކީ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ޒިންމާނެގުން، މެމްބަރޝިޕް/ކިޔަވައިދިނުމުގެ މަސައްކަތް ޕާރޓްނާޝިޕް މަސައްކަތެއްގޮތަށް ކުރުމެވެ (ވޮލްޑް-އޮޓިޒް، 2019). މި ބަޔާންކުރެވިދިޔަ ޢިލުމީ ޚިޔާލުތަކަށް ބަލާއިރު ކިޔަވައިދިނުމަކީ ވަކި މުދައްރިސުން ވަކިން ކުރާ މަސައްކަތަކަށްވުރެ އެކީގައި ބައިވެރިވެގެން ކުރާ މަސައްކަތެއް ގޮތަށް ސިފަ ކުރެވެއެވެ.

ފްރެންޑް އަދި ކުކް (1992) ބަޔާންކުރައްވާ ގޮތުގައި ކޯ-ޓިޗިންގެ މައިގަނޑު މަފުހޫމު ގުޅެނީ ދެ މުދައްރިސުން ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަ މުދައްރިސުން ބައިވެރިވެގެން ދަރިވަރުންގެ އުނގަންނައިދިނުން ފަރުމާކޮށް ކިޔަވައިދިނުމުގެ ކަންތައްތައް ރޭވުމަށެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މި ޢިލުމުވެރިން އެކި އަހަރުތަކުގައި ޝާޢިއުކޮށްފައިވާ ލިޔުންތަކުން ކޯ-ޓީޗިންގެ މައިގަނޑު 6 މޮޑެލެއް ހުށަހަޅުއްވައެވެ.  އަޅުގަނޑު މި ހާމަކުރަނީ އެ މޮޑެލުތަކުގެ ކުރު ތަޢާރަފަކާއި ކުލާހުގައި އެ ގޮތް ބޭނުންކުރާނެ ގޮތުގެ ތަފުސީލާއި، އެއިން ލިބޭ މަންފާ އަދި ދިމާވެދާނެ ބައެއް ދަތި ނުވަތަ ގެއްލުންތަކެވެ. މި މޮޑެލްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން އިތުރު ތަފުސީލު ބައްލަވާލެއްވުމަށް ދެވިފައިވާ ވީޑިއޯއަށް ފިއްތަވާލައްވާށެވެ.

އިސްވެ ހުށަހަޅާ ލެވުނު 6 މޮޑެލްގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑަށް މަސައްކަތް ކުރެވުނު ދެ ދިރާސާއެއްގައި ކޯޓިޗިންގެ ސްޓޭޝަން ބޭނުންކޮށްގެން ކިޔަވައިދޭ މަންޒަރު ވަރަށް ގާތުން ބަލައި އޮބްޒާރވް ކުރަން ފުރުސަތު ލިބިފައިވެއެވެ. ދިރާސާގައި އަޅުގަނޑު ޑާޓާ އެއްކުރަން ދިޔަ ސްކޫލުތަކަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މަދަރުސާތައް ހެދިފައިވާ ހުންނަގޮތާ ބަލާއިރު ވަރަށް ތަފާތު ތަންތަނެވެ. ކޮންމެ ކުލާސްރޫމެއްގައި ވަކިން ފާރުތަކެއް ހެދިފައި ވަކި ކުރެވިފައެއް ނުހުރެއެވެ. ކޮންމެ ފްލޯރ/ލެވެލް އެއްގައި ގާތްގަޑަކަށް ހެދިފައި ހުންނަނީ ބޮޑެތި ހުސް ޖާގަތަކެވެ. ތަފާތު ކުލަ ކުލައިގެ އެކި ސައިޒުގެ ގޮޑިތަކެވެ. އެކި ގޮތަށް ލެވެލް ކުރެވޭ މޭޒުތަކެވެ. ބޭނުންނަމަ ވަކިކޮށް އެއްކޮށް ފަސޭހަކަމާ އެކު ދަރިވަރުން އަމިއްލައަށް ވެސް އެކަން މެނޭޖު ކުރެވޭގޮތަށް ތައްޔާރު ކުރެވިފައިވާ ކުލާސްރޫމް ފަރުނީޗަރެވެ. ބިންމަތީގައި ކޮންމެ ދިމާއެއްގައި ވެސް ދަރިވަރުންނަށް އިށީދެލެވޭހައި ފަސޭހަކޮށް ބީންބޭގާއާ ކުޝަންފަދަތަކެތި ހުރެއެވެ. އަދި ގެންގުޅޭ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ވަސީލަތްތައް، އިށީންނަ ކޮންމެ ދިމާއަކުން ވެސް ކާރޕެޓްކޮޅެއް ހިއްލާލައިގެން، ޗާރޖް ކުރެވެން ހުރެއެވެ. ހޯލުގައި ޕްރިންޓަރ އަދި  ފޮޓޯކޮޕީ މެޝިންތައް  ހުރެއެވެ. ޕްރޮޖެކްޓަރތައް އެކި ދިމާލުގައި ހުރެއެވެ. ހެޑް ސެޓް، އަދި ބޭނުންވާ ތަފާތު ޓޫލްތައް ބަހައްޓައި ރައްކައުކުރެވޭނެ ތަންތަން ހެދިފައި ހުރެއެވެ. ދަރިވަރުންގެ އަމިއްލަ ތަކެތި ސްޓޯރކޮށް ރައްކައު ކުރެވޭ ކެބިނެޓްތައް ވަށައިގެން ހުރެއެވެ. ޕިންކޯޑް ޖެހޭގޮތަށް ހަދާފައިވާ މި ތަކެއްޗަކީ ދަރިވަރުންނަށް އަބަދު ސްކޫލުގައި ގެންގުޅޭ އެއްޗެތި ބެހެއްޓޭ ގޮތަށް އެ ކުދިންގެ ނަން ލިޔެފައި ހުންނަ އެއްޗެއްސެވެ. މީގެ އިތުރުން ބިއްލޫރި ޖަހާފައިވާ، ގުރޫޕް ޑިސްކަޝަން ރޫމުތައް އެކި ދިމާލުގައި ހުރެއެވެ. އެއީ ވަކިވަކި ގުރޫޕް މަސައްކަތް ކުރާއިރު ބާރަށް ވާހަކަ ދައްކަން ބޭނުން ކުރާ ޖާގަތަކެވެ. އެއިން ކޮންމެ ތަނެއްގައި ވެސް ޕްރޮޖެކްޓަރ އެޅުވެން ސިސްޓަމްތައް ހުންނަނީ ތައްޔާރު ކުރެވިފައެވެ. މިއީ ހައިރާންވާހައި ވެސް ފުރިހަމަ ސްކޫލުތަކެކެވެ. ގާތްގަޑަކަށް ކޮންމެ ފްލޯރ އެއްގައި 3 ކުލާސް އެކި ދިމާލުގައި ކުރިޔަށްދާތަން ފެނެއެވެ. އެމަންޒަރުތައް އޮބްޒަރވް ކޮށްލަން ލިބުމަކީ ވެސް އަޅުގަޑަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ފަންނީ ކުރިއެރުމެކެވެ. ކުރިން އެފަދަގޮތަކަށް ދަރިވަރުން އެތުރި ކިޔަވައިދިނުން ރޭވޭ ގޮތެއް ފެނިފައި ވެސް ނުވުމާ އެކުގައެވެ. މި މަދަރުސާތަކަކީ ނިއުޒިލޭންޑް ކިޔަވައިދިނުމުގެ ނިޒާމަށް އަލަށް ތަޢާރަފު ކުރެވުނު 'އޯޕަން ސްޕޭސް' (ހުޅުވާލެވިފައިވާ ކުލާސް) ކިޔަވައިދިނުމުގެ މޮޑެލްގެ ތެރެއިން ނިއުޒިލޭންޑުގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަނުން  ވަރަށް ބޮޑު ޚަރަދު ކޮށް އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ބިނާކޮށްފައިވާ ބޮޑެތި މާސިންގާ ސްކޫލުތަކެވެ. ގިނަ ސްކޫލުތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ މާލޭ ސަރަހައްދަށް ވުރެ ވެސް ޖާގަ ބޮޑެވެ. ކުޅޭ ތަންތަނާއި ކުޅިވަރުގެ އެކި ބާވަތްތަކުގެ ދަނޑުތަކާއި ކޯޓުތައް އަދި ޖިމް، ސްވިމިން ޕޫލް އަދި އިންޑޯ ގޭމްސް މިފަދަ އެތައް ތަނެއް ހުންނަނީ ސްކޫލުގެ ތެރޭގައި ހަމަޖެހިފައެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ދިރާސާގައި މަސައްކަތް ކުރި އެއް ސްކޫލަކީ އޯކްލޭންޑްގައި ހުރިތަނެކެވެ. އަނެއް ސްކޫލަކީ ހެމިލްޓަންގައި ބިނާކުރެވިފައިވާ ސްކޫލެކެވެ. ދެސްކޫލުގެ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފިލޯސަފީއާއި މަދަރުސާ މެނޭޖުކުރާ/ހިންގާ ގޮތް ދާދި އެއްގޮތެވެ.

ކުރިން އިޝާރާތް ކުރި މަދަރުސާތަކުގައި އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރެވޭ ކިޔަވއިދިނުމުގެ ގޮތަކީ ކޯ-ޓިޗިންގެ ތެރެއިން ވެސް ޚާއްޞަކޮށް ސްޓޭޝަން ބޭނުން ކުރުމެވެ. ޢާއްމުކޮށް ކުލާހެއްގައި ސާޅީހަކަށް ކުދިން ތިބެއެވެ. މި މަދަރުސާތަކުގައ ކިޔަވައިދިނުން މެނޭޖުކުރެވޭ ގޮތަށް ބަލާއިރު، ކޮންމެ ފްލޯރއެއްގައި ވާ ހޯލުތަކުގައި އެކި ހިސާބުތަކުގައި ކުލާހުގެ ގުރޫޕްތައް ސްޓޭޝަން ކުރެވެއެވެ. އިންޑިޕެންޑެންޓްކޮށް މަސައްކަތްކުރާ ގުރޫޕްގައި ދަރިވަރުން އާންމުކޮށް ފެންނަނީ ގިނަކޮށެވެ. އަނެއް ދެ ސްޓޭޝަންގައި ގާތްގަޑަކަށް 10 ކުދިން ތިބޭ ތަން ފާހަގަކުރެވުނެވެ. ނަމަވެސް މީގައި ވަކި ގުރޫޕެއްގައި ވަކި ޢަދަދެއް ހަމަވާން ޖެހޭކަމެއް ފާހަގައެއް ނުކުރެވެއެވެ. ދަރިވަރުން އެއްގުރޫޕުން އަނެއް ގުރޫޕަށް ދިޔުމުގެ މިނިވަންކަން ދެވިފައި އޮވެއެވެ. މާނައަކީ އިންޑިޕެންޑެންޓްކޮށް މަސައްކަތް ކުރެވޭ ވަރަށް އެ ކުއްޖަކަށް މަޢުލޫމާތު އޮޅުން ފިލާ ހިސާބުން އެ ކުދިން އަމިއްލައަށް ސްޓޭޝަން ބަދަލު ކުރެވެއެވެ. އަމިއްލައަށް އުނގެނޭ ސްޓޭޝަންގައި އެއް ދަރިވަރަކު އަނެއް ދަރިވަރަކަށް ގައިޑުކޮށްދީ އެހީތެރިވުމުގެ ފުރުސަތު ވެސް އޮވެއެވެ. ދެން ފާހަގަ ކުރެވުނީ، ކޮންމެ ސްޓޭޝަނެއްގައި ވެސް ފިލާވަޅުގެ އެކި ބައިތައް ކުރިޔަށް ގެންދާއިރު މުދައްރިސުން ފެންނަނީ ކުދިންނާއި ބޮޑަށް ވާހަކަ ދައްކާތަނެވެ. ވަކިން ހުރެ ޝަރަހަކޮށްދީ ކުދިން އަޑުއަހަން ތިބޭ މަންޒަރަށްވުރެ ވާހަކައިގައި ބައިވެރިވެގެން ކަންތައްތަކެއް ކުރަމުންދާކަމާއި އަދި މުޅި ގުރޫޕްތެރެ ވަރަށް ހޭލަމޭލިކޮށް، ހުރިހާ ކުދިން ވަރަށް ބޮޑަށް އުނގެނުމުގެ ތެރެއަށް ވަދެފައިވާކަން ހާމަވާ އެތައް މަންޒަރެއްގެ ފޮޓޯއާއި ވީޑިއޯތައް ޕްރޮޖެކްޓްގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑު އެއްކުރީމެވެ. މި ކަން ކުރަމުން ދިޔައިރު އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަ ކުރެވުނީ އަޅުގަނޑު ގޮސް އެ ތަންތަން ވީޑިއޯކޮށް އޮބްޒަރވްކޮށް ހަދާއިރު ވެސް ދަރިވަރުންނަށް އެކަމަކުން މާބޮޑު ފަރަގެއް ވެސް ނާންނަ ކަމެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ، ދޭތެރެއަކުން ޕްރިންސިޕަލް ނުވަތަ އެހެން ވެސް މީހަކު އައިސް ކުލާހުގައި މަޑުކޮށްލާ ހިނދު ވެސް ދަރިވަރުންގެ މަސައްކަތަށް ވެސް އަދި މުދައްރިސުގެ މަސައްކަތަށް ވެސް އެއްވެސް ހުއްޓުމެއް ނުވަތަ އިތުރު ކަމަކަށް އިޝާރާތްކޮށް ހަދާތަނެއް ނުފެނެއެވެ. މއީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ހައިރާންވި ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ކިޔަވައިދިނުން މި އޮންނަނީ ޕްރޮފެޝަނަލް މަސައްކަތަކަށް ވިޔަސް ވަރަށް އަމިއްލަ، ނުވަތަ ބަންދުވެފައި އޮންނަ ކަމެއް ގޮތުގައެވެ. އެހެން މީހަކު ކުލާހަށް އޮބްޒަރވްކޮށްލަން ވަދެލުމުން ވެސް މުދައްރިސުން ބައެއް ފަހަރު ނުތަނަވަސްވާ ތަން ފެނެއެވެ. ފަހަރުގައި، މިއީ އަބަދު އެކަނި ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފިލޯސަފީއެއްގެ ތެރެއިން ބައްޓަންވެފައިވާ ވިސްނުމަކަށް ވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިދެންނެވި ދިރާސީ ތަޖުރިބާތަކުން ފާހަގަކުރެވުނީ ހުޅުވާލެވިގެން އެކި މުދައްރިސުން ބައިވެރިވެގެން ކިޔަވައިދިނުމުގައި ވަރަށް ބޮޑެތި ފައިދާތައް މުދައްރިސަށް ވެސް އަދި ދަރިވަރުންނަށް ވެސް ލިބޭ ކަމެވެ. ކިޔަވައިދޭ ގޮތާ ބެހޭ ގޮތުން އެ މުދައްރިސުން ވާހަކަ ދައްކާ ރިވެލި ކުރާއިރު ވަރަށް ފަސޭހައިން ތަޖުރިބާތައް ހުޅުވާލެވިފައިވާ ފޮތެއްހެން ކިޔައިދެއެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ ކުރެވޭ ތަފާތު ކަންކަން ރަނގަޅު ކުރަން ނުވަތަ ނުރަނގަޅުކޮށް ދާ ކަންތައްތައް ވެސް ޖެހިލުމެއް ނެތި ކިޔައިދެއެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުގެ ބަސްދީގަތުމުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަކުރެވުނު ކަންތަކެވެ. މި ހުރިހާ ކަމަކުން އަޅުގަނޑަށް ވިސްނުނީ، ހަގީގަތުގައި އެމީހުންގެ ވިސްނުން އެވަނީ ވަކި ގޮތަކަށް ބައްޓަންވެފައި ކަމެވެ. އެކުގައި ކިޔަވައިދިނުމުގެ ތެރެއިން އާ ފިލޯސަފީއެއް މުޅި ކިޔަވައިދިނުމުގެ ތެރެއަށް ވަދެފައެވެ. ކިޔަވައިދިނުމުގައި ސިއްރު ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނެތެވެ. ފޮރުވަންޖެހޭ ކަމެއް ނެތެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް ފާރަވެރިވާން ޖެހޭ ކަމެއް ނެތެވެ. މާނައަކީ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ގެންގުޅޭގޮތެއް ފޮރުވަންޖެހޭ ސަބަބެއް ވެސް ނެތްކަމެވެ. ވަރަށް ސާފުކޮށް، ކިޔަވައިދިނުމާއި ދަރިވަރުންގެ އުނގެނުމާ ބެހޭ ގޮތުން ވާހަކަ ދައްކާ މަޝްވަރާކުރަންވީއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން މުދައްރިސުންގެ ފަންނީ ކުރިއެރުން އިތުރުވާނެއެވެ.

މިއަދު މިހުށަހަޅައި ލެވުނީ ހަގީގަތުގައި ވެސް އަޅުގަނޑުގެ އަމިއްލަ ޕްރޮފެޝަނަލް ލަރނިން ނުވަތަ ފަންނީ ކުރިއެރުމަށް އިތުރުކުރެވުނު ހަޤީޤީ ފިލޯސަފީއެއްގެ ވާހަކައެވެ. ކިޔަވައިދިނުމަކީ އެކުގައި ކުރެވިދާނެ ކަމެއްކަމާއި، އޭގެ ފައިދާފެންނަނީ ކިޔަވައިދިނުން ހުޅުވާލެވި އެކަމާ މެދު ހުޅުވިފައިވާ ސިކުނޑިއަކުން ވިސްނުމުން ކަމެވެ. އަޅުގަނޑަކީ މިފަދަ ގޮތަކަށް ކިޔަވައިދޭން ކުރިން އާދަވެ ނުވަތަ ތަޖުރިބާ ކުރެވިފައިވާ މީހަކީމެއް ވެސް ނުމެ ނޫންމެއެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުގެ މި ދިރާސީ ތަޖުރިބާތަކުން އެކުގައި ކިޔަވައިދިނުމަށް ހަމައެކަނި އަޅުގަނޑުގެ ލޯހުޅުވުނީއެއް ނޫނެވެ. ޝައުގުވެރިކަން ވެސް އުފެދުނީއެވެ. ހަމަ އެގޮތަށް ދެ މުދައްރިސުން އަދި ތިން މުދައްރިސުން ވެސް ބައިވެރިވެގެން ކިޔަވައިދިނުން ރޭވިދާނެ ގިނަގުނަ ގޮތްތަކާ މެދު ވިސްނައި އަމިއްލައަށް ތަޖުރިބާ ކުރުމުގެ ރޫހެއް ވެސް އުފެދުނެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އުއްމީދަކީ މިއަދުގެ ކޮޅަމުގައި ވެސް މިގެނެވުނު ޚިޔާލުތަކަކީ ތިޔައިން ކޮންމެވެސް މުދައްރިސުންތަކެއްގެ ހިތުގައި މިފަދަ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ގޮތްތަކަށް ޝައުގުވެރިކަން އުފެދި ތަޖުރިބާ ކޮށްލުމަށް ފުރުސަތު ހޯދާނެ ފަރާތްތަކަކަށް ވުމެވެ. މިކޮޅަމުގައި ސިފަ ކުރެވިފައިވާފަދަ ފުރިހަމަ ނުވަތަ ތަނަވަސް ޖާގަތަކެއް ހިމެނޭ މަދަރުސާތަކަކަށް އަޅުގަޑުމެންގެ ކިޔަވައިދޭ މާހައުލު ނުވިނަމަވެސް މިފަދަ ގޮތްތައް ހަމަ ތަޖުރިބާކޮށްލުމަކީ ހުރިހާ މުދައްރިސުންގެ ވެސް ފަންނީ ކުރިއެރުން އިތުރުވެގެންދާނެ ކަމެއްކަން ކަށަވަރެވެ. ކިޔަވައިދިނުމަކީ ވަކިވަކިން ކުރަން ނުވަތަ ފޮރުވައިގެން ކުރަން ޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެކުގައި ބައިވެރިވެގެން މާ ފުރިހަމަ އަށް ވެސް ކުރެވޭނެ މަސައްކަތެކެވެ.