މާލޭގައި ހިނގި ނުރައްކާތެރި އަލިފާނުގެ ޙާދިސާއަށް އެއްހަފްތާވީއެވެ. އެ ޙާދިސާގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން އުޚުތަކުވަނީ ނިޔާވެފައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮތީ އޭނާއަށް ހެޔޮދުޢާކުރުން މަތީ ދެމިތިބުމެވެ. އެއަށްފަހު އެ ޙާދިސާއަކީ ޢިބުރަތެއް ކަމަށް ބަލައި ދެން އެފަދަ ޙާދިސާތަކުން ރައްކާތެރިވުމާ ބެހޭގޮތުން ހޭލުންތެރިވާން ޖެހެއެވެ. އެ ޙާދިސާގައި 4 ގުދަނަކާއި 6 ގެއެއް އަނދައި ދިޔައީއެވެ.
އަލިފާނުގެ ޙާދިސާއެއް ހިނގައިގެން އުޅޭއިރު ފަރުދީ ޒިންމާގެ ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ ޢަމަލުކުރަންވީ ރަނގަޅު ގޮތުގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ޙާދިސާ ހިނގުމާއެކު ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކަށް ގުޅައި ރިޕޯޓު ކުރުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. މީހާގެ ޙާލަތާއި ތަނާއި ތަނުގެ ޙާލަތު ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކަށް އެންގުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. ޢާއިލާއަށް ވެސް އެކަން އެންގުމުގެ ކުރިން އެމްއެންޑީއެފް ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިއުއަށް ރިޕޯޓު ކުރުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. ޢާއިލާގެ މީހަކަށް ފުރަތަމަ އަންގައިގެން އެމީހާ ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކަށް އަންގައި ފަޔަރުން އަންނައިރު މާލަސްވެދާނެއެވެ. ތާށިވެފައި ހުރިމީހަކު ހުރިތަން އެހެން މީހަކު މެދުވެރިކޮށް އަންގާއިރު އޮޅުންތަކެއް ވެސް އަރައިފާނެއެވެ. އެހެންވީމާ ފުރުސަތު ލިބިއްޖެ ކަމަށްވާނަމަ ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކަށް އެންގުން އަޢުލާކަން ބޮޑެވެ. އިމަރޖެންސީ ތަކުގައި ހިލޭ ގުޅޭ ނަންބަރތައް ހިތުދަސްކުރުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. މިސާލަކަށް ފަޔަރ ހިލޭ ގުޅޭ ނަންބަރު 118 އަބަދުވެސް ސިކުނޑީގައި ބެހެއްޓިދާނެއެވެ. ނުވަތަ ފަސޭހައިން ފެންނާނެ ގޮތަށް ބެހެއްޓިދާނެއެވެ.
ކަމެއް ކުރިމަތިވާނީ ބުނެފައެއް ނޫނެވެ. އެހެން ކަމުން އަބަދުވެސް ތައްޔާރަށް ތިބުމަކީ ފަރުދީ ގޮތުން ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. އެހެން ކަމުން ރައްކާތެރިވުމުގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ސަމާލުވެ، ވީހާބޮޑަށް ތައްޔާރުވެގެން ތިބުމަކީ ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. ވަކިވަކި ފަރުދުންގެ ފެންވަރުގައި އަލިފާނުން ރައްކާތެރިވާން ކުރެވިދާނެ ކަންކަމާއި އެޅިދާނެ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތައް އެބަހުއްޓެވެ. އެކަންކަން ދެނެގަނެ ކުރީބައިގައި ތައްޔާރުވެވިދާނެއެވެ. އަލިފާން ނިއްވަން ބޭނުކުރެވިދާނެ ޒަމާނީ އާލާތްތައް އެބަހުއްޓެވެ. އެސާމާނު ވިއްކާ ތަންތަންވެސް އެބަހުއްޓެވެ.
"މިފަދަ ކޮންމެ އެކްސިޑެންޓެއްގައިވެސް އިބުރަތްތެރި ފިލާވަޅުތަކެއް ވާފަދައިން އެކަމާމެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ވެސް ގޮތްތަކެއް ކަނޑައަޅަންޖެހޭ. ޒިންމާއިން ރެކެވޭނެ ވަކި މީހަކު ނެތް. އަލިފާނުގެ ޙާދިސާތައް މަދުކުރުމުގައި ވަކި މީހަކު ބާކީ ވާކަށް ނެތް،" އަލިފާން ނިއްވުމުގެ ތަޖުރިބާކާރަކު ބުންޏެވެ.
ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ޒަމާނީ ތަޢުލީމަށް އަހުލުވެރި ޒުވާން ޖީލެއްއޮތް ޤައުމެކެވެ. އަލިފާނާ ބެހޭ ސަލާމަތީ ގިނަ މަޢުލޫމާތު މިއަދު ލިބެންއެބަހުއްޓެވެ. އެހެން ކަމުން މިފަދަކަންކަމަށް ހޭލުންތެރިވުމުގައި އެއްވެސް މީހަކު އިސްތިސްނާވާކަށް ޖާގައެއް ނެތެވެ. އެންމެވެސްވީ ތައްޔާރަށް ތިބޭށެވެ.
ޚާއްސަކޮށް މާލެ ފަދަ ތޮއްޖެހިފައިވާ ސިޓީއެއްގައި ޢިމާރާތްތައް ހަދާއިރު އަލިފާނުގެ ޙާދިސާތަކުގައި ސަލާމަތްވުމަށް ފަސޭހަވާނެ ގޮތްތަކަށް ފަރުމާ ކުރަންޖެހެއެވެ. މިއީ ސަމާސާ ވާހަކައެއް ނޫންނެވެ. މިއީ ވާހަކައިން ފުއްދައިލެވޭނެ ވަރަށްވުރެ ސީރިއަސް ކަމެކެވެ.
އަލިފާން ފަދަ ނުރައްކާތެރި ޙާދިސާތަކުގައި ފަސޭހައިން ގުޅައިލެވޭނެ ނަމްބަރެއް އޮތުން ވަރަށްމުހިންމެވެ. އެއާއެކު އިމަޖެންސީގައި ޙަރަކާތްތެރިވެވޭނެ ނިޒާމެއް ޤާއިމްވެފައި އޮންނަންޖެހެއެވެ.
ކަންއޮންނަވީ މިހެންނޭ އެހެންނޭ ކިޔައިގެން ލައްކަވާހަކައެއް ދެއްކިދާނެއެވެ. އެކަމަކު ޢަމަލުކުރުމުގައި ފަސޭހަނުވިޔަސް މިހާރަށްވުރެ ރަނގަޅު ނިޒާމެއް މިކަންކަމުގައި ޤާއިމްވާންޖެހެއެވެ. އަވަސް ޚިދުމަތްތަކެއް ލިބެންޖެހެއެވެ.
އެންމެ މުހިންމު އެއްކަމަކީ ޢާއްމުން ހޭލުންތެރި ކުރުވުމެވެ. އެކަންކުރާނީ އެމްއެންޑީއެފުންނެވެ. ޕޮލިހުންނެވެ. މިނިސްޓްރީތަކުންނެވެ. ޖަމްޢިއްޔާ ތަކުންނެވެ. އޭގެ އިތުރަށް ތިމާގެ ނަފުސު މިފަދަ ކަންކަމަށް ހޭލުންތެރި ކުރުވައި ހާނުވުމަކީ އެމީހެއްގެ ޒިންމާއެކެވެ.
ރާއްޖެއަކީ ވަށައިގެން ކަނޑު އޮންނަ ޖަޒީރާ ޤައުމެކެވެ. ކަނޑު މަގުން ދަތުރުކުރާއިރު ލައިފް ޖެކެޓު އަޅަން ޖެހެއެވެ. އެއީ ތިމާގެ ސަލާމަތަށްޓަކައެވެ. ކަމެއް ދިމާވާނީ ކުއްލިއަކަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ލައިފް ޖެކެޓު އަޅަން ޖެހުމަކީވެސް ބުރައެއްގެ ގޮތުން ގިނަމީހުންނަށް އޮންނަނީ ވިސްނިފައެވެ. އެ އުފުލަންޖެހޭ ބުރައަށްވުރެ ތިމާގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުން މުހިންމުވާނެއެވެ. ވައިގެ މަގުންކުރާ ދަތުރުތަކުގައި ވެސް ލައިފްޖެކެޓު އަޅަންޖެހޭ ޙާލަތު ވެސް އަތުވެދާނެއެވެ. އެކަމަށް ވެސް މީހުން ހޭލުންތެރި ކުރުވައި ޢަމަލީ ގޮތުން އެކަންކުރަން ދަސްކޮށްދިނުމަކީ އެއާލައިންތަކާއި ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުގެ ޒިންމާއެއް ކަމަށް ހަދަންޖެހެއެވެ.
ކަނޑު ދަތުރުކުރާއިރު އާޢްމު ހާލަތުގައި ވެސް ލައިފްޖެކެޓު އަޅަން ނުވަތަ އެ ބޮލުން ވައްޓާލަން ގިނަ މީހުންނަށް ނޭނގެއެވެ. އެހެންވީމާ ކުއްލި ޙާލަތުގައި ނުވަތަ ކަމެއް ދިމާވުމުން އެ އަޅަން އުޅޭނެ ޙާލަތާމެދު ފިކުރުކުރަމާ ހިނގާށެވެ. އެ ނޭޅި ހުއްޓައި ކޮންމެފަދަ ގޮތެއް ވެސް މެދުވެރި ވެދާނެއެވެ. އެހެންވީމާ ދަތުރަށް ފުރުމުގެ ކުރިން ލައިފްޖެކެޓު އަޅަން ދަސްކޮށްދިނުމާއި އެ ބޭނުން ކުރަން ދަސްކޮށްދިނުމާއި އޭގެ މުހިންމުކަން ފަސިންޖަރުންނަށް އަންގައި ދިނުމަކީ ކެޕްޓަންގެ ޒިންމާއެކެވެ.
ދެންއޮތީ ވައިގެ ދަތުރުގެ ވާހަކައެވެ. ތަޖުރިބާކާރުން ވިދާޅުވަނީ މަތިންދާ ބޯޓަކަށް ކަމެއް ދިމާވުމަކީ ވަރަށް ނާދިރު ކަމެއް ކަމަށެވެ. އެންމެ ނުރައްކާވާނީ ބޯޓު ނައްޓާލާ ވަގުތާއި، ޖައްސާ ވަގުތު ކަމަށް އެމީހުން ބުނެއެވެ.
މަތިންދާ ބޯޓު ފުރުމުގެ ކުރިން ސަލާމަތީކަންކަން ކިޔައިދެއެވެ. ކުއްލި ޙާލަތުގައި ނުކުންނާނެ ދޮރުތައް ފާހަގަކޮށް އީޝާރާތުން ދައްކައިދެއެވެ. ލައިފްޖެކެޓު އޮންނާނެތަން ބުނެދެއެވެ. އެ އަޅާނެ ގޮތާއި ވައިޖަހާނެ ގޮތް ދައްކައެވެ. ސަލާމަތުން އަވަހަށް ނުކުތުމަށް ކުރޫއިންގެ އެހީތެރިކަން ހޯދަން އެދެއެވެ. ސުވާލަކީ ޙާދިސާއެއް ހިނގާއިރު އެކިޔައިދޭ ގޮތަށް އެންމެނަށް ޢަމަލު ކުރެވޭނެ ހެއްޔެވެ؟ ޚާއްސަކޮށް ހާސްކަމެއްގެ ތެރޭގައި އުޅޭއިރުގައެވެ. އެހެންވީމާ މިއީވެސް ޢާއްމުންނަށް ދަސްކޮށްދޭންޖެހޭ ކަންކަމެވެ. އެ އެއްޗެހި ހުންނާނީ ގޮނޑިދަށުގެ ކޮންތާކުކަން ދައްކަންޖެހެއެވެ. އަތަށް އެ އެއްޗެހި ދީގެން ފަރިތަކުރުވަންޖެހެއެވެ. މިހިސާބަށް މިކަންކަން ގެންދަންޖެހެނީ އަލަށް ކަމެއްކުރާއިރު އުދަގޫތަކެއް ހުންނާނެތީއެވެ. ޚާއްސަކޮށް ކަމެއް ދިމާވެގެން އުޅޭއިރުގައެވެ.
އެންމެންގެ ސަލާމަތަށްޓަކައި މިފަދަ ކަންކަން ކުރީބައިގައި ޢާއްމުކޮށް އެންމެނަށް ދަސްކޮށްދޭންޖެހެއެވެ. ކުރު ކޯސްތަކާއި ވޯކްޝޮތްތަކާއި އަދިވެސް އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުންނެވެ. ނުރައްކާތެރި ހުރިހާ ޙާލަތްތަކަށް ޢާއްމުކޮށް އެންމެން ކުރީބައިގައި ތައްޔާރު ކުރުމަކީ ސަރުކާރާއި މުއައްސަސާތަކާއި ޢާއްމުކޮށް އެންމެންގެ ވެސް ވާޖިބެއް ކަމަށް ދެކެން އެބަޖެހެއެވެ. ރައްކާވެ ތިބިއްޔާ ދަތުރެވެ.
